(14/26) Bayaġıda bir ḫan bolġan eken. Ol bir küni tüs (14/27) köripti. Tüsinde ḳıyın is köripti. Tüsinde körgen ḳustıñ (14/28) közinen jas ornına marjan aġadı eken. Al endi munday (14/29) ġajayıptı ḫan eşḳaşan estip körmepti. Ertesine ḫan (14/30) ornınan turmay tüs bolġanşa jata beripti. Sol (14/31) ḫannıñ üş ulı bar eken. Ekewi er jetken jigit, birewi (14/32) oyın balası eken. Balaları kelip sır bilgisi kelse, (14/33) ḫan jaḳ aşpaydı. Ertesinde sol waḳıtta eki balası (14/34) kelip, eki ḳolın kewdesine ḳoyıp, tizerlep otırıp, (14/35) taġı da suraydı. Ḫan tüsinde körgen ġajayıptı (14/36) aytadı. Eki balası sol ḳustı tawıp kelüw üşin “baramız” (14/37) dep ḳamdanıp, attanıp ketedi. Künder ötip, ay (14/38) almasıp, jıldar jıljıydı. Biraḳ ḫannıñ balalarınan (14/39) ḫabar−oşar bolmaydı. Älgi kişi balası er jetip (14/40) jigit boladı. Ḫan bolsa ḳayġıġa batıp, eki balasınıñ (14/41) küyigi jeñip, eldi basḳaruwdan ḳaladı. Ärkim (15/1) öz bilgenin jasap, berekesizdik bastaladı. Sonda bala (15/2) eldiñ bilermenderin jıynap alıp, äri aḳıldıdan, äri (15/3) aylalılardan, el ḳamın oylaġan er jürek batırdan (15/4) onbasıdan mıñ basıġa deyin saylaydı da, äkesine (15/5) kelip, eki aġasın izdewge ruḳsat suraydı.
(15/6) Sonda ḫan: “E−e balam−ay, eki aġañ, oralmay ketti, (15/7) men körgen närse ⎯ bolmaġan bir ḳıyal eken, opasız (15/8) düniye, endi sen barma, men ölsem kim kömedi, eldi kim (15/9) basḳaradı? Tirligimde janımda jür”, ⎯ deydi. “Joḳ, (15/10) äke, marjan köz ḳustı tappasam da, aġalarımnıñ (15/11) bir deregin bilermin. Siz eş närseden muḳtaj emessiz, (15/12) al endi aġalarımdı tawıp kelmesem ⎯ armanda ötersiz, (15/13) ruḳsat beriñiz. Ḫandıġıñızdan ḳam jemeñiz, (15/14) aylalı−aḳıldı adamdardan, er jürek batır, ḳalıs (15/15) adamdardan el basşısın dayındadım. Maġan ruḳsat (15/16) berseñiz eken”, ⎯ dep, eki ret suranıp, taġzım etedi. (15/17) Sonda ḫan: “Baḳ ḳarasın, Ḳıdır darısın, Batırdan (15/18) joldasıñ bolsın, awmiyn, allahuw äkbar!” ⎯ dep batasın (15/19) beredi.
