Ekim İhtilali

Yaşanılan hükümet sorununun analizi ve çözümü için Tüm-Rusya Yürütme Komiteleri, 31 Ağustos’ta toplandı. Kerenski, koalisyon kurma taraftarı değildi. Koalisyonun yerine beş kişilik Direktuardan yanaydı. Bu direktuar içindeki isimler; Dışişleri sorumlusu Tereşçenko ile iki subay olan Amiral Dimitri Verderevski ve General Verhovski’ydi. Ancak bu süreçte işçi ve askerler, Geçici Hükümeti tekrar protesto etmeye başlamış ve “Bütün İktidar Sovyetlere” sloganını atarak, yeni oluşmak istenilen hükümete taleplerini bildirmişlerdi. Ayrıca iktidarın bir saniye bile burjuvazinin himayesinde olmaması gerektiğini, işçi ve askerlere verilmesi gerektiğini vurgulamışlardı. Özellikle 31 Ağustos’ta askerler, hükümetin köylü ve işçi temsilcilerinden oluşmasını talep ederek, koalisyona karşı olduklarını belirtmişti.

210 _{Ramin Sadıgov, Lavr Kornilov: Darbeci Bir Generalin Portresi, Akademik Bakış Dergisi, S. 58,}

Kasım-Aralık 2016, s. 625.

211

Nasıl Kornilov’a karşı savaşmışlarsa, koalisyona karşı da savaşacaklarını bildirmişlerdi212

.

Kerenski’ye duyulan hoşnutsuzluk ve Kornilov İsyanı ile hükümetin aleni bir şekilde değişmesi esas alınmıştı. Buna müteakip bütün iktidarın Sovyetlerin eline geçmesi için çalışılmıştı. İşçi asker ve köylü birliğinden müteşekkil yeni bir hükümetin kurulması ve kurulan bu hükümetin temel işlevlerinin; toprakların kamulaştırılması, kurucu meclisin köylü komitelere verilmesi, sanayi alanlarının millileşmesi ve barışın esas alınması olmuştu. Diğer talepler arasında da, işçilere uygulanan tüm baskıların sona ermesi, cephede ölüm cezalarının kaldırılması ve Rusya’da varlığını sürdüren azınlıklara kendini yönetme hakkı verilmesi yer almaktaydı213

.

Tüm Rusya Yürütme Komiteleri, hükümet sorunu üzerinde tartışmalarını sürdürürken 1 Eylül’de Kerenski, Direktuar sistemini ilan etti. Sosyalistler, bu yeni rejimde isteksizliklerini belirttiler. Hükümet bu siyasi yapılanma içerisinde ekonomiye yönelik bir adım atamadı. Ekonomi bozulmaya yüz tuttu. İşsizlik, yiyecek kıtlığı ve enflasyon oranı ciddi meseleler haline geldi. Ayrıca Kerenski’nin de eski popoliterliği kalmadı. Açıkçası 1917 senesinde yaşanılanları kendi lehine çeviren grup Bolşevikler olmuştu. Kornilov İsyanıyla da solun kapasitesi güçlendi. Sol, yaşanılan Kornilov isyanında kazanan taraf oldu214

. Temmuz ve ağustos olaylarından sonra Bolşevikler, yeni hükümetin işçi ve köylü temsilcilerinden

oluşmasından ziyade “Bütün İktidar Sovyetlere” sloganına tekrar dönmüştü215

.

Bolşevikler, 31 Ağustos tarihinde Petrograd Sovyetinde, 5 Eylül’de (18 Eylül) Moskova Sovyeti’nde çoğunluğu ele geçirdiler. Bu arada hükümet sorununu görüşmek üzere 14-22 Eylül tarihleri arasında Petrograd’ta toplanan demokratik devlet konferansı, sadece sosyalistlerden oluşan Sovyetlere dayalı bir hükümetin

212

Alexander Rabinowitch, a.g.e., s. 178.

213 _{A.g.e., s. 179.}

214 _{Alexander Rabinowitch, Bolşevikler İktidara Geliyor, (Çev. Levent Konyar), Yordam Kitap,}

İstanbul 2016, s. 178-190.

215

kurulmasını reddetti. Son kabine (üçüncü koalisyon hükümeti) 25 Eylül tarihinde kuruldu. Ancak ömrü bir aylık olmuştu. Yine 25 Eylül’de Troçki, Petrograd Sovyeti başkanlığına seçilmişti216

.

