Khi-Kare Bağımsızlık Testi Sonuçları

Tarımsal üretim yapan üreticilerle yapılan anket verileri esas alınarak khi-kare bağımsızlık testiyle birbirleriyle ilişkili olduğu düşünülen faktörler arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. Hesaplanan χ² değerlerine göre hazırlanan faktörler arasında istatistiki açıdan bir ilişki olup olmadığı ve bu ilişkinin anlamlı olup olmadığı çizelge 10.43’de toplu olarak gösterilmiştir.

Yapılan khi-kare analizinde ankete katılan üreticilerin yaşı ile üreticilerin tarımsal üretici örgütü tanımını bilmeleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmakta, ancak belirli bir yaş grubunda yoğunluk bulunmamaktadır. Yaşları 40-60 arasında olan üreticilerin tarımsal üretici örgütü tanımını bilme düzeyi diğer yaş grubundaki üreticilere göre daha fazladır.

Ankete katılan üreticilerin yaşı ile üreticilerin tarımsal üretici örgütlerinin diğer kuruluşlara göre avantajlarını bilmeleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmakta, ancak belirli bir yaş grubunda yoğunluk bulunmamaktadır. Tarımsal üretici örgütlerinin ortakların ayni ve nakdi ihtiyaçlarını uygun koşullarda sağladıkları ve pazarlama konusunda yardımcı oldukları fikrinde olan yaşları 41-50 arasında olan üreticiler diğer yaş gruplarındaki üreticilere göre daha fazladır. Tarımsal üretici örgütlerinin herhangi bir avantajı olmadığı görüşünde olan 31- 40 yaş grubundaki üreticiler diğerlerine göre daha fazladır.

Yaş gruplarına göre üreticilerin üye veya ortak oldukları tarımsal üretici örgütlerinin durumları incelendiğinde 30 ile 50 yaş arasındaki üreticilerin üye /ortak olma konusunda daha istekli oldukları görülmektedir. Üreticilerin yaşı ile tarımsal üretici örgütlerine üye/ortak olmaktan doğan memnuniyet derecesinin khi-kare analizi incelendiğinde memnun ve çok memnun olanlar 41-50 yaş grubunda, kısmen memnun olanlar 31-40 yaş grubunda, memnun olmayanlar 51-60 yaş grubunda çoğunluktadırlar.

Tarımsal üretici örgütlerinin en önemli organı olan genel kurullara katılım durumları ile yaş gruplarının durumları incelendiğinde tüm yaş gruplarında hiç katılmayanlar

131

çoğunluktadır. Katılımın gerekli olduğu genel kurulların hepsine katılanların çoğu 41-50 yaş grubundadır. Çizelge 10.1’de de görüldüğü gibi araştırmaya katılan üreticiler 41-50 yaş aralığında çoğunluktadır. Genç nüfusun genel kurul toplantılarına ilgi göstermemesi tarımsal üretici örgütlerinin geleceğini de tehlikeye atmaktadır. Çünkü örgütlerin yaşamaları ve gelişmeleri genç üreticilerin sahiplenmesine bağlıdır.

Tarımsal üretici örgütlerinin başarısı için gönüllük esasına dayalı yönetim önem taşımaktadır. Anket çalışmasında yönetici çalışmalarından memnuniyet derecesiyle yaş grupların durumu incelendiğinde tüm gruplarda kısmen memnuniyet çoğunlukta iken, 41-50 yaş grubundaki üreticilerin memnun oldukları görülmektedir. Bu yaş grubunun genel kurullara daha çok katılmaları, çalışmaları izlemeleri ve yöneticilerin karşılaştıkları sorunları bilmeleri memnuniyet oranlarını artırmaktadır. Memnun olmayanlar ise 31-40 yaş grubunda yoğunluktadırlar. Orta yaş grubunda (41-50 yaş) yönetiminden memnuniyet oranının fazla oluşu bu grubun genel kurullara daha fazla katılımından kaynaklanabilir.