(15/20) Bala ḳajımastı minip, jırtılmastı kiyip, ḳırıḳ (15/21) kündik azıḳ alıp, ḳırıḳ kündik joldı betke alıp (15/22) jöneledi. Kün ḳırıḳ battı, tañ ḳırıḳ attı, bala da (15/23) uyḳı dämin ḳırıḳ tattı. Ḳıynaldı, atı ırġayday, özi (15/24) ḳuwrayday boldı. Közi suwalıp bara jatḳan bulaḳtay, (15/25) kepti. Atı arıḳ, özi kärip boldı. Söytip, äbden arıpaşḳan (15/26) ol ḳırıḳ birinşi kün degende atın ottatıp (15/27) alayın dep otırıp, uyıḳtap ḳaldı. Bir waḳıtta (15/28) közin aşsa, tün bolġan. “Ḳorḳaḳ ⎯ nämärt, batır ⎯ (15/29) jomart” dep atın izdese, atı jayılıp jür eken. (15/30) Bala bir töbege köterilip aynalaġa köz jügirtse, köz (15/31) uşında ḳol basınday bir ot jıltıraydı. Bala (15/32) ḳayrattana atın tebinip, bir zamatta älgi otḳa jetip (15/33) bardı. Jaḳındap kelip köz salsa, öñi äbden azġan, (15/34) betin jün basḳan, kiyiminiñ tozıġı jetken eki kisi (15/35) arşadan ot jaġıp uyıḳtap jatır. Bala älgi ekewin (15/36) oyatıp, olardıñ ḫal−jaġdayın surastırsa, öziniñ (15/37) aġaları eken. Östip, üşewi birin−biri tanıp, ḳuşaḳtasıp (15/38) körisedi. Ertesinde tañ säride turıp tamaḳtanıp, (15/39) üşewi bayaġı marjan köz ḳustı izdep jönep beredi. (15/40) Sodan jürip otırıp “Barsa keler”, “Barsa keler−kelmes”, (15/41) “Barsa kelmes” degen jolġa tap keledi. Ülkeni (15/42) “Barsa keler”, ortanşısı “Barsa keler−kelmes” degen (15/43) jolġa tüsti. Al endi, eñ kişisi “Barsa kelmes” degen (15/44) jolġa tüsip, eki aġasımen ḳayır−ḫoş aytısıp ajırasıp, (16/1) asuw asıp, suw keşip, orman aralap, şöl kezip, (16/2) bir küni asḳaralı tawġa kez keldi. Bir kezde bala (16/3) örlep, biyik tawġa köterilip bara jatḳanda, aldınan (16/4) sansız kiyik dürlige şıġıp, aldın kes−kesteydi. (16/5) Bala ajdahaşa ısḳırıp jibergende, säl toḳtap ḳaladı (16/6) da, ḳaytadan japırlap ḳozġala bastaydı. Aḳırı (16/7) bala jolbarısşa atılıp ortasına kirgende, kiyikter (16/8) teñ jarıla jol beredi. Bala kün batḳanda jetken (16/9) jerine ḳonıp, tañ atḳanda ḳaytadan jolġa şıġıp, (16/10) jürip otırıp ḳanḳıldaġan ḳarġası, suñḳıldaġan ḳuzġını (16/11) joḳ bir jerge taban tireydi. Kenet aldınan (16/12) közi baḳırayġan, şaşı jalbıraġan bir kempir şıġa (16/13) kelip: “Ḳañḳıldap ḳarġa uşpaġan, kisiniñ ayaġı baspaġan (16/14) jerden, adamzat, ne izdep jürsiñ? Süfi kiyik (16/15) bol!” dep, balanı kiyikke aynaldırıp jiberedi.
(16/16) Bala sekeñdey sekirip kiyikterge aralasıp ketti. (16/17) Ol jürip otırıp diñgekteri jez, aldıñġı jaġına (16/18) ḳoyġan aġaştarı kümis, töbe aġaştarı altın, sol (16/19) töbe aġaştıñ arasına tastalġan mayda aġaştarı (16/20) gawhardan jasalġan bir ġajayıp jabıḳ jayġa kez (16/21) keldi. Üydiñ dälizinde kümis tolı sandıḳşa jarḳıraydı. (16/22) Oġan diñgekterdegi gawhar şam şıraḳtay jarḳırap (16/23) säwle şaşıp tur. Kiyik bolġan bala ḳayran (16/24) ḳalıp, törgi üyge kirse, ay dese awzı, kün dese közi (16/25) bar, bir peridey suluw ḳız otır. Söyleyin dese, sözi (16/26) joḳ kiyik bolġan balanıñ eki közinen jas burşaḳtay (16/27) domalap jürip, periyzattı ayaġımen türtip, pısḳırıp (16/28)
