Kur’an’ın Haberiyle Âd Kavmi

Allah Teâla, Hûd‘un (as) kendilerine gönderildiği birinci Âd toplumu hakkında doğrudan konu edinerek veya örnek gösterilme vesilesiyle Araf, Hûd, Şuara, Fussilet, Ahkâf, Zâriyât, Necm, Kamer, Hakka, Fecr, Tevbe, İbrahim, Ankebut, Sâd, Mümin , Kâf ve Meryem sûrelerinde haber verir.605

Araf sûresinde Âd kavmine kendilerinden olan Hûd ‘un (as) peygamber olarak gönderildiği, onların Hûd’u (as) beyinsizlik ve yalancılıkla itham ettikleri nakledilir. Buna karşılık Hûd’un (as) onlara, Allah’ın elçisi olduğunu, Allah’ın indirdiklerini getirdiğini, kendilerine bahşedilen lütufları düşünmelerini, taptıkları putları terk edip Allah’a tapmaları gerektiğini yoksa O’nun azabına uğrayacaklarını söylediği anlatılır.

Âd kavmine de kardeşleri Hûd'u peygamber olarak gönderdik. Onlara, "Ey kavmim! Allah'a kulluk edin. Sizin için ondan başka hiçbir ilah yoktur. Allah'a karşı gelmekten sakınmaz mısınız?" dedi. Kavminin ileri gelenlerinden inkar edenler dediler ki: "Şüphesiz, biz seni akıl kıtlığı içinde görüyoruz. Biz senin mutlaka yalancılardan biri olduğuna inanıyoruz."Hûd şöyle dedi: "Ey kavmim! Bende akıl kıtlığı yok. Aksine ben âlemlerin Rabbi tarafından gönderilmiş bir peygamberim." "Rabbimin vahyettiklerini size tebliğ ediyorum. Ben sizin için güvenilir bir nasihatçıyım." "Sizi uyarması için içinizden bir adam aracılığıyla Rabbinizden size bir zikir (vahy ve öğüt) gelmesine şaştınız mı? Hatırlayın ki, Allah sizi Nûh kavminden sonra onların yerine getirdi ve sizi yaratılış itibariyle daha güçlü kıldı. Allah'ın nimetlerini hatırlayın ki kurtuluşa eresiniz." Onlar, "Sen bize tek Allah'a ibadet edelim, atalarımızın ibadet edegeldiklerini bırakalım diye mi geldin? Eğer

ile görüntü alması konusunda NASA’yı ikna ettiler. Gelen bilgilerden yola çıkarak Arap kervanlarının yolunun resmini çizmeyi ve kayıp şehrin yerini belirlemeyi başardılar. Yaptıkları ilk araştırma da bu tezlerini doğruladı. Ubar’ı araştıran arkeologlar Uzay Mekiği’nden elde edilen fotoğrafları inceleyerek ilk önce Umman’daki eski ticaret yollarını buldular. Uzaydan özel tekniklerle çekilen fotoğraflarda çıplak gözle görülemeyen, kumların altında kalmış yollar ve küçük yerleşim alanları net bir biçimde görülüyordu. Bu yolların kesişim yeri ise bölgenin en büyük yerleşim alanı ve ticaret merkezi olan Ubar’ı, yani Ad kavminin şehrini işaret ediyordu.” (Yalçın, a.g.e., s.34)

605 _{Ad kavminden bahseden âyetler için bkz. Araf 7/65-71; Hûd 50-60,89; Şuara 26/123-138; Fussilet}

41/ 13-16; Ahkâf 46/ 21-26; Zâriyât 51/41-42; Necm 53/ 50; Kamer 54/ 18-21; Hakka 69/ 4,6-8; Fecr 89/ 6-8; Tevbe 9/70; İbrahim 14/ 9; Ankebut 29/ 38,40; Sâd 38/ 12; Mümin 40/ 30-31,82; Kâf 50 /12- 14; Meryem 19 / 74.

