Kur’an-i Kerim’in Nitelikleri

TS'

^{ur’an,Allah}Teala’mn kelami ve

kelam

sifatinmbirsonucudur.Allah, butiin

x V

sifatlanylatektir.

O'nun

Kelami butun boyutlanyla

kadim

olup yaratilmi§

de-gildir. lnsana ait niteliklerden olan harf, ses, baglangip

ve

kesintisi yoktur.

Bu

Kur’an’da oldugugibi diger vahiylerigin degegerlidir. Allah, Hz. Cebrail’e ses

ve

harf olarak vahyi duyurdu, harfvesesiyaratti, Cebrail de

onu

ezberledi, iyice

ko-mdu ve

Peygamberimize, risaletve vahyigetiriciolarakaktardi. Hz.

Peygamber

de

onu

ezberledi, iyice anladive ashabina okudu. Onlar da

onu

ezberleyip Tabirne okudu. Tabiinde

onu

salihlereokudular. Bize ula§tncaya kadardaboyleoldu.

Kur’an,

ekleme

ve pikartma olmaksizindillerde

okunan,

kalplerdekorunan, mushaflardayazilandir. Oyleki, birisimushafi yirtmasiyla, Kur’an'a zarar ver-mi§ olmaz. Nitekim Allah Tealada dillerdeadi anilan, kalplerdevarligi hissedi-Ien, ne kalpte

ne

de

mekanda olmamasina

ragmen, kendisine bir

mekanda

iba-detedilendir.

AllahTeala’mn “Onlarki, ellerindekiTevrat’ta ve

daha

sonra dalncil’de

ta-mmlanmi§

bulacaklan Elgi’nin,

okumasi yazmasi olmayan

Haberci'nin izinden gidecekler^”.69

Ancak

onlar, Tevrat

ve

incil’de

onun

§ahsim degil de niteliklerini

69. el-A'raf7/157.

(BAHRU'L-KELAM TERCUMESl)^•53

buldular. Cennet ve

Cehennem

^deayni§ekildebiz kullarindindesadeceadiyla bi-linir ve kendisinden bahsedilir. Zati itibariyle kullann bilgisi dahilinde degildir.

Biitun

bu

soylediklerimiz Ehl-iSiinnet’ingorii§udur.

Allah, Cebrail’e (a.s.) perde

arkasmdan

hitap etmi§ o

da

Allah^'

1

bu

§ekilde duymu§tur. Hz.

Peygamber

deayni §ckildeAllah’m

Kelammi

Miraggecesiperde arkasindanduymu§tur.0,Hz.

Adem ve

Hz.

Musa

ileda perde

arkasmdan

konu§-tu.

Her

defasinda

da

Cebrail

Peygamber'e

gelmi§vebiitunbunlarAllah'in

emriy-le gergekle§mi§tir.

YineAllahTealaCebrail’eKur'an'iogretti

ve ona Peygamberimize

falan

aye-tivefalansureyi

vahyetmeyl

emretti.Allah’inhervahiysiiresincetekrarlanan

bu

emirleri kelam-i

kadimden

olup, sonradan §ekillenmi§ degildir. Qunkti Allah’m Kelami sonradan

olusmug

degildir.

Neccariye⁷⁰, Miiteka§§ife, Mu’tezile

ve

Cehmiyye,Kur’an’in

mahluk oldugu-nu

ileri siirmiiglerve Allah’m Kadir gecesinde Kur’an’la

konu§tugunu, bundan

once Kur’an araciligi ile

konugmadigmi

dile getirmiglerdir. Yine

bu

firkalar, Kur’an’in

yasak

veemirlerdenibaretoldugunu,Allah’inise

maduma

(yokolana) hitapetmesinin de hikmetine aykin

oldugunu

ilerisiirmuglerdir.

Ehl-iSunnet’in

bu

konudakigoriigii, Allah

kelammin mahluk

olmadigi §ek-lindedir. Egeryaratilmi§olsaydi,Allahbunu,

ya

kendizati

digmda ba§ka

^bir

var-likta

ya

da kendi zatindayaratirdi. Zatidi§inda

ba§ka

birvarlikta yaratilmi§ ol-saydi, Kur’an’la

konu§an

o kimse olurdu. Qiinkii miitekellim

(konu§an

kimse) kendisinde

kelam

^sifatibulunandir.