Lenin, temmuz ayından ekim ayına kadar Finlandiya’da gelişmeleri takip etmiş ve partisinin bazı hareketlerinden memnun kalmamıştı. Bu durum üzerine 7 (20) Ekim’de Lenin, Rusya’ya gelmiş ve parti merkez komitesinin toplanması için hazırlıkları başlatmıştı. 10 (23) Ekim’de yapılan komite toplantısında bir silahlı ayaklanma ile Geçici Hükümeti devirip yönetime hâkim olma kararı alınmıştı. Bu girişime yönelik ilk adım askeri-devrim komitesinin kurulmasıyla atılmıştı. Bu komitenin önderi Troçki, bütün faaliyetleri gizli tutarak çalışmalarını sürdürmüştü. Yapılacak olan silahlı ayaklanmanın Tüm Rusya Sovyetleri İkinci Kongresi’nden önce yapılması planlanmıştı. Bolşeviklerin ayaklanma hareketinin Geçici Hükümet tarafından duyulmasından sonra Geçici Hükümet tarafından birkaç önlem alınmıştı. 20 (2 Kasım) Ekim’de toplanılması düşünülen İkinci Tüm Rusya Sovyetleri Kongresi 25 (7 Kasım) Ekim’de toplanılmasına karar verildi. Ayrıca Kerenski bu önlemin dışında asker sayısını da artırmıştı. Bu önlemlere rağmen Bolşevikler, 24 (6 Kasım) Ekim’de ayaklanma hareketi için kollarını sıvamıştı. Ayaklanmanın 25 (7 Kasım) Ekim’deki İkinci Tüm Rusya Sovyetleri Kongresinden hemen önce yapılması gerektiğine dair karar verildi217

.

25 Ekim (7 Kasım) 1917 tarihinde, Avrora savaş gemisinden atılan top atışlarıyla Bolşevik Devrimi başladı218

. Bolşevikler Kışlık Sarayı ele geçirdikten sonra Geçici Hükümet temsilcilerini tutuklamaya yeltenmişlerdi. Bu planlara rağmen Geçici Hükümet de asker ve Kossak birliklerinin bir bölümünü başkente yerleştirerek önlemini almıştı. 24 (6 Kasım) Ekim’de ilk defa Geçici Hükümet harekete geçerek Bolşeviklerin iletişim ağını koparmak istedi. Bu doğrultuda Raboçi Put ve Soldat gazetesinin basımını önlediler219.

216 _{Ülkü Çalışkan, a.g.m., s. 15.} 217 _{İsmet Konak, a.g.t., s. 65-71.}

218 _{Erdal Akalın, Petersburg, (Çev. Ekim Haşar), Dost Yayınevi, Ankara 2012, s. 18.} 219

İşçiler, gazetelerin basımının durdurulmasına büyük tepki gösterdiler. Bu tepkiler üzerine Geçici Hükümet yanlısı askeri okul öğrencileri, fabrikanın önünde bekleyiş içine girdiler. Ancak Petrograd çalışanları fabrika içine girince baskı merkezinin zapt edildiğini gördüler. Bunu duyan kalabalık büyük bir öfke içinde tesisin olduğu yere toplandılar. Böylece Harp Okulu öğrencilerin etrafı sarıldı. Kızıl Muhafızlar da kalabalığın içine karıştı. Muhafız birliğinden birisi, partinin Rozdestvenski Bölge komitesine telefon ederek askeri öğrencilerin yıkıcı faaliyetini anlattı. Meşçeryakov, Bölge parti örgütçüsü hemen bölge komite üyelerini haberdar etti. Böylece Raboçiy Put Gazetesinin editörü de Stalin arasında telefon görüşmesi sağlandı. Bu görüşmede olaylar Stalin’e anlatıldı ve Stalin de askeri malzeme

yardımı ile olayların önüne geçmeyi düşünmüştü220

.

Stalin ve gazete editörünün arasında geçen diyalogda baskı merkezi için Bolşevik yanlısı birlikten zırhlı araba istenmişti. Pravda Baskı Merkezi’nin işgali halkı tetikledi. Ayrıca askeri öğrenciler de Stalin’in çağrısından dolayı Raboçi Put’un baskısına el koydular. Stalin’in bu gazetedeki çağrısı şöyle idi: “Şubat’ta askerler ve işçiler Rus Çar’ını devirdiler. Fakat Çar’ı devirdikten sonra iktidarı kendi ellerine almak istemediler. Kötü liderlerin önderliğindeki Sosyalist Devrimciler ve Menşevikler, işçiler ve askerler gönüllü olarak iktidarı kapitalistlerin ve mal sahiplerinin eline bıraktılar. Bu hata bir an önce düzeltilmeli. Daha fazla gecikme devrimin amacı için ölümcül olabilir. İşçiler ve köylülerden oluşan yeni bir hükümet kapitalistlerin ve mal sahiplerinin hükümetinin yerini almalı. Şubat’ta yapılmayanlar şimdi yapılmalı. Sadece bu yolla barış, ekmek, toprak ve özgürlük kazanılabilir şeklinde çağrısı devam etmişti221

.

