Kreatif müzik terapi uygulamaları

Kreatif Müzik Terapi Uygulama Örneği:

Uygulama: Kreatif müzik terapi Çıktılarının örneklerle sunulur. Herhangi bir MTU örneği kreatif müzik terapiye örnek olabilir.

Yönerge: Farkındalığı arttırıcı, güven ortamı sağlayıcı, ifadeyi geliĢtirici ve doğaçlamayı teĢvik edici yönergeler.

Kazanımlar: Algı geliĢimi, relaksasyon, ifade geliĢtirmek, hareket becerisi, farkındalık geliĢimi, nesne ve süre tanımlama alıĢkanlığı,

Uyaranlar: Müzik aletleri, farklı materyaller, boyalar, Pekiştirici: Ġfadeler, tını ve süreç

Uygulamanın Alındığı Referans Terapist, Yer ve Tarih:

Agnieszka Rynkiewicz, Polonya 2009 Shirly Salmon, Almanya 2010 Duygu Duran Orlowski, Türkiye 2018

Uygulama Açıklaması: Bu etkinlikler bütün seviye çalıĢmalarını kapsamaktadır. Hafif düzeyde, orta ve ağır düzey gruplarına, OSB, YGB (yaygın geliĢimsel bozukluğu) ve mental retardasyon tanısı almıĢ bireylere yönelik uygulamaları içermektedir. ÇalıĢmalar, bireylerin hazırbulunuĢluk düzeyine göre düzenlenmelidir. (Bkz: 2.4.3 Kreatif Müzik Terapi)

Yukarıda 3.3.2.1- 3.3.2.2- 3.3.2.3 ve 3.3.2.4'de verilen uygulama örnekleri ve açıklamalar, ÖEÖ'ne yönelik 6 hafta verilen ÖEPMTE'nde gösterilen PMT tekniklerine dair genel bilgileri içermektedir. AĢağıda yer alan tablo 3.5 ve 3.6 ise öğretmenler için hazırlana eğitim planı ve kazanımların haftalık programıdır. Bahsi geçen konuların, hangi tarihlerde, kaç saat olarak iĢlendiği yine bu tablolarda yer almaktadır.

Tablo 3. 5 II. Evre özel eğitimde pedagojik müzik terapi eğitim programı (ÖEPMTE)

S Ü R E 1. Hafta Didaktik Sunum 2. Hafta Didaktik Sunum 3. Hafta Uygulama 4. Hafta Uygulama 5. Hafta Uygulama 6. Hafta Uygulama 09.02.2018 16.02.2018 23.02.2018 02.03.2018 09.03.2018 16.03.2018 60‟ Müzik terapi Pedagojik Müzik Terapi Temel Uygulama örnekleri Orff MT. Uyg. Nordoff-Robbins MT. Uyg. Kreatif MT. Uyg. 60‟ Eğitimde Müziğin Terapötik Etkisi Müzikal Bağ Nasıl Kurulur? Duyu Bütünleme ve MT. Uyg. Uygulama

Örnekleri Role-Playing Role-Playing

60‟ Teknikler Bireye Göre Kazanım GeliĢtirmek Değerlendirme Değerlendir me Değerlendirme Değerlendirme

Tablo 3.5 II. evre özel eğitim müzik terapi eğitimi programı: Eğitim çıktılarının katılımcılar tarafından canlandırma süreci olan "Role-Playing" Yaratıcı Drama'da "Rol Oynama" (Adıgüzel, 2014, s. 348-350) olarak karĢımıza çıkmaktadır. Eyleminin müzik terapi eğitimlerinde net karĢılığına alanyazında rastlanmamıĢ, psikodrama gibi sanat ve müzik terapi türevlerini kullanılan alanlarda terminolojinin Role- Playing olduğu tespit edilmiĢtir. Bunun yerine farklı uzmanların simülasyon, demostrasyon, dramatizasyon ve canlandırma terimlerini kullandıkları görülmüĢtür. Role-playing süreci müzik terapi eğitimi boyunca öğrenilen ve deneyimlenen çıktıların eğitmen tarafından katılımcılara uygulama görevleri verilerek, onların kendilerini gerçekleĢtirme ve değerlendirmesine fırsat verme süreci olarak betimlenebilir. Psikodrama'nın öncüsü Moreno, Role-Playing bireyin süreç içerisinde diğer insan ve nesnelerle gösterdiği etkileĢim süreci olarak ifade eder (Özbek ve Leutz, 2003, s. 34). Katılımcılar süreci kendi aralarında yansıttıkları gibi canlandırma sürecini de görsel olarak izlemiĢ, mesleki geliĢimlerine çok