Kelam

sifatida,

bu

ki§ininsahiplendigibir ni-telik olurdu. Nitekim siyah ve kirmizinin,

bu

sifatlan kendisinde tagiyan ki§iye isimolmasinda da

bu durum

sozkonusudur.

Birvarhgrn kendi zatinda,

bu

sifatlan yaratmasi higbir§ekilde miimkiin de-gildir. Qiinkii

bunun sonucunda onun

zati, yaratilmi§lann varligi gibi sonradan olu§an riesnelere

mahal

te§kil ederdi. OysakiAllah

"O’nun

benzeri yoktur"⁷¹ di-yerek,

bu

anlayigin imkansizligini vurgulami§ttr.

Eger “Allah’m sozii

mahluk

degildir" denilirse

O’nun yok

olan bir §eye

(ma’dum)

emir

ve

yasaklarda

bulunuldugunu

soylenmi§olurdenilirse, Allah’m, onceleri

mevcut olmayan

varliklara Ҥu

mekanda

§u

zamanda

‘ol’ demi§tir”

de-, mesininmiimkiin olmasinedeniyle,

ma’duma

emredilebilir.

70. Neccariye, insanftillerininyaratilmighgikonusundaEhl-i Siinnet,Allahkelaminm sonra-danolu§tugutezindeMutezileile

aym

gorii§leripayla§anIslamigrup.

71. e§-Sura 42/11.

54 ^•MATORlD!AKAlDl

Allah'in sem/igitme, basar/gorme ve ilim/bilme sifatlanndada

bu durum

ge-gerlidir.

Her

ne kadar

bu

sifatlannalaruna giren

masmuat

(duyulanlar), mubsirat (gorulenler),ve

malumat

(bilinenler) ezelde

mevcut olmasa

daO, butiin bilinebi-lecek varliklanbilir, biitiinduyulanlan duyar,biitiin gorulenleridegoriir. Ezelde

biitiin

masmuat

(duyulanlar)

ve

mabsurati (gorulenler) duyar

ve

goriir

sozunun

anlami, duyulabilenvarlrklarvar oldugu

anda

zatiyla

kaim kadim ve

semi

sifati-na

sahip olan Allahonlanduyar.

Ayni

gekildegorulenler

konusunda da

ezeldeki basarsrfatiylabasirdir.

Eger,

“Ne zaman

Rablerinden kendilerine yeni biruyanci, hatirlatici mesaj gelse,

onu ancak

alaya alarak dinliyorlar"⁷², “Onu, diigiiniip kavrayabilmeniz

igin

Arapga

birhitabe yapttk”⁷³,

“Bu

ilahikelam, dogrubilgiileanlayip

kavrama

yetenegiiledonatilmiginsanlann kalplerinekolaycarnifuzeden mesajlardan

olu-§ur”⁷⁴, “Kimsenin

kugkusu

olmasinki,

bu

uyanci/hatirlaticimesaji, ayet ayetBiz indirdik ve yine kimsenin

kugkusu

olmasin ki, butiin tahriflerden

onu

yine Biz koruyacagiz”⁷⁵, “Biz

suyu

gokten belirledigimiz bir olgiiye gore indiriyor, sonra da

onu

yeryiiziinde tutuyoruz;

ama

hi$ §iiphesiz,

bu

nimetigeri

almaya

da kadi-riz"76

, “Allah, butiin ogretilerinen giizelini, kendiigindetutarli,gergeginher

tur-lti ifadesini gegitli bigimlerde tekrarlayan bir ilahi

kelam

§eklinde indirir^”77 gibi ayetler, Kur’an’in yaratilmi§

oldugunu

gostermektedir geklindebirsavileri surii-ltirse, deriz ki:

"Ne zaman

Rablerinden kendilerine yenibiruyanci, hatirlatici mesaj gelse”

ayetindenkastedilen,

konugamn

gelmesi demektirki,o daCebrail’dir.

Burada

ko-nu§ulan vurgulanmi§ ve

konugan

kastedilmigtir.

