Kişiler Arası Sorun Çözme Beceri Eğitim Programının Pilot Uygulaması

KSÇBE’de yer alan 11 oturumdaki etkinliklerin pratik uygulamasını, üyeler tarafından anlaşılabilirliliği görmek, hedeflenen davranışları kazandıracak nitelikte olup olmadığını sınamak, oturum ve etkinlik için belirlenen sürenin yeterli olup olmadığını değerlendirebilmek amacıyla pilot çalışma uygulaması yapılmıştır. Pilot uygulaması 2009-2010 eğitim öğretim yılı II. Yarıyılında Ticaret Meslek Lisesinde gerçekleştirilmiştir. Pilot uygulamanın tarama çalışması 10. Sınıfa devam eden 295 öğrenciyle yürütülmüştür. KPÇE’nin “Yapıcı Problem Çözme” alt ölçeğinden çalışma evreni ortalamanın 0.5 standart sapma altı ve SÖÖTÖ’nün “Sürekli Öfke” alt ölçeğinden çalışma evreni ortalamanın 0.5 standart sapma üstü puan alan öğrenciler deneme ve kontrol gruplarına girmeye uygun bulunmuşlardır. Deneme grubunda (dört kız ve altı erkek) ve kontrol grubunda (dört kız ve altı erkek) on öğrenci yer almıştır. Grup üyelerinin eğitim programına katılmayı gönüllü olarak istemeleri ve ailelerinin gerekli yazılı izni vermeleri temel esas olarak alınmıştır.

Pilot çalışması uygulamasını yukarıda belirtilen amaçları doğrultusunda değerlendirebilmek için oturumların tümü, grup üyelerinin izni alınarak videoteyp kaydına alınmıştır. Videoteyp kaydına alınan her bir oturum, araştırmacıya uygulamasını ayrıntılarıyla inceleme, incelettirme ve gerekli önlemleri alarak eğitim programının uygulamasını geliştirme imkânı vermiştir. Oturumlar, alan uzmanları, eğitim programı alan uzmanı ve araştırma danışmanı tarafından izlenerek oturumlar için gerekli değerlendirmeler yapılmıştır.

Uzmanlar tarafından yapılan değerlendirmeler ve araştırmacının kendi değerlendirmeleri sonucunda eğitim programının üçüncü oturumunda yer alan “kişiler arası sorun çözmeyi engelleyen olumsuz düşünceler ve kişiler arası sorun çözmeyi kolaylaştıran olumlu düşünceler” etkinliğinin, yedinci oturumda yer alan “kişiler arası sorunu fark etme” etkinliğinin amaca uygunluğu açısından yeniden düzenlenmesi gerektiğine karar verilmiştir. “Kırmızı başlıklı kız”, “Bilgece bir vasiyet”, “Güneş ve rüzgar”, “Bir deniz yıldızının öyküsü”, “Dünyanın en büyük sırrı”, adlı eğitici hikayelerin eğitim programına ilave edilmesine karar verilmişti.

Aynı zamanda, kişiler arası sorun çözme beceri eğitiminin sürekli öfke ve öfke tarzına etkisi istatistiksel olarak kontrol edilmiştir.

3.4.4. Kişiler Arası Sorun Çözme Beceri Eğitim Programının Asıl Uygulaması

KSÇBE programının pilot uygulamasının değerlendirilmesinden ve eğitim programına son halinin verilmesinden sonra 2010-2011 eğitim öğretim yılının ilk yarısında asıl çalışma için tarama çalışması yapılmıştır. Yapılan tarama çalışması sonucunda iki deneme ve bir kontrol grubu oluşturulmuştur. Eğitim programı, deneme grupları ile haftada bir kez yaklaşık 90 dakikalık oturumlar halinde yürütülmüştür. Uygulamalar araştırmacı tarafından iki deneme grubunda da aynı haftada başlatılmış ve aynı hafta içerisinde bitirilmiştir. Birinci deneme grubundaki öğrencilerle (Ticaret Meslek Lisesi) Cuma günleri saat 13.30/15.30 saatleri arasında okul bünyesinde ders saati dışında; ikinci deneme grubundaki öğrencilerle (Yetiştirme Yurdu) Çarşamba günleri 20.00/22.00 saatleri arasında yetiştirme yurdu bünyesinde yürütülmüştür. Grup ortamının dinamiğini sağlayarak grup etkileşimini arttırmak için, fiziksel düzenlemelere gidilerek üyelerin U biçiminde oturabilecekleri bir ortam sağlanmıştır. Bu şekilde grup üyelerinin birbirleriyle etkileşimleri artmakta, etkinlikleri ve rol canlandırmalarını rahatlıkla takip edebilmektedirler. Eğitim programının süresi ve içeriğinin iki deneme grubunda da birebir aynı uygulanmasına dikkat edilmiş ve başarı sağlanmıştır.