yönlü katkı sağlamıĢtırlar. AraĢtırmacı bilgi ve birikimini 6 hata boyunca katılımcılara aktarırken bireysel deneyimlemeleri ön planda tutmuĢtur. Uygulama örnekleri hem gösterilmiĢ hem katılımcıların birebir deneyimlemesi hem de kendi uygulama örneklerini geliĢtirmeleri sağlanmıĢtır. Buna göre; öğretmenler müzik terapinin tanımını öğrenirken MT'nin eğitimde önemi, Orff müzik terapi, kreatif müzik terapi gibi PMT modellerini tanımıĢlardır. Öğretmenler eğitim boyunca farklı amaçlar için MTU örnekleri geliĢtirme yollarını keĢfederken öğrenci ile nasıl müzikal bağ kurulur ve kurulan bu bağın geliĢim alanlarına etkilerini nasıl tespit edip devam ettirilebilir üzerine çalıĢmalar yapmıĢlardır.

ÖEPMTE, Günlük Değerlendirme Süreci: Her eğitim günün sonunda araĢtırmacı önderliğinde katılımcılara süreci ve kendilerini değerlendirebilecekleri bir alan verilmiĢtir. Bu süreçte yansıtma yoluyla birbirlerini de değerlendirerek paylaĢımlarda bulunmaları sağlanmıĢ ve pedagojik müzik terapiyi bütün yönleriyle ele alma ve kendi yeterliliklerini sınama Ģansı yakalamıĢlardır.

Görsellerin Değerlendirme Süreci: Süreç görsel olarak kayıt altına alınmıĢ ve ileriki evrelerde öğretmenlerin mesleki geliĢim süreçlerinin betimlenmesinde kullanılmıĢtır. Ayrıca her eğitim günü sonu öğretmen uygulamaları ve öğretmen canlandırmalarının görselleri öğretmenlerle paylaĢılarak öğretmenler için hem süreci hem de kendilerini daha rahat irdeleyebilmeleri sağlanmıĢtır. Öğretmenlerle görseller mümkün olduğunda paylaĢılmıĢ ve ileride ki süreçte yararlanmaları hedeflenmiĢtir. Buna ek olarak görsellerin paylaĢımı öğretmenlerde olumlu bir etkileĢim meydana getirdiği görülmüĢtür.

Tablo 3. 6 II. Evre özel eğitimde pedagojik müzik terapi eğitimi kazanımları

Kazanımlar:

1. Hafta:

Müzik dersi ve müzik terapinin farkını irdeler. Müzik terapinin etki alanlarını irdeler.

Özel eğitimde pedagojik müzik terapinin iĢleyiĢini irdeler. 2. Hafta:

Pedagojik müzik terapinin uygulama alanlarını irdeler. Pedagojik müzik terapinin uygulama alanlarını deneyimler. Özel eğitim pedagojik müzik terapi tekniklerini irdeler. 3. Hafta:

Özel eğitim pedagojik müzik terapi tekniklerini deneyimler. Duyu bütünleme ve müzikal bağlantı noktalarını irdeler.

Bireyin hareketsel, müzikal, ritmik tepkisel analizini (tespitini) yapar.

4. Hafta:

Orff müzik terapi uygulamalarını deneyimler.

Bireyin müzik dıĢı alanlarına yönelik müzik temelli bir hedef belirler. Belirlediği hedefleri kazanım bağlamında değerlendirme yapabilir. 5. Hafta: Nordoff-Robbins müzik terapi uygulamalarını deneyimler.

Bireye göre hedef kazanım bağlamında değerlendirme yapabilir. Terapötik iliĢkinin farkına varır.

Belirlediği hedefin kazanımını müzik temelli olarak irdeler.

6. Hafta:

Kreatif müzik terapi uygulamalarını deneyimler. KiĢiye göre yöntem geliĢtirme ilkesinin önemine varır. Müzikal bağ kurma sürecinin farkına varır.

Bireye göre hedef kazanım bağlamında çoklu değerlendirme yapabilir.

