Devlet Yonetimi: Halifelik ve imamet

T~7*hl-i Siinnet ve’l-Cemaat’ingoru§leri dogrultusunda

imamet

(devlet

yoneti-A-J

mi) Hz. Ali ve gocuklanna ait

olduguna

dair herhangi bir ayet

bulunma-maktadir. Rafizileregoreise,

imametin

Ali’yeaitoldugu Kur’an'dabelirlenmi§

ve

Rasulullah

ona

vasiyetetmi§tir, o da Rasulullah’m vasisiolmu§tur.

Ehl-iSiinnetise

bu

konuda, Hz.

Peygamber,

Hz. Ali’ye

borglanm

^odemesiile

ilgilibirvasiyette

bulunmu§tur

kanaatindedir.Bellibir

konuda

verilen vasiyetde, her

konuda

gegerliolmaz. Eger

onu

kayitsizbir§ekilde miras?i birakmi§olsaydi, her

konuda

vasi olurdu. Hz. Ali’yeverilen vasiyetise ozel birstatiidedir.

Mu’tezilebilginlerinegore, olenherkesiginvasiyetfarzdir.Ehl-i siinnet’e go-re ise, eger

yanm

kalmi§ i§leri

tamamlamr

ve borglari odenirse, vasiyetfarz de-gildir. Ki§i

bu durumda

vasiyet birakip

birakmamada

tercih sahibidir.

Ama

eger

i§leri gdriilmezve borglari

odenmezse

vasiyetfarzdir.

Imametin

Kur’an ve sahih hadislerdogrultusunda Hz. Ali,

Hasan ve

Huse-yin'eait

olmadigmin

delili§udurki,egerboyle bir§eyolsaydisahabf

bunu

gelen nesilolan^tabiine,onlardadabirsonraki^nesilolanSalihlere, Salihlerdebize nak-lederdi.

imamet

nasslaHz. Ali’yeaitoldugu apikpabelirtilseydi, sahabilerin

bunu

bize nakletmektengeriduracagi du§unulemcz. Nitekim^onlarbedenseltemizligin suyla yapilmasinin ^vacip olmadigi gibidini hiikumleri bize aktardilar. Dini

hli-(BAHRU'L-KELAM

TERCUMESi) ^•129

kiimlerin kendisine baglandigi

bu

konu,

daha onde

gelirve

bunu

bize aktarmak-tangeri

durmalan

dadugunulerr.ez.

Nitekim

buna

Peygamberimizin

vefatmdan

sonra

yaganan

gu olaydelalet et-mektedir. Hz.

Peygamber

vefat edince sahabe,

Benu

Saide Sakifesi’nde toplandi ve Peygamberimizin “Her

kim

blur de oliinceye kadaryonericiye (mu’minlerin emiri) biatetmezse, cahiliyeolumiiyleolmugtur^”199geklindeki sozuniiaktardilar.

Ardindan "Bizimlider

segmemig

haldebir

gun

gegirmemizbile caiz degildir. £iin-kii imami/onderi

hak gormeyen kim

olursa olsun, kufre girmigtir. Qiinkii

Cuma

namazi, iki

bayram _{namazi ve}

yetimlerin nikahigibibazi hukiimlerin gergekleg-mesi

imama

baglidir.

tmami

inkar eden

bu

farzlan reddetmigtir. Farzlan inkar

eden

de dinden gikmigtir”.

Bunun

uzerineEnsar’danbir

adam

kalkip “Sizdenbiryonetici, bizden debir emirolsun"dedi.Hz. Ebubekir, Ali’nin

bu

igiyapabilecegini

umuyor

ve

ona

biat

etmek

istiyorum"deyinceHz.Alioneatildikilicim gektive ‘Kalk

Ey

Rasulullah'in halifesi' dediveekledi

'Muhammed’in one

gikardigmi

kim

arkadabirakabilir? Bir

gun ben

Rasulullah ile beraberdim

ve bana emretmedi

de Hz. Ebubekir’ei§aret ederek‘insanlara

namaz

kildirmasini emret’dedi.Rasulullahin

dim

i§lerimizde bi-ze onder olmasina razioldugu birkimse, bizim diinya i§Ierimizde onderlik

yap-masina

razioluruz"_dedi. Hz.Ali

ona

Allah Resuliiniin Halifesi

unvamm

vermi§-tir, ;unkii insanlara imamlik

yapmasi

igin Rasulullah

onu

omriiniin

sonlannda

yerine birakmi§ti. Bir rivayette yedi,

ba§ka

bir rivayettedeiig

gun imamlik

yap-mi§tir.

Hz. Ali'nin

bu tavnndan

sonra

ona

toplucabiatettiler.

Daha

sonra

Peygam-berimizin defini§iyle

me§gul

oldular. Defini§Ieminidebitirdikten sonraEbubekir

(r.a.) §dylebirhutbeiradbuyurdu:

“Ben

sizin

en

iyiniz

olmamama ragmen

sizin halifeliginizi

ustume

aldim,Kabuledin, kabul edin". Ali ^(r.a.) kalkip, “Nasil olur da seni kabul

etmez ve

halifeligelayikgormeyiz.

Peygamber

seni

one

aldi

kim

senigeri birakabilir ki” dedi.

HalifesegldiktensonraHz.

Ebu

Bekir’igar§ida

hanimimn

elbisesini yiyecek alabilmekigin satarkengordiilerve

“Sana

hazinedenbir

maa§ baglayahm”

dedi-ler. Boylece hazinedenona.giindeikidirhem

olmak

iizere bir

maa§

baglandi.