Anket çalışmasında üreticileri eğitim durumları da sorulmuş ve diğer sorulardan bazılarıyla eğitim durumları karşılaştırılmıştır. Çizelge 10.43’de görüldüğü gibi, eğitim durumu ile tarımsal üretici örgütlerinin diğer kuruluşlara göre avantajları bilmeleri, tarımsal üretici örgütlerine üye/ortak olmaktan ve yöneticilerden memnun olma durumu, genel kurullara katılım nedenleri, tarımsal üretici örgütlerinin en önemli sorunlarıyla ilgili yöneltilen soruların ki-kare analiz sonuçları incelendiğinde aralarında anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir.

Üreticilerin eğitim durumları ile tarımsal üretici örgütü tanımını bilme arasında anlamlı bir ilişki vardır. Buna göre eğitim düzeyi yükseldikçe üreticilerin tarımsal üretici örgütünü üyelerin/ortakların kurduğu ve yönetimde söz sahibi olduğu ve ortak menfaatlerini hedef alan bir kuruluş olarak görme oranları artmaktadır.

Üreticilerin eğitim durumlarına göre üreticilerin üye veya ortak oldukları tarımsal üretici örgütlerinin durumları incelendiğinde, eğitim düzeyi ile üye veya ortak olmada tercih edilen belirli bir tarımsal üretici örgütü öne çıkmamaktadır. Ankete katılan üreticiler arasında üretici birliğine üye orta öğretim ve yükseköğretim mezunu üreticilerin oranı diğerlerine göre daha fazladır.

Ankete katılan üreticilere üye/ortak olurken tarımsal üretici örgütünün anasözleşmesini okunma durumu sorulmuş ve khi-kare analizi ile eğitim durumları arasındaki ilişki tespit edilmiştir. Buna göre eğitim düzeyi yükseldikçe üye/ortak olurken tarımsal üretici örgütünün anasözleşmesini okuma durumu çok büyük oran da olmasa da artmaktadır.

132

Üreticilerin eğitim durumları ile genel kurullara katılım durumları incelendiğinde hiç katılmayanlar çoğunluktadır. Genel kurulların hepsine katılanlardan ortaöğretim mezunu üreticilerin oranı diğerlerine göre bir miktar daha fazladır. Yine genel kurulların hepsine katılan üreticilerin tarımsal üretici örgütünün anasözleşmesini okuma oranı daha yüksektir.

Ülkemizde tarımsal üretimde faaliyet gösteren üreticiler tarımsal gelirin yetersiz olması, sosyal ve sağlık konusunda yaşanan sorunlar nedeniyle, tarım dışında farklı bir işte de çalışmaktadırlar. Anket katılan üreticilere tarım dışında bir işte çalışma durumu da sorulmuş ve üreticilerin %66,1’inin tarımsal faaliyet dışında farklı işlerde çalıştıkları tespit edilmiştir. Ayrıca ankete katılan üreticilerin tarım dışında bir işte çalışma durumları ile tarımsal üretici örgütlerine üye/ortak olmaktan doğan memnuniyet derecesi arasındaki ilişkinin khi-kare analizi yapılmıştır. Tarım dışında bir işte çalışmayan, sadece tarımsal faaliyette bulunan üreticilerin tarımsal üretici örgütlerine üye/ortak olmaktan çok memnun olanların çoğunlukta olduğu, memnun olanların arasında ise emekli olanların çoğunlukta oldukları görülmektedir. Memnun ve hiç memnun olmayanların durumu incelendiğinde de yine emeklilerin çoğunlukta olduğu ve bunları tarım dışında herhangi bir işte çalışmayanların takip ettiği tespit edilmiştir.

