KOBİ’lerin Ülkeler İçin Önem

KOBİ’ler, hem gelişmekte olan ülkelerde hem de gelişmiş ve sanayileşmiş ülkelerde önemini korumaktadır. Günümüzde çok uluslu işletmelerin varlığı KOBİ'ler açısından bir tehlike teşkil etse de KOBİ'ler bu durumdan çok fazla

etkilenmemiş ve birçok ülkede ekonomiyi canlandırma, istihdam yaratma gibi konularda ön plana çıkmışlardır.

Son yıllarda dünya ekonomisinde meydana gelen hızlı değişim ve dönüşüm süreci KOBİ’lerin önemini tekrardan gündeme getirmiştir. Özellikle yaşanan küresel krizler ile birlikte ekonomik güç merkezlerinin Batı’dan Doğu’ya kayması, KOBİ’lerin günümüzde her zamankinden daha önemli hale gelmesini sağlamış ve küresel rekabetin asli unsuru olarak ekonomi gündemindeki yerini almışlardır. Bu gelişmeler hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan ülkelerin, esnek bir yapıya sahip olan ve rekabet gücü yüksek olan KOBİ’lerin gelişme ve kalkınma açısından girişimcilik, yenilikçilik, esneklik gibi rekabetçi unsur ve özellikleri ile ekonomik kalkınma açısından önemli bir yere sahip olduklarının farkına varmalarını sağlamıştır.

Ülke ekonomilerinde geniş bir alana yayılan KOBİ’ler, bölgesel gelişmişlik farklarını gidermede, mülkiyeti tabana yaymada, istihdam olanağı meydana getirip, bunu sürdürmede ve demokratik hayatı canlı tutmada önemli bir güçtür. KOBİ’lerin sahip olduğu bu güç, aynı zamanda büyük işletmeleri de olumlu yönde etkilemekte ve sosyal yönden bir rahatlama olmaktadır. Ülke ekonomilerine sağlamış oldukları bu katkılardan ötürü KOBİ’lerin sorunlarına çözüm bulmak ve gerekli alanlarda destek olmak ülke ekonomileri açısından önem arz etmektedir. KOBİ’lerin, büyük işletmeler karşısında sahip oldukları en büyük dezavantajlardan biri olan kredi bulamama, sermaye yetersizliği ve diğer finansman sorunları, banka ve çeşitli resmi kuruluşların destekleri ile giderilebilmektedir (Dikmen ve Yıldırım, 2012, s.23).

KOBİ'lerin Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomiler için önemi 1990’lı yıllardan itibaren anlaşılmaya başlanmış ve 1996 yılı dünyada KOBİ yılı ilan edilmiştir. Türkiye’de dünya ile beraber 1996 sonrası dönemde KOBİ’lere dönük olarak yeni düzenlemelere gitmiştir (Ören, 2003, s.15).

1.1.3.1. Türkiye Ekonomisinde KOBİ’lerin Önemi

KOBİ’ler, bölgelerarası dengeli gelişmeye ve büyümeye katkı sağlarlar. KOBİ’ler çoğu büyük işletmelerin yerine getiremediği bir takım fonksiyonları tamamlayan rolleriyle, ekonomide ön plana çıkmakta ve büyük çaplı işletmelerin yan sanayi ihtiyaçlarını karşılayarak ekonomiye fayda sağlamaktadırlar.

KOBİ’ler daha esnek üretim imkânlarına sahip olduklarından talep değişikliklerine kısa sürede uyum sağlamakta, tam rekabet şartlarına çabuk ulaşıp ve bu sayede milli gelire, istihdama, verimliliğe ve müteşebbis yetiştirmeye katkı sağlamaktadırlar. KOBİ’lerin, dışsal şokları ve iktisadi krizleri büyük işletmelere göre daha kolay atlatabilme özellikleri ile Türkiye’de sosyal ve ekonomik bunalımların derinleşmesini önleyen bir unsur olduğu söylenebilir (Karaçay, 2004).

Türkiye’de yer alan firmaların %95’inden fazlası KOBİ statüsündedir. Bu oran 1992 yılında yapılan araştırmalarda %96 iken, 2009 yılında yapılan araştırmalar sonucunda %98’e ve toplam KOBİ sayısı da 1 milyon 800 bine ulaşmıştır. Bu veriler, KOBİ’lerin ülkemiz ekonomisindeki yerinin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir (Çetinkaya, 2010, s.2).

Türkiye’de KOBİ’lerin ekonomi içerisindeki paylarını istihdam, katma değer, ihracat ve satışlar açısından yıllar itibari ile gösteren tablo ise aşağıdaki gibidir. Buna göre en yüksek payların istihdam yaratma açısından geliştiği gözlemlenmekte ve 2012 yılında oranın %76 olduğu görülmektedir.

Diğer taraftan gelişmeleri yakından takip eden ülkemizdeki KOBİ’lerin ekonomide ki payları aşağıda ki tablo da ayrıntılı bir şekilde verilmiştir.