Konugan

da Hz. Nebi’dir. Bu-nunla

da

Nebi'in yaratilig bir varlik

oldugunu

soyleriz. Yine Allah Teala'nm,

"Onu, dugiiniipkavrayabilmenizigin

Arapga

birhitabe yaptik”soziiyleilgili

iddi-aya

cevaben, burada kilma zikredilerek

yaratma

anlami kastedilmigtir. Nitekim

"Rabbinmeleklere: ‘Bakin,

Ben

yeiyuziinde

ona

sahip gikacak (halife) birini ya-ratacagim^"78 ayetindegegen

kilma/yapma

kelimesi de ayni anlamdadir,

Burada

Allah insanihalifekilacagim soylemig, fakat

bundan ona bu

vasfiverecegini kas-tetmigtir. Nitekim

“Ama

hala

O'na

bir

gocuk

^(ciiz) yakigtinrlar, tistelik

yarattikla-72. el-Enbiya21/2

(BAHRU’L-KELAM TERCUMESl) ⁵⁵

nndan

birini"79

Burada

da yakigtirma/kilmadan ^{kasit ise}

O’nu bu

gekilde tavsif etmeleridir,

Aym

gekilde ayet ifadesindeki

“Onu Arap

diliylekildik”

dan

kastedilen,

onu Araplann

dili

ve

lehgesiyleindirdikanlamindadir.^QiinkiiKur'an

Arapganm

digm-dabirdil ileindirilmemigtir.

Allah Teala’nin,

“Bu

ilahikelam, dogru^{bilgiile anlayip}

kavrama

yetenegiile

donatilmiginsanlannkalplerine kolaycaniifuz

eden

mesajlardan olugur"soziiyle

ilgili iddia

konusunda

deriz^ki,Kur'an zihinlerdeezberlenmigtir. Iddiaedildigi gi-bioraya^fiziki

anlamda

konulmamigtir. “Kimsenin

kugkusu

olmasinki,

bu

uyan-ci/hatirlatici mesaji, ayet ayet^Bizindirdikve yine kimsenin

kugkusu

olmasinki, biitiintahriflerden

onu

yine Bizkoruyacagiz" ayetiyleilgiliiddiaya

cevaben

deriz ki, Buradaki

muhafazadan

kastedilen, ziyade ve noksanliktan korumaktir. Yani artip eksilmemesiigin

onu

geytandankorur.

“Biz

suyu

gokten belirledigimiz bir olgiiyegore indiriyor, sonrada

onu

yer-yiizunde tutuyoruz;

ama

higguphesiz,

bu

nimetigeri

almaya

dakadiriz" ayetiy-le ilgiliiddiaya

cevaben

de, zihabin (gidermenin) anlami, kalplerdeki

muhafaza-stmgidermedir.

“Allah, butiin ogretilerin

en

guzelini, kendiiginde tutarli, gergegin her turlii ifadesini ^gegitli bigimlerde tekrarlayan bir ilahi

kelam

^{geklinde indirir” ayetinin}

manasmdan

yolagikilarak

one

suriilen iddiaise, buradakastedilen giizel

sozler-den

maksat,

manzum

harflerdir.

Bu

da yaratilmiglann soziinden

daha

giizel

ol-dugu

anlamindadir.

Kible Ehli⁸⁰, Allah kelami olan

vahyin

^{tezahiirii geklinde ortaya gikan} Kur'an'in bizzat kendisinin (Allah

kelamimn)

duyulabilen olup olmadigi

konu-sunda

ihtilafa diigtiiler.

Imam

Eg’ari (o.

324/936) onun

igitilebileceginikabul et-migtir. Ebu’l

Kasim

es-SafFar gibiGazzali(6.

505/1111) donemi

^sonrasi (Mute-ahhirun) kelamcilann^bazilanda, Eg’ari'ye katilmiglardir. Onlar

bu konuda

“Al-lah’tan bagkalanna tannlik yakigtiranlardan ^biri senin

korumana

bagvurursa,

onu koruma

altinaal, olur ki

senden

Allah'm soziintiigitip anlayabilir

ve

sonra onu, kendini giivenlik igindehissedebilecegi bir yere ulagtir"⁸¹ geklindeki ayete dayanmiglardir.

Bu

da Allah’m

Kelamimn

igitilebilir

olduguna

^{delildir. Bizim} ka-mtimizise, Allah'm Kelamt goriilmeyen

ve duyulmayan onun

^zatiyla

^kaim

^bir

si-fatidir. Duyulabileniseharf

ve

sestir.

79. ez-Zuhruf 43/15.

80. KibleEhli,Kabe’ye yonelerek,namazkilmaya inanan kimseler anlamindadir.

81. et-Tevbe9/6

56 ^•MATORlDl AKAlD]

BOLUM

Belgede Ebu l-muin en-neseft. MATURtDI AKAlDl. (Bahrii l-kelam Tercumesi) Notlarla Terciime Eden. Do?. Dr. Ramazan BlQER (sayfa 50-54)