Aile bir toplumun yansımasıdır. Geçmişten günümüze varlığını her zaman koruyan ailenin, değişimler dâhilinde tarih boyunca yapısında,işlevlerinde ve işleyişlerinde değişimler gözlenmiştir. Kentte, bireyler kırsal yaşam alanlardan daha farklı ekonomik ve sosyo-kültürel bir yaşama sahip olmaları, bireylerin davranışlarında ve ilişkilerinde, değer yargılarında değişiklikler gözlenmektedir. İnsanın davranışları bulunduğu toplumsal ortamın etkisinden bağımsız olamayacağı, mevcut şartların farklılaşmasıyla birlikte davranış şekillerinde de önemli değişmelerin yaşandığı bir gerçektir
Aile toplumun temel taşı olmanın yanında sosyo-kültürel yapının temelini oluşturmaktadır. Aile bir kültürden başka bir kültüre doğru ilerlerken farklı özellikler ile adlandırılmış ve varlığını sürdürmüştür. Haviland'a göre de; "Kültürel bir sistemin parçası olarak aile türleri bir toplumun altyapısı, toplumsal yapısı ve üstyapısındaki diğer özelliklerle karmaşık bir biçimde iç içe geçmiştir. Aile türleri, hem yapısal özellikleri farklı toplumlar arasında hem de aynı toplumun içinde yapısal katmanlar değiştikçe çeşitlilik gösterir " ( Haviland, 2008: 466-467).
Türkiye artık bir kent toplumudur diyebiliriz. Sanayileşmenin gelişmesi ile üretim biçimlerinde değişme, toplumsal ilişkilerde de etkisi görülürken, toplumun çekirdeğini oluşturan aile yapısında da değişim kaçınılmazdır. Toplumsal yapıda ortaya çıkan her değişme onun bir başka unsurunu etkileyerek dönüşümün sebep olabilmiştir. "Özellikle ekonomik hayatta gerçekleşen değişiklikler aile yapılarını da dönüştürmüş, ona yeni bir form ve işlev kazandırmıştır" (Topçuoğlu, 2010: 29).
Aile toplumsal sistemin en önemli unsuru olup yaşanan değişimleri en iyi yansıtma işlevine ve bunu aktarma özelliğine sahiptir. Sanayileşme, kentleşme vs. süreçlerinde kurumsal yapılardaki değişim ile birlikte toplumsal bir kurum olan ailenin yapısında ve işlevlerinde farklılaşmalar görülmektedir. "Sosyal gerçeklikler aile üzerinde biçimlendirici etkiye sahiptir” (Yıldırım, 2016: 130). Aile kurumu, çevresel etkenler ve sosyal ilişkiler içerisinde şekillenmekte, ailenin geleneksel değerlerinde, rollerinde ve ilişkilerinde köklü değişimler görülmektedir. Geleneksel
fonksiyonlarında, geniş aile yapısından çekirdek aile yapısına doğru bir evrilme olmaktadır. "Değişmenin hızında ve yönünde farklılıklar olmakla birlikte, bütün dünyada çekirdek ailenin yaygınlaşması, geniş aile sistemlerinin çözülmesi yönünde bir hareket gözlemlenmektedir. Bu geçişin temelinde sanayi toplumunun talepleriyle birlikte modern kültürün yayılması gibi etmenler yatmaktadır. Ayrıca aile yapısına dahil olan, eşin özgürce seçilmesi, kadın haklarının artışı, akraba evliliklerinin azalması ve çocuk haklarının genişletilmesi yönünde de değişmeler söz konusudur" (Giddens, 1991: 151).
