imamn Mahiyeti ve Nitelikleri

F

^{1hl-iSiinnetve’l Cetnaat’in}

gogunluguna

gore iman,dilietasdik kalple

ikrar-X-/

dir.

Imam

§afu (r.a.) derki, Iman, kalple tasdik, dilleikrar,dinin riikunleri-niyerinegetirmektir.

Ebu Abdeh Muhammed

b. Kerram’intakipgleriolan

Kerra-miye

firkasinagoreiseiman, kalpletasdikolmaksizinmiicerretolarakdille

ikrar-dan

ibarettir.

Ebu Mansur

el-Maturfdi,

iman

sadece tasdik etmektir geklinde go-rugbildirmigtir.

Imamn

yalniz sozle bildirmek

oldugunu kabu eden

Kerramiye'nin dayanagi, Hz. Peygamberin, "Allah’tanbagkailahyoktur diyen Cennetegirmigtir”sozudur.

Imam

§afiide “tyilikyiizunuzu

doguya ya

da batiya dogru gevirmeniz degildir.

Asiliyilik Allah'a, Meleklere, Allah’inindirdigikitaplara

ve

peygamberlere

iman

edeninibadetidir^”93

Ebu Mansur

el-Maturidi (r.a.)

iman

sadece mucerrettasdik

oldugunu

kabul ederken, Hz.

Yakub’un

ogullannin

durumunun

haberverildigi"Biz dogru soy-lesekdesenbizeinanacak (iman) degilsin”geklindeki ayetidelilolarak kullan-migtir.

93. el-Bakara 2/177.

(BAHRU'L-KELAM TERCOMESl) ^•65

Ehl-i Siinnet'egore

imanm

beggartivardir.Bunlar,Allahve Resuliinun var-ligina gahadet etmek, ahiret giinune, meleklere, kitaplara, peygamberlere inan-maktir.⁹⁴

Ehl-i sunnetin temel prensiplerinden olan amelin

imandan

birciiz olmadigi

konusundaki

dayanak,

“iman eden kullanma

soyle

namazi dosdogm

kilsinlar"

geklindeki ayettir. Zira burada

namaz kilmalanm emretmeden

5nce onlara

mu'min

ismini verdi

ve

imanla

namazin

arasini ayirdi.

Aynca “Ey imana

ermig olanlar!

Namaz

kilacagimz

zaman

yiizunuzii, ellerinizi

ve

dirseklerekadar kolla-nniziyikayin"⁹⁵ifadesinde de,

namazi ikame etmeden

onceonlara

mu’min

adi-m

vermigtir.

Bir

mumin

kugluk vaktinde imaniniifadeederken, ogle

namazina ulagmadan

once oliirse cennetlik olarakoliir. Egerameller

imamn

birparcasiolsaydi,

bu

ki-§i cennetlik olmazdigtinkii

bu

kigide oglenamazini kilmakgibi bir

amel

gergek-lc§memi§tir.

Aym

§ekilde Ehl-i siinnetbilginleri, Ashab-i

Kehf

ve Firavun’un

sihirbazla-nmn da

dinibuyruklanyerinegetirmemigolsalar dahi,cennetlikolduklan uzerin-defikirbirligine varmi§tir. Boylece amelin

imandan

birparga olmadigiortaya gik-mi§oldu.

Kerramiye'nin dugiincesinin yanli§

oldugunun

gostergesi, “Veoyle kimseler varkigergekte inanmadiklan halde “Biz Allah’a

ve

AhiretGiinii’ne inaniyoruz"

derler”⁹⁶ayetidir.

Bu

verileregore tasdikin

imamn

§artioldugu ortaya gikmigtir.

Peygamber

efendimizin“Herkirnkalbindehalisbir§ekilde‘Allah’tan

ba§ka tan-n

yoktur’derse, cennetegirer"⁹⁷geklindekisoziide

konumuzla

ilgiliba§kabir re-feranstir.

lkrarlaberaber tasdikgartiyla

imanm

olugmasi

mumkiin

olur. Ehl-iSiinnet'e gore, ki§i imanliysa “Higbir§iiphe

duymaksizin ben

gergekten

mu'minim"

diye-rek, imanini ikrar eder. Hadis ehline goreyse

bu

ki§i

"Ben

Allah Teala dilerse

mu'minim"

demelidir.Bunlarin

bu

konudaki dayanagi,

bu

ki§ininAllah katindan birhakikatle

ben mu’minim

§eklinde imaniniitirafetmesigerektigini soylersek,

bu

kiginin tasdiki bize

gayb

olan Allah’in ilmi hakkindabir

hukiim

olur.

