Kurucu Meclis’in Toplanması

Çar’ın devrilmesi sonrasında Kurucu Meclis, iyice popülerleşmiş ve toplum içinde meclis seçimlerinin demokrasiye uygun yapılacağına dair büyük ümitler yeşermişti. Zira Kurucu Meclis’in açılma talepleri, Şubat İhtilali sonrasında hemen hemen her partinin programına girerek, bu yeni siyasal yapılanmada Rusya bu

234 _{İsmet Konak, a.g.t., s. 74.} 235

konuya odaklanmıştı236

. Kurucu Meclisin oluşup toplanma mevzusu Şubat Devrimi döneminden beri gündem maddesi haline gelmişti. Şubat Devrimi ile Çarlık Rusyası yıkılmış, bilindiği üzere Geçici Hükümet ve Petrograd Sovyeti siyasal, toplumsal ve ekonomik sorunların çözümü için bir Kurucu Meclisin oluşmasından yanaydılar. Ancak Şubat İhtilali’nden Ekim Devrimi’ne kadar geçen sürede siyasetteki istikrarsızlık, Kurucu Meclisin seçimlerini ertelemişti. Neticede Bolşevik Devrimi ile Kurucu Meclis seçimleri gündeme gelmiş ve 12 (25) Kasım seçim günü olarak belirlenmişti. Bolşevikler, Kurucu Meclis’in Menşevikler, Kadetler ve Sosyalist- Devrimciler tarafından bir burjuva aygıtına dönüştürülmesi endişelerine rağmen Meclis seçimleri yapılmıştı237

.

Yapılan seçimlerde 17 milyon 864 bin oyla Sosyalist-Devrimciler birinci olmuştu. 10 milyon 649 bin oy alarak ikinci olan Bolşevikler, bu duruma şaşırmıştı. Kadetler 2 milyon 099 bin ile üçüncü, Menşevikler ise 1 milyon 158 bin oyla dördüncü olmuştu. Kırsal bölgelerde yeterli desteği alamayan Bolşevikler, bu seçimlerin sonuçlarından pek memnun olmamışlardı. Yapılan seçimlerden sonra meclisin ne zaman açılacağına dair görüşler tartışılmış, nitekim yeni hükümet başkanı Lenin, 26 (9 Aralık) Kasım’da Kurucu Meclisin açılmasına dair kararnameyi imzalamıştı. Söz konusu kararnameye göre Kurucu Meclis’in açılması için 400 delegenin toplanması gerekiyordu. Kararnamenin imzalanmasından sonra 28 (11 Aralık) Kasım’da meclisin açılmasında ısrarcı bir tutum sergileyen Kadetler, Petrograd’da gösteriler yaparak bugünü Kurucu Meclisin kuruluşu olarak belirlemişlerdi. Gösteride, Sovyet hükümetine yönelik sloganlar atılması üzerine Sovyet güvenlik birimleri tarafından gösteriler dağıtılmıştı238

. Devrim sonrasında meclis konusunda düşünceleri değişen parti, Kadet Partisiydi. Aslında bu parti yönetimi, 1905 Ocak olayından sonra Kurucu Meclis’in toplanmasını istese de Şubat

236_{Ramin Sadıgov, “Rusya Kurucu Meclisi: Tarihi Gelişimi ve Bolşevikler Tarafından Feshi,}

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 9, S. 43, Nisan 2016, s. 909.

237_{A.g.t., s. 76-82.} 238

Devrimi’nden çok kısa bir süre önce Başkan Pavel Milyukov, bu konuyu anlamsız ve boş bir şey olarak nitelemişti239

.

Sovyet yönetimi prensip olarak 28 Kasım(11 Aralık) tarihini kabul etmemişti. Zira bu tarih Geçici Hükümet tarafından belirlenen bir tarihti ve Sovyet iktidarının yok sayılması anlamına gelmekteydi. Aslında Lenin, Kurucu Meclis’in Sovyet modeline uygun olmadığını, burjuva demokrasisinin tipik bir organı olduğunu düşünmekte ve Kurucu Meclis’i işlevsiz hale getirmenin yollarını aramaktaydı. Bolşeviklere göre eğer Kurucu Meclis varlığını sürdürmek istiyorsa Sovyet sistemi içinde bir alt organ olmayı kabul etmeliydi. Sovyet Hükümeti kutuplaşmış çevreler karşısında çeşitli önlemler aldıktan sonra yoğun güvenlik önlemleri doğrultusunda 5 (18) Ocak’ta Kurucu Meclis toplantısı başladı. Viktor Çernov, oylama sonucunda meclis başkanı oldu. Emekçi ve Sömürülen Halkın Hakları Bildirgesi toplantıda gerekli ilgiyi görmeyince ve bu bildiri oy çoğunluyla reddedilince Bolşeviklerin oturumu sürdürmeleri artık anlamsız hale gelmişti. Bahsi geçen bildirgede yer alan maddeler de şöyleydi: Rusya bir işçi, köylü ve asker temsilcileri Sovyet Cumhuriyeti’dir. Merkezde ve diğer bölgelerde tüm iktidar Sovyetlerindir ve Rusya Sovyet Cumhuriyeti bir Sovyet Halk Cumhuriyetleri Federasyonu olarak özgür ulusların özgür birliği temelinde kurulmuştur240.