Tüm üretim sektörlerinde olduğu gibi tarımsal üretimde de amaç elde edilen ürünleri pazarlamaktır. Yapılan anket çalışmasında üreticilere ürünlerin pazarlanması ile ilgili sorular yöneltilmiştir. Çizelge 10.43’de görüldüğü gibi, ürünlerin pazarlanma durumları ile tarımsal üretici örgütlerine üye/ortak olmaktan, yönetici çalışmalarından ve ürünlerin pazarlama fiyatından memnuniyet derecesi, ürünlerin tarımsal üretici örgütleri tarafından işlenmesinin katkısı ile ilgili yöneltilen soruların ki-kare analizleri incelendiğinde aralarında anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Üreticilerin ürünlerini pazarlama durumu ile pazarlamasını istedikleri tarımsal üretici örgütüne ilişkin analiz incelendiğinde, ürünlerini pazarlayan üreticilerin çoğunluğunun ürünleri tarımsal kalkınma kooperatiflerinin pazarlamasını istedikleri görülmektedir. Zaten pazarlamanın tarımsal kalkınma kooperatifleri tarafından yapılması, tarımsal üretici örgütlenme yapısı içerisinde istenilen bir durumdur. Çünkü pazarlama tarımsal kalkınma kooperatiflerinin kurulmasındaki amaçlardan biridir.

Tarımsal üretici örgütlerine üye veya ortak olurken anasözleşmeyi okuma durumu ile tarımsal üretici örgütüne üye/ortak olmaktan doğan memnuniyet derecesi arasındaki ilişki incelendiğinde, anasözleşmeyi okuyanların çok memnun olduğu, hiç memnun olmayanlarda ise çoğunluğun anasözleşmeyi okumadığı görülmektedir. Yine anasözleşmeyi okuma durumu ile yöneticilerin çalışmalarından memnuniyet derecesi arasındaki ilişki incelendiğinde memnun olmayanların anasözleşmeyi okumayanlar olduğu görülmektedir.

133

Tarımsal üretici örgütlerine üyelik veya ortaklık süreleri ile üye/ortak olmaktan doğan ve yönetici çalışmalarından memnuniyet derecesi karşılaştırıldığında yeni üye veya ortak olanların daha çok memnun oldukları görülmektedir. Üyelik veya ortaklık süreleri ile genel kurullara katılım durumları incelendiğinde ise hepsine katılanlar arasında yeni üyeler çoğunluktadır. Yine tarımsal üretici örgütlerindeki üyelik veya ortaklık süreleri ile ürün pazarlamasının istendiği tarımsal üretici örgütünün durumu incelendiğinde tarımsal kalkınma kooperatiflerinin daha çok istendiği görülmektedir. Ayrıca ürünlerin tarımsal üretici örgütleri tarafından işlenmesi halinde katkısının ne olacağı sorusu ile tarımsal üretici örgütlerindeki üyelik/ortaklık süreleri arasındaki khi-kare analizinde ürün fiyatının artacağı seçeneği çoğunluktadır.

Tarımsal üretici örgütlerinin başarılı olmalarının en önemli nedeni yöneticilerin yeteneği, etkinliği, çalışkanlığı, özverisidir. Bu nedenle anket çalışmasında üreticilere yöneticilik yapıp yapmadıkları sorulmuş ve diğer bazı sorulara verilen cevaplarla ilgili ki-kare analizi yapılmıştır. Buna göre tarımsal üretici örgütlerindeki görev durumları ile tarımsal üretici örgütü tanımı ile avantajlarını bilme durumları, anasözleşmeyi okuma durumları, üye/ortak olmaktan memnuniyet durumu, sorunlar ve denetim hakkındaki fikirleri, ürün pazarlamada tercihleri analiz edilmiş ancak aralarında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür.

Tarımsal üretici örgütlerindeki görev durumları ile yönetime devletin müdahale etmesi ya da etmemesi arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmış ve yönetim kurulu başkanlarının çoğunun devletin gerektiğinde müdahalede bulunması gerektiği fikrine sahip oldukları, yönetim kurulu üyelerinin ise devletin sadece gerekli teşvik ve destekler sağlaması gerektiği fikrine sahip oldukları görülmüştür. Tarımsal üretici örgütlerinde üyelerin sahiplenmesinde eksiklikler bulunması nedeniyle yönetim kurulları, özellikle başkanlar zorluklar yaşamaktadır. Bu yönetimde hata yapma korkusu nedeniyle başkanlar devletin gerektiğinde müdahalede bulunması gerektiği görüşündedirler.