Bu-nun

uzerine o,

“Ben

zayifbir

adamim, bana haram

olmasi halinde iki dirheme

gug

yetiremem” _dedi. Boylece

ona

birdirhembir

dank

olacakgekilde

maag

bag-ladilar. Aldigi

maagi

birbardaga

koyuyor

ve ev egyalannigizlice satarakinfakta

199. Muslim,“lmaret", 58.

130-MATURtDlAKAlDl

bulunuyordu. Olecegi

gun

o bardagi ^getirtti, igindekileri doktu

ve

kizi Aige’ye

"Bunu Omer

b. Hattab’aver” diyerek vasiyettebulundu.

0

vasiyetinde gunlan soyliiyordu: ‘'Bismillahirrahmanirrahim,

bu

Rasululla-hinhalifesi Ebubekir’in (r.a.) diinyadaki songiiniinde

ve

ahiretteki ilkguniinde vasiyetettigigcydir.

Ben

size

Omer

b. Hattab'ihalifeolarak biraktim. 0,

bu

hali-felikte,

benim

kanaatimegore, adaletliolur. Egerazarsada gaybi

ancak

Allah bi-Iir.

"0

haksizlikta bulunanlar nasil bir gekilde donduriilduklerini anlayacaklar-dir"200

.

Bunun

uzerinebiitiin mu’minler Omer’inhalifeligine razioldu. Ali de

bu

vasiyeti onayladi. Biat

da

Omer’inhalifeligiiizerinde gergeklegti. Qiinku

Peygam-berimizin,

“Benden

sonraki ikikigiye riza gosterin; onlarEbubekir

ve

Omer’dir’’

geklindebirrivayeti oldugubilinmekteydi.

Hz.

Omer

ordulanfetihler

yapmaya

hazirhyordu.Horosan'ifethettikten son-ra

Ahnef

b. Kays’i Belh'e gonderdi. 0, burayi

kan dokmeden

aldi.

Bu komutana

"Maveraunnehr’i

gecmeyecek

misin?" diyesoruldugundao, “Artik

bundan

son-ra

Osman'in

hilafet devridir” dcmi§tir. Ahnef, Belh’ten gikti ve Mervi’r-Ruz’da vefatetti. Hz. Omer'inhilafeti

on

yil surdii. 0, Mugire b.§ube'ninHiristiyan ko-lesi

Ebu

Lii’lutarafindanolduriildii.Halifeligide,Hz.

Osman,

Ali,Talha, Zubeyir,

Abdurrahman

b.

Avf

ve Sa'd b. EbiVakkas'tan olu§an §urayabirakti. Sa'd ora-da

bulunmamaktaydi.

^Talha

ve

Ziibeyr

“Bu

goreveihtiyacimiz

yok"

diyerek

ora-dan

uzaklastilar.

Geriye,

Osman,

Alive

Abdurrahman

b.

Avf

kaldi.

Abdurrahman

b.Avf,

“Ben

payimi size hibeediyorum,

bana aramzdan

birini segene kadar^{izinverin” dedi.}

Onlarda

bunu

kabulettiler. Geriyekalan

Osman ve

Ali’yeug

gun

sureverildi.

Bu

ug giin igerisindeinsanlann kimin ^{halife olacagi}

konusundaki

^{gorugleri gizli}

ve

agiktanaragtinldi.

Sonunda

onlann goruglcrinin Hz.

Osman’a daha

^meyilli

oldu-gu

ortaya gikincave

Abdurrahman

b.

Afv

da Hz.

Osman’a

igaretedince,Hz.

Os-man

halife olarak segildi.

Bunun

uzerine Ali (r.a.) ve diger sahabfler

bu

karara uyarak,

ona

biatettiler.

Hz.

Osman’i

da

Esved

oldurdii.

Osman ve

Omer’inhilafetiyirmiikisene siir-dti. Hz. Ebubekir’mhilafeti iki, Ali’nin dealtiyil siirdu. Boylece

bunlann

dordu-niinhalifeliksuresi otuzyiloldu.

Peygamber

efendimiz de

"Benden

sonrahilafet otuzyil stirecek.Otuzyildansonra

da

^sagasola dalaganyoneticilerortaya gika-cak"²⁰¹ geklinde buyurmugtur.

200. e§-§uara26/227.

201. Tirmizi,"Fiten," 48;Hanbel, 5/220.'

{BAHRU’L-KELAM

TERCUMESt) -131

Hz. Ali’den sonrahalifeligin

Hasan

ve Huseyin’e verilmesi

konusunda

her-hangibirayet

ve saglam

hadis bulunmamaktadir. Ebubekir (r.a.), “Imarriet

Ku-reyg’tendir" dedikten sonra, halifelik

Miislumanlann

'icmaiyla' sabit oldu.

Rafiziler, “imamet, Ali'den sonra

Hasan

ve Hiiseyin'e aittir” demektedirler.

§iaise, “Ali (r.a.) RasuluUah’inelgisiydi.

Muhacir

veEnsar Ebubekir’ebiat ettik-leri

zaman

kufregirdiler"demi§tir. Oysaki

Peygamber

efendimizinvcfatindan on-ce

Miisluman

olduklan

konusunda

bir

icma

^hasil olmu§tur.

Ondan

sonra kufre girdiklerinisoyleyen

kimseden bu konuda

delilgetirmesiistenir.

132 MATORtDlAKAlDl

BOLUM

Belgede Ebu l-muin en-neseft. MATURtDI AKAlDl. (Bahrii l-kelam Tercumesi) Notlarla Terciime Eden. Do?. Dr. Ramazan BlQER (sayfa 126-130)