Şekil 4. Türkiye’de KOBİ Niteliğindeki İşletmelerin Dağılımı

Kaynak:www.KOBİzirvesi.org.tr/sunumlar/.../yesim_akdeniz.ppt,04.09.2013 0 500000 1000000 1500000 2000000 794.715 246.899 244.490 _163.122 271.372 1.720.598

Dünya genelinde ülkeler, 1945’den 1970’e kadar büyük ölçekli işletmelere önem vermiş ve ekonomik büyüme ve kalkınma faaliyetleri bu doğrultuda yürütülmüştür. Ancak bu süre içerisinde KOBİ’lerin önemi zamanla ortaya çıkmış ve KOBİ’lerin büyük işletmeler karşısında üstün yanlarının olduğu anlaşılmıştır. Tablo 3’te görüldüğü gibi birçok ülkede istihdam yaratmada ve rekabet ortamının sağlanmasında KOBİ’lerin payı giderek artmıştır. 1970 ekonomik krizi, KOBİ’lerin önem kazanmasına neden olmuştur. Bununla birlikte rekabetin en önemli kriterlerinden biri olan ölçek ekonomisinin öneminin zamanla azalmaya başlaması da KOBİ’lerin önem kazanmasında etkili olmuştur. Ayrıca, KOBİ’ler kaynakların ekonomik kullanılması, istihdam ve gelir dağılımına katkılarının olmasından dolayı makroekonomik politikaların temelini oluşturmaya başlamıştır. KOBİ’ler, talebin yüksek gelir esnekliği ya da düşük fiyat esnekliği gösterdiği ürünlerin üretimine ağırlık veren küçük işletmeler olmaları nedeniyle, ekonomik krizden de en az etkilenen birimler olmuştur.

1.1.3.2. KOBİ’lerin Bölgesel Kalkınmadaki Önemi

KOBİ’ler, Türkiye ve dünya ekonomisi için taşıdıkları önem yanında sosyal açıdan da birçok problemin çözümüne katkı sağlamaktadırlar. Bu işletmeler, küçük olmanın vermiş olduğu esneklik ile değişime hızlı adapte olarak, pazardaki problemleri daha kısa sürede atlatmayı sağlamaktadır. Diğer taraftan, küçük pazarlarda daha verimli olmakta ve müşteri talep dalgalanmalarına daha hızlı yanıt verebilmektedirler. Ayrıca, az kaynakla, daha çok üretim ve verimlilik yakalayarak ürün çeşitliliği sağlamakta, bölgeler arası kalkınmada denge unsuru olmaktadırlar. KOBİ’ler ayrıca coğrafi açıdan ülkenin bütün bölgelerine dağılmış olmaları nedeniyle bölgesel kalkınmada son derece önemli rol oynamaktadırlar. İç göçün önlenerek sağlıksız kentleşmenin önüne geçilmesinde, tam rekabetin sağlanmasında, sosyal barışın korunmasında ve kalifiye eleman yetiştirilmesinde önemli katkılar sağlamaktadırlar (Türköz, 2008, s.5).

Avrupa Birliği’nin özellikle ortak ticaret politikası ve gümrük birliği zaman içinde ticaret hukuku alanındaki düzenlemelerin önemini artırmıştır. Hatta Birlik birçok konuda uluslar arası standartların benimsenmesi için önemli politikalar geliştirmiştir. Benzer şekilde, ülkeler arasındaki ticaretin de küreselleşme ve teknoloji sayesinde gelişmesi sonrası ticari rekabet hız kazandı. Eski dönemlerde

büyük firmaların aslan payını aldığı ticaret, ulaştırma yollarındaki maliyet avantajı sonrasında daha kolay yapılmaya başlamıştır. Bu gelişmelere paralel olarak önemi artan KOBİ’lerin faaliyetleri ülkelerin ekonomi politikaları için önemli hale gelmiştir.Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de ekonominin lokomotifi durumunda olan KOBİ’ler, Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde bir kez daha ülke gündemine gelmiş ve 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu ile ilk kez kanun düzeyinde bir düzenlemeye kavuşmuştur. Temel amacı Türk işletmelerini güçlendirmek ve dünya ile rekabete hazır hale getirmek olan yeni kanunda, bu tür işletmeler için var olan kredi ve teşviklerin yanında denetim ve finansal tabloların oluşturulması, mal ve hizmet tedarikinde karşılaşılan geç ödemelerin önüne geçilebilmesi için lehe bazı hükümler getirilmiştir (Yatağan, 2011, s.86).KOBİ’lerin ihracata katkıları da küreselleşen dünyada önemli hale gelmiştir ve Çin, Kore ve Tayvan gibi ülkelerde KOBİ’lerin büyük bir bölümü, ihracat merkezli bir nitelik kazanmıştır (Harvie ve Lee, 2002: 7).