Tarımsal üretici örgütlerinin en önemli denetim ve bilgilenme toplantıları genel kurullardır. Üreticilerin genel kurullara katılım durumlarıyla üye/ortak olmaktan doğan memnuniyet dereceleri arasındaki ilişki incelendiğinde çok memnun olanların genel kurulların hepsine katılanlar olduğu, hiç memnun olmayanların ise genel kurullara hiç katılmayanlar olduğu görülmektedir. Genel kurullara katılım durumlarıyla genel kurullara katılım nedenleri incelendiğinde tüm katılım gruplarında yapılan çalışmaları öğrenmek amacıyla olduğu cevabı alınmıştır. Yine genel kurullara katılım durumuyla yönetici çalışmalarından memnuniyet dereceleri incelendiğinde çok memnun olanların çoğunluğunun hepsine katılanlar olduğu tespit edilmiştir. Tüm katılım gruplarında memnun olanların genel

134

anlamda çoğunlukta oldukları, yine memnun olmayan ve hiç memnun olmayanların genel kurullara hiç katılmayanlar olduğu görülmektedir. O halde, genel kurullara katılımı artırmak ve önemini anlatmak için üyeler/ortaklar eğitilmelidir.

Tarımsal üretici örgütlerinin başarılı olmaları için en önemli etkenlerden biri de üyelerin ya da ortakların kendi kuruluşlarını sahiplenerek çalışmalarla ilgilenmeleridir. Bu amaçla anket çalışmasında çalışmalarla ilgilenme durumuyla üye/ortak olmaktan doğan memnuniyet dereceleri, yönetici çalışmalarından memnuniyet dereceleri ile genel kurullara katılım durumları incelenmiş ve tüm gruplarda genel görüşün sadece bir kısım üretici üye/ortağın çalışmalarla ilgilendiği şeklinde olduğu görülmüştür.

135 Çizelge 10.44. Araştırma Bulguları Khi-Kare Analizi

Test Edilen Özellik Sizce 12) tarımsal üretici örgütü nasıl bir kuruluştur? 13) Tarımsal üretici örgütlerinin diğer kuruluşlara göre avantajları nelerdir? 14) Tarımsal üretici örgütlerinden hangilerine üye/ ortaksınız? 15) Üye/ortak olurken tarımsal üretici örgütünün ana sözleşmesini okudunuz mu? 16) Üye/ ortak olmaktan memnun musunuz? 30) Genel kurullara katılım durumu 31) Genel Kurula katılım nedenleri 32) Kooperatif/ Birlik/ Odaların en önemli sorunu hangisidir? 34) Yöneticilerinin çalışmalarından memnun musunuz? 36) Kooperatif/ Birlik/ Odaları sizce kim denetlemelidir? 37) Devlet, üretici örgüt yönetimlerine ne oranda müdahalede bulunmalıdır? 39) Sizce ürünlerinizi hangi tarımsal örgüt pazarlamalı? 40) Ürün fiyatından memnun musunuz? 42) Ürünler sadece pazarlanma yerine tarımsal örgütler tarafından işlense katkısı en çok nasıl olur? 1) Yaş 56,873* 46,283* 32,358* 37,991* 47,647* 2) Eğitim Durumu 24,623* 7,528* 10,083* 10,075* 24,104* 12,334* 8,349* 4,979 3) Tarım dışında bir işte çalışma durumu 38,625* 11) Ürünlerin pazarlanma durumu 7,712* 8,009* 13,794* 3,727 1,388 15) Üye/ortak olurken tarımsal üretici örgütünün ana sözleşmesini okudunuz mu? 41,335* 10,670* 25) Kooperatif/ Birlik/ Oda’daki ortaklık süreniz. 56,821* 33,940* 81,741* 42,768* 33,428* 26) Kooperatif/ Birlik /Oda’daki göreviniz. 1,480 2,831 0,429 7,478* 2,286 2,723 9,791* 6,533* 4,602 30) Genel kurullara katılım durumu. 24,591* 101,779* 89,435* 88,846* 33) Üye / ortakların yapılan çalışmalarla ilgilenme durumu. 116,813* 62,553* 136,099*

136