122

doğru söyleyenlerden isen haydi bizi tehdit ettiğin azabı bize getir" dediler. Hûd, "Artık size Rabbinizden bir azap ve öfke inmiştir. Allah'ın, haklarında hiçbir delil indirmediği, yalnızca sizin ve babalarınızın uydurduğu bir takım isimler (düzmece tanrılar) hakkında mı benimle tartışıyorsunuz? Öyleyse (başınıza geleceği) bekleyin! Ben de sizinle beraber bekleyenlerdenim!" dedi606

Hûd (as) kavmine Allah’a ortak koşmanın607 yalan ve iftiradan ibaret olduğunu, taptıkları putların herhangi bir gücünün olmadığını açıklıyordu. Davetine karşı hiçbir karşılık istemediğini belirtiyor, onlardan akıllarını uygun bir şekilde kullanmalarını istiyordu. Allah’ın kendilerine gönderdiği dini kabul edip bağışlanma diledikleri takdirde bolluk ve berekete ulaşacaklarını müjdeliyordu. Ne var ki kavmi putlarını bırakmayacaklarını, ona iman etmeyeceklerini ilahlarından birisinin onu fena çarptığını söylüyor ve inkârlarında ısrar ediyorlardı. Hûd ise (as) Allah’ın gücüne dikkat çekiyor ve onun emirlerini tebliğ ettiğini ifade ediyordu.608

Uyarılara kulak asmayan Âd kavmi sonunda helâk edilmiş ve kıyamete kadar lanete uğratılmışlardır.

Âd kavmine de kardeşleri Hûd'u gönderdik. Hûd şöyle dedi: "Ey kavmim! Allah'a kulluk edin. Ondan başka sizin hiçbir ilahınız yoktur. Siz, sadece iftira ediyorsunuz." "Ey kavmim! Ben buna karşı sizden bir ücret istemiyorum. Benim ücretim, ancak beni yaratana âittir. Hâlâ aklınızı kullanmayacak mısınız?" "Ey kavmim! Rabbinizden bağışlanma dileyin, sonra ona tövbe edin ki, üzerinize bol bol yağmur göndersin ve gücünüze güç katsın. Günahkârlar olarak yüz çevirmeyin."

Dediler ki: "Ey Hûd! Sen bize açık bir mucize getirmedin. Biz de senin sözünle ilahlarımızı bırakacak değiliz. Biz sana iman edecek de değiliz." Biz sadece şunu söyleriz: "Seni, ilahlarımızdan biri fena çarpmış." Hûd dedi ki: "İşte ben Allah'ı şâhit tutuyorum. Siz de şâhit olun ki, ben sizin Allah'ı bırakıp da O'na ortak koştuğunuz şeylerden uzağım. Haydi hepiniz toptan bana tuzak kurun, sonra da bana göz açtırmayın." "İşte ben, hem benim, hem sizin Rabbiniz olan Allah'a dayandım. Yer-yüzünde bulunan hiçbir canlı yoktur ki, Allah, onun perçeminden tutmuş

606 _{Araf 7/ 65-71.} 607

İbn Kesir, Nuh tufanından sonra putlara tapan ilk toplumun Âd kavmi olduğunu ve onların “Sadd”, “Samûd” ve “Herâ” isminde üç puta taptıklarını kaydeder. (Bidâye, I, 283)

123

olmasın. Şüphesiz Rabbim dosdoğru bir yol üzerindedir." "Eğer yüz çevirirseniz; bilin ki ben, benimle gönderileni size tebliğ ettim. Rabbim (dilerse) sizden başka bir kavmi sizin yerinize getirir ve siz ona bir zarar veremezsiniz. Şüphesiz Rabbim, her şeyi koruyup gözetendir." Helâk emrimiz gelince, Hûd'u ve beraberindeki iman etmiş olanları, tarafımızdan bir rahmetle kurtardık. Onları ağır bir azaptan kurtardık. İşte Âd kavmi! Rablerinin âyetlerini inkâr ettiler. Onun peygamberlerine karşı geldiler ve inatçı her zorbanın emrine uydular! Onlar, hem bu dünyada, hem de kıyamet gününde lanete uğratıldılar. Biliniz ki Âd kavmi, Rablerini inkâr etti. (Yine) biliniz ki Hûd'un kavmi Âd Allah'ın rahmetinden uzaklaştı.609