Tablo 3.6 II. evre özel eğitimde müzik terapi eğitimi kazanımları: 6 haftalık süren ÖEPMTE sırasında öğretmenlere eğitim/uygulama kazanımları bir çizelge halinde verilmiĢtir. Bu çizelge eğitim boyunca elde edilmek istenilen ve hedeflenen kazanımlar olarak öğretmenlere aktarılmıĢtır. Ayrıca kazanımlara dair öğretmen değerlendirmeleri Tablo: 4.7 kazanım değerlendirme formunda sunulmuĢtur. Buna göre; öğretmenlerin özel eğitimde (pedagojik) müzik terapinin temelini oluĢturacağı düĢünülen bu kazanımların elde etme süreçleri, hem kendi gözlerinden hem de araĢtırmacının sürece dair notlarının ortak betimlemesi ile tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. Kazanımlar alanyazında tespit edilen veriler, uzman görüĢleri ve araĢtırmacının kendi bilgi süzgeçinden geçerek hazırlanmıĢ ve eğitim süreciyle doğru ortantılı olarak geliĢtirilmiĢtir.

Eğitim Sürecine Dair Öğretmen Görüşleri: 6 haftalık PMT eğitimi sonrası katılımcı 4 öğretmene (Bkz: EK 4.) Eğitim / Uygulama Kazanımlarını Değerlendirme Formu sunulmuĢtur. Öğretmenlerin eğitime dair değerlendirmeleri ve mesleki geliĢim süreçleri tespit edilmek istenmiĢtir. Form alanyazında tespit edilen veriler, uzman görüĢleri ve araĢtırmacının kendi bilgi süzgeçinden geçerek hazırlanmıĢ ve eğitim süreciyle doğru ortantılı olarak geliĢtirilmiĢtir.

3.3.3. AraĢtırma süreci III. evre özel eğitim öğretmenlerinin öğrencilerine yönelik uygulama geliĢtirme süreçleri

(3.3.3'ün Genişletilmiş Başlığı: ÖEÖ'nin ÖE öğrencisinin müzik dıĢı geliĢim alanlarına yönelik hedef/kazanım tespit sürecinde PMT tekniklerine dayalı MTU geliĢtirmesi ve bunlar çerçevesinde BEP hazırlama süreçleri)

AraĢtırmanın bu evresinde araĢtırmanın dördüncü amacına yönelik olarak; “Özel eğitim öğretmenlerinin öğrenci ile yaptıkları pedagojik müzik terapi uygulamaları sırasında uygulama planı yapabilme ve uygulamaya aktarabilme durumlarının yanında öğretmenlerin yazdıkları günlük notları yansıtma toplantısı verileri ve video analizleri

incelendiğinde geliĢim süreçleri ne boyuttadır?" sorusu iĢlenmiĢtir (Bkz: 4. Amaca İlişkin Bulgular). Süreç Ģu Ģekildedir:

Eylem araĢtırması III. evre dördüncü amacına yönelik sürecinin betimlenmesi, aĢağıda ayrıntılarıyla verilmiĢtir.

Öğretmenlerin Öğrencilere Yönelik Uygulama Süreçlerinin Belirlenmesi:

 Süreç dahilin; öğretmenlerin öğrencilere yönelik belirledikleri müzik dıĢı hedefler,

 Bu hedefler doğrultusunda belirledikleri kazanımlar,

 Bu kazanımlar için PMT teknikleri dahilinde geliĢtirilen müzik temelli uygulamalar,

 Müzik temelli uygulamalar yoluyla geliĢtirilen (gerçekleĢen) müzikal bağı,  Tespit edilen (elde edilen) müzikal bağ neticesinden meydana gelen (gelmesi

muhtemel) terapötik süreç ve kazanımlar hedeflenmiĢtir.

Yukarıda aktarılan süreç 23 Mart 2018 ve 9 Haziran 2018 tarihleri arasında olacak Ģekilde toplamda 12 hafta ve haftalık bir ders saati olmak üzere öğretmen uygulamalarını içermektedir.

Öğretmenlerin Öğrencilere Yönelik Kazanım Belirlemesi: (Bkz: 4.4.3) Öğretmenler, kendi gözlemleri sonucu öğrenciye kazandırılması gereken geliĢim alanlarının listesini çıkarıp buna yönelik uygulama/kazanı planı geliĢtirmeleri için teĢvik etmiĢtir. (Öğretmenler halihazırda öğrencilerini ellerinde var olan raporlar, test verileri, ilgili kurumların paylaĢılan bilgileri aracılığı ile ve kendi gözlemleri sayesinde tanımaktadırlar). Sistematik aralıklarla öğretmenlerin öğrenciye uyguladıkları uygulama/kazanım planlarını araĢtırmacı ile paylaĢmaları istenmiĢtir (Bkz: Ek.7 Öğretmen Uygulama Akış Planları). Bu Ģekilde öğretmenlerin zaten özel eğitimde ünitelendirilmiĢ davranıĢ/beceri geliĢtirme ve kazanım müfredatından yola çıkarak hazırlaması gereken BEP'nı MTU temelinde geliĢtirip öğrenciye aktarabilme durumları tespit edilmek istenmiĢtir.