Hızla şiddetlenen Geçici Hükümet saldırısını Petrograd Askeri-Devrim Komitesi önledi. Kızıl Muhafızlarla bir olan Petrograd Askeri-Devrim Komitesi hareket alanını genişletmiş, Posta binalarına ve telgraflara el koymuştu. 25 (7 Kasım)

220 _{A.g.t., s. 69.} 221

Ekim sabahında ise bankaları, demir yolları ve tren garlarını ele geçiren Bolşevikler, Geçici Hükümetin idaresine son vererek Kışlık Sarayı ele geçirmişlerdi222

.

25 Ekim 1917 tarihinde Lenin, İkinci Rusya Sovyetleri Kongresi’nde Ekim Devrimi ile ilgili görüşlerini şu şekilde açıklamıştı: “Yoldaşlar, Bolşeviklerin zorunlu

olduğunu durmaksızın gösterdikleri işçi ve köylü devrimi gerçekleşmiştir. Bu işçi ve köylü devrimi ne anlama geliyor? Her şeyden önce bir Sovyet Hükümetine sahip olacağımızı, Burjuvazinin en ufak bir katılımı olmaksızın kendi iktidarımızı elde edeceğimizi gösteriyor. Ezilen halklar kendileri kuracaklar iktidarı. Yaşlanmış devlet çarkı kökten yıkılacak ve Sovyet örgütlerinin bünyesinde yeni bir yönetim çarkı kurulacak. Rusya tarihinde yeni bir dönem başlıyor ve bu üçüncü devrim, son kertede, sosyalizmin zaferine ulaşmalı223

.”

Nitekim 25 Ekim’de İktidar Sovyetlerin eline geçmişti. Kışlık Sarayı işçi ve askerler ele geçirdi. Kerenski Hükümeti artık tarihe karışmıştı224

. Geçici Hükümetin başkanı Kerenski ise bu olaylar karşısında Sırp subayı kılığına girerek Gatçina’ya kaçmıştı. Bu olay üzerine Petrograd, Bolşeviklere teslim olmuştu. Moskova’da ise her ne kadar Sosyalist-Devrimciler, Menşevikler ve Beyaz Muhafızlar karşı gelse de Bolşevikler, iktidara hâkim olmuşlardı225_{. Ayrıca Kadet Partisi, Ekim Devrimi’nden} sonra yasadışı olarak kabul edilmiş ve kısa bir süre sonra da bu parti kapatılmıştı226. Nitekim bir burjuva hareketi olan Şubat İhtilali, yerini sosyalist bir hareket olan Ekim İhtilali’ne bırakmış227

ve bu şekilde Ekim İhtilali ile Lenin, temelini attığı Sosyalist devrim hayalini gerçekleştirmiş oldu228. Böylece Lenin’in yaşamındaki Bolşevizm düşüncesi bir Rus Sosyalist devriminin diğer Kapitalist ülkelerde yaşanan devrimler gibi takip edilmediği sürece kalıcı ya da tam olarak başarılı olamayacağını iddia etmişti229_{. Böylece Bolşevikler, kendilerini her zaman ve her yerde işçilerin ve}

222 _{İsmet Konak, a.g.t., s. 65-71.}

223 _{Nicholas Werth, Rus Devrimi, (Çev. Esra Özdoğan), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003, s. 12.} 224 _{Ekim Fırtınası ve Sonrası, (Çev. F. N. Ercan), Yazılama Yayınevi, İstanbul 2017, s. 37.} 225

İsmet Konak, a.g.t., s. 65-71.

226 _{V. İ. Lenin, a.g.e., s. 150.} 227 _{İsmet Konak, a.g.t., s. 65-71.}

228 _{Kenan Somer, Yüz Soruda Ekim İhtilali, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1970, s. 7.} 229

köylülerin çıkarları için mücadele ettiğini ve iktidara geldikten sonra da sosyal devrimi tamamladığını belirterek tek parti olduklarını vurgulamışlardı230

.