Âd kavminden bahseden Şuara sûresinde ise kendilerine verilen bazı özelliklere dikkat çekilir. Buna göre onlar yüksek yerlere anıtlar inşa eder, ölümsüzlük umuduyla sanat yapıları edinir, bozgunculuk yapar, zorbaca davranırlar. Kendilerine yapılan uyarılara karşılık “bunlar geçmiştekilerin geleneksel tutumları “ yorumunu yaparlar. Kendilerine öğüt verilse de verilmese de onlar için hiçbir şeyin değişmeyeceğini söyleyip başlarına bir şey gelmeyeceğinden gayet emindirler.610

Âd kavmi de peygamberleri yalanladı. Hani kardeşleri Hûd, onlara şöyle demişti: "Allah'a karşı gelmekten sakınmaz mısınız?" "Şüphesiz ben, size gönderilmiş güvenilir bir peygamberim." "Öyle ise Allah'a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin." "Buna karşılık sizden hiçbir ücret istemiyorum. Benim ücretim ancak âlemlerin Rabbi olan Allah'a aittir." "Siz her yüksek yere bir alamet bina yapıp boş şeylerle eğleniyor musunuz?" "İçlerinde ebedi yaşama ümidiyle sağlam yapılar mı ediniyorsunuz?" "Tutup yakaladığınız zaman zorbaca yakalarsınız." "Artık Allah'a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin." "Bildiğiniz her şeyi size veren, size hayvanlar, oğullar, bahçeler ve pınarlar veren Allah'a karşı gelmekten sakının.""Çünkü ben, sizin adınıza büyük bir günün azabından korkuyorum." Dediler ki: "Sen ister öğüt ver, ister öğüt verenlerden olma, bize göre birdir." "Bu, öncekilerin geleneklerinden başka bir şey değildir." "Biz azaba uğratılacak da değiliz."Böylece onlar Hûd'u yalanladılar. Biz de bu yüzden onları helâk ettik. Şüphesiz bunda bir ibret vardır. Onların çoğu ise iman etmiş değillerdir.611

609

Hud 11/ 50-60.

610

İbn Kesîr, Kasas, s.110; İbn Kesîr, Bidâye I,291 vd.; Yalçın, a.g.e.,s.33.

124

Yukarıda vasıfları anlatılan ‘Âd kavmi, büyüklük taslamışlardır. Ne var ki onlar Allah’ın kara günlerde gönderdiği dondurucu rüzgara karşı koyamamış ve feci bir şekilde can vermişlerdir.

Âd kavmi ise yeryüzünde haksız olarak büyüklük taslamış, "Bizden daha güçlü kim var?" demişlerdi. Onlar, kendilerini yaratan Allah'ın onlardan daha güçlü olduğunu görmediler mi? Onlar bizim âyetlerimizi inkâr ediyorlardı. Biz de onlara dünya hayatında zillet azabını tattırmak için o mutsuz kara günlerde üzerlerine dondurucu bir rüzgâr gönderdik. Âhiret azâbı elbette daha rezil edicidir. Onlara yardım da edilmez.612

Allah; Kamer, Hakka ve Zâriyât sûrelerinde gönderdiği şiddetli azabı ve azaptan sonra Âd toplumunun durumunu meâlen şöyle niteler:

“Ad kavminde de ibretler vardır. Hani onların üzerine köklerini kesen rüzgarı göndermiştik. Üzerine uğradığı hiçbir şeyi bırakmıyor, mutlaka onu kül ediyordu.”613