 Öğretmenlerden öğrencilere yönelik geliĢim gösteren ve geliĢtirilmesi gereken alanların belirlemesi,

 Öğretmenlerin öğrencilere yönelik belirlenen hedef planının uygulanması sonunda elde edilen kazanımların belirlemeleri beklenmiĢtir.

Öğretmenlerin Belirledikleri Kazanımlara Yönelik Müzik Temelli Uygulamalar Geliştirmesi: Bu süreçte öğretmenlerin 6 haftalık özel eğitimde müzik terapi eğitimi neticesinde elde ettikleri bilgi ve birikimden yararlanabilme ve aktarabilme durumları tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır (Bkz: Ek.7 Öğretmen Uygulama Akış Planları). Öğretmenlerin elde etmek istedikleri kazanımlara yönelik müzik temelli uygulamalar geliĢtirmeleri teĢvik edilmiĢtir. Sürecin müzik dersi ve müzik temelli uygulamaların farklarını birinci elden tespiti bakımından önemli olduğu düĢünülmektedir.

Buna göre:

 Öğretmenlerden öğrenciyi müzikal ilgi, ritmik yansıtma, devinimsel kabiliyet, dürtüsellik ve dikkat alanlarında tanımlamaları,

 Öğretmenlerin öğrencilerinde geliĢtirmek istedikleri alanı, öğrencinin müzikal ve davranıĢ potansiyelini de göz önünde tutarak MTU bir kazanım/uygulama planı geliĢtirmeleri beklenmiĢtir.

Öğretmenlerin Kendi Uygulama Sürecine Yönelik Değerlendirmeleri (Günlükler): (Bkz: 4.4.1) Her uygulama öncesi ve sonrası öğretmenlere uygulama süreçlerine ve öz değerlendirmeye dair sorular barındıran günlük notları verilmiĢtir (Bkz: Ek.5 Öğretmen Günlükleri). Günlük notlarıyla öğretmenlerin kendilerine değerlendirmeye tabi tutarken, mesleki geliĢim süreçlerinin gözlemlenmesi ve araĢtırma için betimsel verilerin tespit edilmesi istenmiĢtir.

Buna göre:

 Öğretmenlerin süreci irdelemeleri,

 Kurulan müzikal bağ ve bu bağın sonucunda elde edilen terapötik iliĢkiyi tanımlayabilmeleri,

 Öğretmenlerin öğrencilere yönelik kazanım/uygulama sürecine devam etme ya da yeni bir kazanım/uygulama süreç basamaklarını geliĢtirmeleri beklenmiĢtir.

Öğretmenlerin Uygulama Süreçlerine Yönelik Araştırmacı ile Gerçekleştirilen Yansıtma Toplantıları: (Bkz: 4.4.2) 12 Haftalık uygulama süreci boyunca araĢtırmacı her 3 haftada bir ve gerek duyuldukça katılımcılarla bireysel olarak yansıtma toplantıları gerçekleĢtirmiĢtir (Bkz: E.6 Yansıtma toplantıları). Yansıtma toplantılarında durum değerlendirmeleri yapıldığı gibi süreçle alakalı önemli alanlara değinilmiĢ ve katılımcıların süreci nasıl daha farklı ele alabilecekleri üzerine istiĢarelerde bulunulmuĢtur. AraĢtırmacı bilgi ve birikimini bu süreçte katılımcılar ile paylaĢırken, katılımcılarla birlikte sürece dair kararlar alınması sağlanmıĢtır. Bu Ģekilde ve araĢtırma için betimsel verilerin tespit edilmesi istenmiĢtir.

Buna göre:

 Öğretmenlerin süreci değerlendirmeleri,

 Öğrencilere yönelik elde ettikleri kazanımları değerlendirmeleri,

 Kurulan müzikal bağ ve bu bağın sonucunda elde edilen terapötik iliĢkiyi değerlendirmeleri,

 Öğrencilere yönelik kazanım/uygulama sürecinin değerlendirmeleri,  Mesleki geliĢim süreçlerini değerlendirmeleri,

 Kendi uygulamalarına dair görselleri izleyerek çıkarımlarda bulunmaları,  Yeni uygulama süreçlerine yönelik kararlar alınması sağlanmıĢtır.