Ailenin yapısı kentleşme politikaları içinde şekillenen yeni aile düzeni, kent kültürün değerlerini benimseyerek davranışlarında içselleştirdiği gözlenmektedir. Kentleşme ile birlikte artan sosyal hareketlilikler, çekirdek aile yapısı oranlarının yükselmesine ve ataerkil yapının yerini eşitlikçi yapının almasında etkili olmuştur. "Ailenin yapısal değişimiyle ilgili olarak kaydedilmesi gereken değişim, aile üyeleri arasındaki ilişki biçiminin hiyerarşik ve asimetrik bir ilişkiden eşitlikçi bir ilişkiye doğru yol almasıdır. Her ne kadar hala ebeveyn ile çocuklar arasında belirli bir hiyerarşi bulunsa da modern, kentli çekirdek ailelerde kadın ve erkek arasındaki geleneksel hiyerarşik ilişki hemen hemen sona ermek üzeredir" (Canatan, 2016: 117). Aile içinde eşitlikçi yapının artması ile kadının etkisi artmıştır. Aile içinde kadına ve erkeğe yüklenen rol ve sorumlulukların farklılık ve çeşitlilik arz ettiği görülmektedir. Artık kadın ve erkek arasında sorumluluklarında paylaşılmaya başlanıldığı, erkeğin gerek ev içinde gerek çocuk bakımında görev almaya başladığı görülmektedir. Kentte kadının, eğitim seviyesinin yükselmesi ve ekonomik yaşama katılması, ataerkil dönemde karar alma sürecinde etkin rol almasını arttırmıştır. "Kadının sosyo-ekonomik statüsündeki iyileşme, çocuğa bakışını değiştirdiği gibi aile planlanması için ise farklı arayışları beraberinde getirmiştir. Çünkü kentte yaşayan, daha iyi eğitim fırsatlarına sahip ve kentsel faaliyetlerde çalışma hayatına katılan kadınları yeni konumları daha az çocuğa teşvik etmekte, dolayısıyla doğum kontrol yöntemlerine ve çocuk sağlığı hizmetlerine daha sıkı şekilde yönelmelerine neden olmaktadır" (Can, 2014: 70).
Aile kurumu çocuğu toplum yaşamına katmada ve toplumsal normun öğrenilmesinde önemli role sahiptir. Geleneksel toplumda çocuğa bakış, üretim birimi, araçsal varlık olarak görülmekteydi. Kent toplumunda çocuğa karşı görüşler
zamanla yerini amaçsal ve duygusal bir bağa bırakmıştır. "Sanayileşmenin sağladığı olanaklarla, çocuk eğitiminde başka kurumların devreye girmesi, ailenin eğitim ve sosyalizasyon konusundaki işlevlerini göreli olarak zayıflatmıştır. Böylece aile, toplumsal değerleri genç kuşaklara aktarırken toplumun yeniden yapılanmasındaki rolünü başka kurumlarla paylaşmak durumunda kalmıştır" (Aslan, 2002: 28). Artık çocuğun sosyalizasyon sürecini temel kurumun dışında başka kurumlar ile de paylaşmak zorunda kalmıştır. Artık aile çocuğun refahına ve geleceğine özel bir ilgi göstermeye başlamış ve çocuklara karşı bakış, yetişkin topluluğundan, farklı bir statüye kavuşmuştur. "Çocuklara kazandırılacak değerlerde, anne-babalar daha rasyonel ve değişime uyarlanmış bir usul izlemektedirler" (Özyurt, 2016: 171).
Kentte kamusal ve özel alanların belirlenmesi aile için yeni bir görünümler ortaya çıkmaktadır. Rasyonel ve özgürlükçü ortamların genişlemesi ile aile üzerinde de etkiler görülmeye başlamıştır. Kadınında artık kent yaşamında maddi anlamda üretici olması ve kentin heterojen yapısı doğal olarak iş yerlerindeki mesafelerin artması aile ilişkilerinde geleneksel kültürel kodlarda değişim gözlenmiştir. "Ekonomik yaşam ve bürokratik yapılanma nedeniyle kent ailesinin görevleri geleneksel ailelerinkine oranla daha azalmıştır. Aile bireylerinin zamanlarının büyük bir bölümünü birbirlerinden uzakta geçirmeleri aile bağlarının gevşemesine neden olmaktadır. Böylece bireysellik daha çok ön plana çıkmaktadır" (Aslan, 2002: 29).
2.4. Karı Koca olmak veya Eş olabilmek: Kent Ailesinde Statü Değişimi