Âd kavmi de (Hûd'u) yalanladı. Azabım ve uyarılarım nasılmış!Biz onların üstüne, uğursuzluğu sürekli bir günde gürültülü ve dondurucu bir rüzgar gönderdik. İnsanları köklerinden sökülmüş hurma kütükleri gibi kaldırıp atıyordu. Azabım ve uyarılarım nasılmış, (gördüler)!614

Âd kavmine gelince onlar da uğultulu ve dondurucu şiddetli bir rüzgarla helâk edildi. Allah onu kesintisiz olarak yedi gece, sekiz gün onların üzerine musallat etti. Öyle ki (eğer orada olsaydın), o kavmi, içi boş hurma kütükleri gibi oracıkta yere serilmiş halde görürdün. Şimdi onlardan geri kalan bir şey görüyor musun?615 Fecr sûresinde Âd kavmi tarafından inşa edilmiş şehirlerin benzersiz olduğu vurgulanır.

(Ey Muhammed!) Rabbinin, (Hûd'un kavmi) Ad'e, şehirler içinde benzeri kurulmamış olan, sütunlarla dolu İrem'e616_{, ne yaptığını görmedin mi?}

612 Fussilet 41/13-16. 613 Zâriyât 51/ 41-42. 614 Kamer 54/ 18- 21. 615 _{Hakka 69/ 6-8.} 616

İbn Kesir, “İrem”in, bazen Şam’da bazen Yemen’de bazen Hicaz’da bazen de başka şehirlerde bulunarak yeryüzünde dolaştığını iddia edenlerin delilsiz bir bilgiye sahip olduklarını ifade eder. (Bidâye I,282)

125

Allah Teâla Şeytan’ın Âd toplumunun işlerini onlara süslü gösterdiğini ve onların doğru yoldan saptıklarını meâlen şöyle ifade eder: Ad ve Semûd kavimlerini

de helâk ettik. Bu, onların (harap olmuş) yurtlarından size besbelli olmuştur. Şeytan onlara işlerini süslemiş ve onları doğru yoldan alıkoymuştur. Halbuki onlar gözü açık kimselerdi.617

Âd kavmi kıyameti yalanlamıştır. Semûd ve Âd kavimleri, yüreklerini

hoplatacak olan büyük felaketi (Kıyameti) yalanladılar.618

Heva ve heveslerinin esiri olan Âd toplumu insanlardan peygamber olamayacağını iddia etmişlerdir.“Eğer yüz çevirirlerse onlara de ki, "Ben sizi Âd ve

Semûd kavimlerini çarpan yıldırım gibi bir yıldırıma karşı uyardım."Hani onlara peygamberler önlerinden ve arkalarından gelmiş, "Allah'tan başkasına ibadet etmeyin" demişler, onlar da, "Eğer Rabbimiz dileseydi (Peygamber olarak) melekler indirirdi. Bu sebeple biz sizinle gönderilenleri inkâr ediyoruz" demişlerdi.”619

Şevkanî, Müminûn sûresinin 31-41. âyetlerinde ismi açıkça belirtilmeden bahsedilen toplumun, müfessirlerin çoğuna göre Âd toplumu olduğunu ifade eder. Bazı müfessirler ise bu âyetlerin, Semûd kavminden diğer bazıları da Medyen ahalisinden bahsettiğinidile getirir. Söz konusu âyetlerin Semûd veya Medyen toplumundan bahsettiğini iddia eden müfessirler, kıssada anlatılan toplumun “korkunç ses”le (ة َحي ْص َّلا) helâk edildiğinin anlatıldığı dolayısıyla bu şekilde helâk edilen bu iki toplumdan birisinin olması gerektiğini öne sürerler. Bu âyetlerin Âd kavminden bahsettiğini iddia eden müfessirlerin çoğu ise iddialarını “kıssadaki toplumun, Nuh toplumundan sonra geldiği anlatılmakta, bu nitelikteki toplumun da Araf sûresinde açıkça Âd kavmi olduğu belirtilmektedir” şeklinde delil olarak ileri sürerler. Buna göre kıssada anlatılan " ة َح ْي َّصلا " (korkunç ses) kelimesinden kasıt onları helâk eden rüzgarla gelen Cebrail’in çığlığıdır.620

Allah Teâla, Müminûn sûresinde söz konusu âyetlerinde meâlen şöyle buyurur:

Sonra onların (Nûh kavminin) ardından başka bir nesil yarattık. Onlara, kendilerinden, "Allah'a kulluk edin, sizin O'ndan başka hiçbir ilahınız yoktur, hâlâ

617 _{Ankebut 29 /38.} 618 Hakka 69 / 4. 619 Fussilet 41/13-14.