Grup üyelerinin eğitim programına güdülenmelerini arttırmak ve devamını sağlamak amacıyla gerekli tedbirler alınmıştır. Eğitim programı başlamadan önce, her iki deneme grubuna aday öğrencilerle toplantılar yapılarak, grup üyelerinin son durumları görülmüş ve çalışmanın başlamasına yönelik güdülenmeye çalışılmıştır. Eğitim

programının başında, eğitim süresince kullanabilecekleri çalışma dosyaları dağıtılmış ve çalışmanın sonunda grup üyelerinin kendilerine verilmiştir. Her oturumun sonunda yiyecek ve içecek için zaman ayrılmıştır. Alınan tedbirler sonucu pilot çalışma ve asıl çalışma süresince grup üyesi kaybına rastlanmamıştır. Eğitim programının bitiminde hazırlanan katılım sertifikaları dağıtılmıştır.

3.4.5. Kişiler Arası Sorun Çözme Beceri Eğitim Programının İçeriği Oturum 1: Tanışma, kuralların ve amaçların belirlenmesi

Hedefler:

1. Grup üyelerini tanıyabilme

2. Kişiler arası sorun çözme programının amacını bilme 3. Grup sürecinde uyulması gerekli olan kuralları bilme 4. Kişiler arası sorun nedir? Bilme

5. Kişiler arası sorun çözme nedir? Bilme Oturum 2: Kişiler arası sorun çözme becerisi Hedefler:

1. Kişiler arası sorunların nedenlerini bilme

2. Kişiler arası sorunlar karşısında gösterilen tepkileri bilme

3. Gösterilen tepkilerin her birinin, kişiler arası sorunların sonucunu nasıl etkileyeceğini fark edebilme

Oturum 3: Düşüncelerimiz Hedefler:

1. Kişiler arası sorunlarda yer alan düşünceleri fark edebilme 2. Sorun çözmeyi engelleyen olumsuz düşünceleri bilme 3. Sorun çözmeyi kolaylaştıran olumlu düşünceleri bilme

4. Sorun çözmeyi engelleyen ve kolaylaştıran düşüncelerin sorun çözme becerisindeki etkisini fark edebilme

Oturum 4: Dinleme Becerisi Hedefler:

1. Etkili dinlemenin yer almadığı yaşantı sergileyebilme 2. Etkili dinlemenin yer aldığı yaşantı sergileyebilme 3. Sözel olmayan ipuçlarını ayırt edebilme

4. Sözel mesajları dinleyebilme ve iletebilme Oturum 5: Kişiler Arasında Yaşanan Duygular Hedefler:

1. Duyguyu tanımlayabilme ve yaşamsal önemini fark edebilme 2. Duygu kelimeleri oluşturabilme

3. Duyguyu ifade edebilme

Oturum 6: Kişiler Arasında Yaşanan Duygular Hedefler:

1. Duyguları ve içeriği ayırt edebilme

Oturum 7: Kişiler Arası Sorunu Tanımlama Hedefler:

1. Kişiler arası sorunu fark edebilme

2. Kişiler arası sorunu tanımlamada dikkat edilecek hususları bilme 3. Kişiler arası sorunu sistematik olarak ifade edebilme

4. Kişiler arası sorunun çözümünde temel isteğini ifade edebilme Oturum 8: Birden Fazla Çözüm Yolu Düşünme

Hedefler:

1. Tanımlanan kişiler arası soruna birden fazla çözüm üretebilme

2. Ortaya konan çözüm yollarından benzer veya aynı çözüm önerilerini eleyebilme

Oturum 9: Her Çözüm Yolunun Olası Sonuçlarını Dikkate Alma Hedefler:

1. Bir sonraki aşamada ne olabileceğine ilişkin ardışık düşünme becerisi kazanabilme

Oturum 10: Hangi Çözüm Yolunun Seçileceğine Karar Verme Hedefler:

1. Alternatif çözüm seçeneğini değerlendirebilme 2. En iyi alternatifi veya alternatifleri seçebilme Oturum 11: Süreci Sonlandırma

Hedefler:

1. Grup sürecini ve kendini değerlendirebilme 2. Gruptan duygusal olarak ayrılabilme