Bu

ise caizdegildir. QiinkiiAllahTealainsanlanngizliyonlerinive iglerinibilir. Allah’in

94. Yazar burada,kaderi

imamn

gartlanarasinda kaydetmemigtir.Ancakdahaonceki boliim-deiseimanmgartlanarasinda kadereimanmevcuttur.

95. el-Maide5/6.

96. el-Bakara2/8.

97. Buhari, "Tevhid",_33; EbuDavud, "Salat”361.

66^•MATORiDt AKAlDl

imansizolarakoleceginibildigi ki§i, Miisliiman olarak olmez. Qunkli Allahⁱⁿ

il-minde degi§me

soz

konusu

olaraaz.

Olaki

imanim

ikraredecekki§ininimansizoleceginiAllahbilmesine

ragmen bu

^ki§i, ‘ben gerpekten

mu’minim’

derse,

bu durum

^{Allah’inbilgisinin di§inda}

ol-mu§

olurki,

bu

da caizdegildir.

Ehl-i Hadis'in

bu

gorii§unun yanli§

oldugunun

gostergesi, istisnalar (in§al-lah

ben mu’minim

demek),

bo§anma,

ali§veri§ gibi butiin sozle§meleri ortadan kaldirdigigibi,

iman

akdini de ortadankaldirmasidir.

Aym zamanda

^{ki§i, *}

in§al-lah Alin§al-lah'tan

ba§ka

tlah yoktur ve

Muhammed

de

onun

Resuliidiir"

veya

"Me-leklere, ahiretgunune, kitaplara, resullere

iman

ettim ln§allah" derse,

bu

ki§inin

Miisluman

olmayacagi

konusunda

^Ehl-i siinnetsozbirligi etmi$tir.

Aym

sekilde

"Ben mu’minim

in§allah” derse, Islamdininden$ikar. Qiinku

bu

sozii

imamnda

bir§iipheanlaminagelir. §imdiki

zamanda veya

^ge$mi§te

meyda-na

gelenbiri§te,istisnayagitmekgiizelgoriilmedigigibi,

iman konusunda

da

du-rum

boyledir. Birkimsenin cennetegirmesi,imanli olarakolmesi§artinabagli

ol-dugundan,

gelecek

zamanla

baglantili i§Ierdc ‘in§allah’denilerek istisnaya

gidile-bilir.

Bu konudaki

Hadis ehlinin ku§kularina cevap

vermek

gerekirse, ki§i§u

an-da

mii'minise,

ondan

^{a^ikcja} inkarsozii

veya

eylemi olmadikpa, ^kafirolmaz. AI-lah’in ilminde olecegimiz

malum

olmasina ragmen, Ҥu

anda

olecegim"

denme-mesi

deboyledir.

Aym

^§ekilde, Allah’in ilmindekiyametin kopacagi

mevcut

olsa da, Ӥu

anda

kopacak" denemez.

Yine Allah’in ilminde diinya fani, ahiretisebakidir.

Ancak bu

^{gerpekler Ԥu}

anda

gergekle^ecektir’

denemez.

Soylediklenmizin dogruluguna Hz.

Peygamber-den

rivayet edilen§u^hadistir.

0

,

Zeyd

b. Haris’e 'nasilsabahladin?' diye sordu-gunda, o 'mii'min olaraksabahladim' demi§tir. Hz.

Muhammed

(s.a.v.)

onun bu

soziiniin

yanh§

oldugu

konusunda

bir§ey soylememi§tir.

Daha

sonra, "Her 56-yinbirhakikativardtr,senin

imamn

hakikati nedir?" diyesorunca oda: "Diinya-nin

normal

ta§iylaen degerlimiicevheri

yanimda aym

degerde oluncaya ^kadar, diinyadan nefsimi uzakla5tirdim. Giindiiz susuz gece de

uykusuz

kaldim. Sanki Allah'inar5im apa$ikbir§ekildegoriiyordum.Cennetliklerbirbirleriniziyaret edi-yor, cehennemiikler debirbirlerine

bagmp

faginyordu”.

Bu

soz^iizerine Hz. Pey-gamber, “Allah

onun

kalbini

iman

nuruylanurlandirmi5tir" buyurdu.

(BAHRU’L-KELAM TERCUMESt) ^•67

BOLUM

Belgede Ebu l-muin en-neseft. MATURtDI AKAlDl. (Bahrii l-kelam Tercumesi) Notlarla Terciime Eden. Do?. Dr. Ramazan BlQER (sayfa 62-65)