Sol Sosyalist Devrimciler ile birlikte yapılan toplantı ve Kurucu Meclisin resmi açılışından sonra ayrı olarak uzun bir toplantı daha yapılmıştı. Bu uzun toplantıda Bolşevik Kurucu Meclis fraksiyonunun parti toplantı kaydı yayımlanmadı. Ayrıca Rus arşivlerinde de bu toplantı ile ilgili bilgi bulunmamıştı. Dönemin anılarına bakıldığında Lenin’in Bolşeviklerin toplantılarına katılmış olmasına rağmen toplantılara Sverdlov’un başkanlık ettiği yazılmıştı241

.

239 _{Ramin Sadıgov, a.g.m., s. 910.} 240 _{İsmet Konak, a.g.t., s. 76-82.}

241 _{Alexander Rabinowitch, Bolşevikler İktidarda, (Çev. Can Saday, Hakkı Başgüney, Nihan Elmas),}

6 (19) Ocak 1918’de Halk Komiserleri Konseyi, Kurucu Meclisi fes etme kararnamesini ilan etti. Kurucu Meclis dağıldıktan sonra da 10 (23) Ocak’ta Tüm Rusya Sovyetleri Üçüncü Kongresi düzenledi. Bu kongrede oluşum içinde olan Rusya’nın yönetim şekli ve devlet sistemi üzerinde durulmuş böylece 15 (28) Ocak 1918’de Rusya Sovyet Sosyalist Federatif Cumhuriyeti ilan edilmişti242

.

Kurucu Meclis, faaliyetlerini gerçekleştirirken bir yandan da Rusya Sovyetleri ilhaksız ve tazminatsız barış düşünlerini icraata geçirmek için 9 (22) Aralık’ta Brest-Litovsk’ta görüşmeler başlatmıştı. Bu görüşmeler 15 (28) Aralık’a kadar devam etti. Ancak sonra bu görüşmelere ara verildi. Sovyet tarafının ileri sürdüğü ilhaksız-tazminatsız barış ve ulusların kendi geleceklerini belirleme maddeleri İttifak devletlerini tedirgin etti. Özellikle Almanya, toprak ilhakıyla yurduna dönmek isterken çok uluslu imparatorluklar olan Osmanlı Devleti ile Avusturya Macaristan da ulusların kendi geleceğini belirlemesi maddesinden çekinmişlerdi. Petrograd’a dönen Sovyet temsilcileri görüşmenin maddelerini tartışmışlardı. Böylece ikinci dönem görüşmeleri için Troçki başkanlığında bir heyet 25 (9 Ocak) Aralık’ta Brest-Litovsk’a gitti243

.

Bu arada dış politikadaki Brest-Litovsk krizi, iki farklı gerçeği ortaya koymuştu; ilki Sovyet Cumhuriyetinin askeri çaresizliği iken diğeri de Japonların Uzakdoğu’ya, Almanların da Ukrayna’ya saldırması üzerine Rusların bu durum karşısında her hangi bir askeri girişimde bulunmamış ve dolayısıyla iç politikada bir çaresizlik görüntüsü vermişti244

.

Brest-Litovsk’ta istişareler devam ederken, Kurucu Meclisin toplantısına katılmayı gerekçe gösteren Troçki 5 (18) Ocak’ta görüşmelere ara verilmesini istemişti. Sovyetlerin oyalama taktiğini anlayan Almanya ise kısa sürede barış imzalamak istiyordu. Lakin barış konusunda kendi iç siyasetinde bir konsensus oluşturamayan Sovyetlere karşı Almanya ve Osmanlı Devleti saldırı için hazırlıklar

242 _{A.g.t., s. 83.} 243 _{A.g.t., s. 83-90.} 244

yapmaya başlamışlardı. 30 (12 Şubat) Ocak’ta Osmanlı ordusunun üçüncü harekâtı başlarken Almanya da 4 (17) Şubat’ta saldırı kararını bildirdi. Kısa sürede Petrograd önüne gelen Almanlar, Bolşevikleri tedirgin etti. Bu olaylar üzerine taraflar arasında 3 Mart 1918’de barış antlaşmasının imzalanmasına karar verildi. Sovyet hükümeti, Brest-Litovsk barış antlaşması ile birlikte vermiş olduğu sözü tuttu. Antlaşma sonrasında ise Bolşevikleri iç karışıklıklar ve devrim karşıtı olaylar bekleyecekti245

.

Bu süreçte de Bolşeviklerin özellikle ulusal baskıyı kaldırmaya yönelik çalışmaları, tüm ulusların haklarının verilmesi alanındaki çalışmalar özellikle bu iç

savaş döneminde Beyaz Orduya karşı kazanılan zaferde önemli katkı sağlayacaktı246

.

245 _{İsmet Konak, a.g.t., s. 83-90.}

246 _{B. Gafurov, N. Sımonıya, Reznikov, İ. Shatalov, A. Lovrıshchev, Lenin ve Doğuda Devrim, (Çev.}

II. BÖLÜM