Araştırmacının Öğretmen Uygulama Sürecine Yönelik Günlük Notları: AraĢtırmacı öğretmenlerin öğrencileri ile gerçekleĢtirdikleri uygulama sürecinde öğretmenlerin eylemlerini kendi notlarıyla betimleyen günlükler tutmuĢtur. Günlük notları yansıtma toplantıları sırasında öğretmenlerle ayrı ayrı paylaĢılmıĢtır. Ayrıca araĢtırma verilerinin betimlenmesinde araĢtırmacı günlükleri verilerinden de

faydalanılmıĢtır. AraĢtırmacı günlüğü verilerin daha kompakt bir Ģekilde betimlenebilmesi adına büyük yarar sağladığı düĢünülmektedir.

Öğretmenlerin Görsel Kayıtları İnceleme Süreci: 12 haftalık öğretmen uygulaması sürecinde öğretmenlerin öğrencileri ile gerçekleĢtirdikleri bütün uygulamalar ayrı ayrı kayıt altına alınmıĢtır. Her yansıtma toplantısında ve süreç içerisinde gerek oldukça bu görseller öğretmenlerle ayrı ayrı paylaĢılarak kendilerini gözlemleme Ģansı verilmiĢtir. Bu Ģekilde öğretmenlerin mesleki geliĢimlerini ve uygulama süreçlerini mercek altına almaları hedeflenmiĢtir.

Araştırmacının Görsel Kayıtları Betimleme Süreci: 12 haftalık öğretmen uygulaması sürecinde öğretmenlerin öğrencileri ile gerçekleĢtirdikleri bütün uygulamalar ayrı ayrı kayıt altına alınmıĢtır. AraĢtırmacı bütün görselleri teker teker izleyerek süreci betimlemiĢtir. Betimleme notlarını yansıtma toplantısı sürecinde öğretmenlerle ayrı ayrı paylaĢılarak sürecin öğretmenle birlikte ele alınması sağlanmıĢtır.

Sözel Değerlendirme: AraĢtırmacının öğretmenlerle sürece yönelik görsel röportajı, (Bkz: 4.4.4.) 7. hafta ve 11. hafta olmak üzere gerçekleĢtirilmiĢtir. Öğretmenlerle yarı yapılandırılmıĢ sorulardan oluĢan birebir görüĢmeler yapılmıĢtır. GörüĢmeler görsel kayıt altına alınmıĢ ve öğretmenlerin günlüklerde yer almayan sorularla süreci, araĢtırmayı, araĢtırmacıyı mercek altına almaları hedeflenmiĢtir. GörüĢme ile araĢtırmanın öğretmen gözünde iĢlevselliği de tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır (Bkz: Ek.8).

Yazılı Değerlendirme: (Bkz: 4.4.5) Eylem araĢtırmasının sonlandırıldığı 12. haftada öğretmenlerin kendi eğitim süreçlerini, öğrenci ile gerçekleĢtirdikleri uygulama süreçlerini, planlama süreçlerini ve yansıtma toplantısı süreçlerinin yanında 20 hafta süren araĢtırmayı bütün yönleri ile mercek altına almaları ve yazılı olarak değerlendirmeleri istenmiĢtir (Bkz: Ek.9).

Değerlendirme verilerinin betimlenmesi ile ÖEÖ'lerinin özel eğitimde kullanılan PMT modellerini uygulanabilme durumlarının birinci ağızdan tespit edilmesi

istenmiĢtir. Bu Ģekilde araĢtırmanın öğretmen gözünde de iĢlevselliğinin ortaya konulacağı düĢünülmüĢtür.

Araştırmacının Sürecinin Betimlenmesi: Günlükler, yansıtma toplantısı verileriyle ve araĢtırmanın elde edilen diğer verilerinin harmanlanması ile öğretmelerin mesleki geliĢimi ve ÖEÖ'nin pedagojik müzik terapi modellerini uygulayabilme durumları tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır.

AraĢtırmanın 20 haftalık eylem süreci boyunca elde edilen bütün verileri araĢtırma sürecinin yapılandırılmasında kullanılmıĢtır. Veriler araĢtırmanın nihai sonucuna da aktarılmıĢ ve bir durum tespiti yapılmaya çalıĢılmıĢtır.