126

O'na karşı gelmekten sakınmaz mısınız?" diye öğüt veren bir peygamber gönderdik. O peygamberin kavminden, Allah'ı inkar eden, âhireti yalanlayan ve bizim dünya hayatında kendilerine bol bol nimet verdiğimiz ileri gelenler şöyle dediler: "O da ancak sizin gibi bir insandır. Sizin yediğiniz şeylerden yiyor, içtiğiniz şeylerden içiyor." "Andolsun, kendiniz gibi bir beşere itaat ederseniz mutlaka ziyana uğrarsınız." "O, öldüğünüz, toprak ve kemik haline geldiğiniz zaman sizin tekrar mutlaka (diriltilip) çıkarılacağınızı mı vaad ediyor?" "Halbuki bu size vaad olunan şey, ne kadar da uzak!""Hayat, bu dünya hayatından ibarettir. Ölürüz ve yaşarız. Biz tekrar diriltilecek değiliz." "Bu, Allah'a karşı yalan uyduran bir kimseden başkası değildir. Biz ona inanmayız." O peygamber, "Ey Rabbim! Yalanlamalarına karşı bana yardım et!" dedi. Allah, "Yakın zamanda mutlaka pişman olacaklardır!" dedi. Derken onları o korkunç ses kaçınılmaz olarak kıskıvrak yakalayıverdi de kendilerini çör-çöp yığını haline getirdik. Zâlimler topluluğu Allah'ın rahmetinden uzak olsun!

Müfessirlerin çoğuna göre Âd kavminden bahseden bu kısımda kavmin hâkim ve müreffeh sınıfının, halkın Allah’ın peygamberinin çekici kişiliğine ve etkileyici konuşmalarına kendilerini kaptırmalarından ve ona inanmalarından korkularını gözler önüne seriyor. Kavmin ileri gelenleri mevcut hali devam ettirebilmek ve halk üzerindeki otoritelerini kaybetmemek için kendilerine peygamber olarak gelen insanın onlar gibi yiyip içtiğini söylemiş dolayısıyla peygamber olamayacağını belirtmişlerdir. Kişinin yaptıklarının sadece bu dünya ile sınırlı kalacağına bundan dolayı öldükten sonra dirilmenin imkansızlığını ifade etmişlerdir.621

Ancak ileri gelenlerin, telkin ettikleri şeylerde alt sınıfı inandırmaları hepsinin feci bir şekilde sonunu getirmiştir.

Birinci Âd toplumunun niteliklerini özet olarak şöyle sıralayabiliriz: 1- Bugün Arabistan çölünün güney- batı kısmına denk gelen Ahkâf denilen yerde yaşamışlardır.

2- Âd, putperest bir toplum olup peygamberlerini, İlahî mesajları ve kıyameti yalanlamışlardır.

3- Bireyleri fizîkî açıdan gayet güçlüdürler. 4- Refah sevileri yüksektir.

127

5- Ölümsüzlük umuduyla ihtişamlı sanat yapıları edinmişlerdir. 6- İnsanlara zorbaca davranmışlardır.

7- Kavmin ileri gelenleri, halk nezdindeki sultalarını kaybetmemek için ellerinden gelen her şeyi yapmışlardır.

8- Yedi gece sekiz gün kesintisiz olarak süren, gürültülü, dondurucu, kökleri kesen, uğradığı her şeyi kül eden rüzgarla helâk edilmişlerdir.