äreñ oyattı. Periyzat bir tolġanıp, közin aşıp aldı (16/29) da: “Ḳaḳpas, apam−ay, taġı bir mañḳıyġan jigitti tikşiygen (16/30) kiyikke aynaldırıp ḳoyġanın ḳaraşı, tasbawır!” ⎯ (16/31) dedi işinen kübirlep. Şelektegi suwġa aḳ (16/32) tastı salıp, odan ḳara tastı alıp, balaġa jeti märte (16/33) dem salıp, burınġı ḳalpına keltirdi de: “Nendey (16/34) şaruwamen jürgen jansıñ?” ⎯ dep suradı. Bala keremet (16/35) bastı ḳustı izdep kelgenin aytıp edi, ḳız bılay (16/36) dedi: “Sol äkeñniñ tüsinde körgen ḳusı meniki edi, (16/37) onı perilerdiñ ḫanı zorlıḳpen alıp ketken. Periniñ (16/38) şaharı öte alıs, barsañ ölesiñ, barma”, ⎯ dedi eskertip. (16/39) Bala Buġan kelisken joḳ: “Ölsem öleyin, baramın, (16/40) äkem bawırın kötere almay jatır. Öytip jata berse, (16/41) ajalınan burın ölip ḳaluwı mümkin, barmasam bolmaydı”, ⎯ (16/42) dedi. Ḳız balanı sınap: “Ber jaġı ḳırıḳ (16/43) künşilik jol, ayaġı şañ−topalañ sor, munan öte almaysıñ. (16/44) Ar jaġında ḳırıḳ künşilik ḳıya asuw, odan (17/1) asa almaysıñ, assañ tüse almaysıñ, asuwdan tüsüw ḳırıḳ (17/2) künşilik jol. Eger bulardan ötseñ, aspanmen tildesken (17/3) şınar bar, onda alıp ḳara ḳustıñ uyası bar, ol (17/4) jılına jumırtḳalaydı, biraḳ jıl sayın balapanın (17/5) aydahar jep ḳoyadı. Egerde aydahardı öltirip, alıp (17/6) ḳara ḳustıñ balapandarın aman alıp ḳalsañ ġana (17/7) oyıñ jüzege asadı. Osınıñ bärin atḳaruwġa küşḳuwatıñ (17/8) jetpeydi, tekke ölip jürmegin”, ⎯ dedi. Bala: (17/9) “O jaġınan ḳam jeme, alısuwġa ⎯ älim, küresüwge ⎯ (17/10) küşim bar”, ⎯ dedi. Sonda balanıñ aytḳanınan (17/11) ḳaytpasına közi jetip, oġan bir ḳutışa berdi de: (17/12) “Jaraydı, jolıñ aḳ bolsın, osı ḳutışanı joġaltpa, (17/13) ḳarnıñ aşsa, işindegi gül azıḳtan bir şımşım (17/14) jeseñ, sol zamat ḳalıbıña kelesiñ”, ⎯ dedi. Bala ḳızbenen (17/15) ömirlik dos boldı da, jönep ketti. Ḳarnı aşḳanda (17/16) ḳutışadaġı gül azıḳtan bir şımşım jep, (17/17) şarşaġanın basıp, köz şırımın da almay eş jaḳḳa (17/18) da burılmay jüre berdi. Ḳız bergen gül azıḳ uyḳısın (17/19) ḳandırıp ⎯ uyḳtatpay, şarşaġanın jazıp ⎯ (17/20) şarşatpay, attan jüyrik, ḳustan uşḳır etedi eken, (17/21) ḳırıḳ künşilik jolġa tört künde jetti, ḳırıḳ (17/22) künşilik asuwdan tört künde ötti, asuwdan arı ḳırıḳ (17/23) künşilik ıldıyġa tört künde tüsti. Kenet aspanmen tildesken (17/24) şınar körindi, oġan jetip barsa, juwandıġı (17/25) terektey aydahar şınarġa oralıp, örmelep baradı (17/26) eken. Şınardıñ basında alıp ḳara ḳustıñ balapandarı (17/27) şırḳırap tur. Bala gül azıḳtan jep, ḳılışın (17/28) ḳınınan suwırıp, şirenip turıp bir−aḳ şaptı, aydahar (17/29) ortasınan bölinip ḳaldı. Bala aydahardı borşalap (17/30) tuwrap, şınardıñ basına şıḳḳan kezde, alıp (17/31) ḳara ḳustıñ üş balapanı süyinip, onı ḳanattarımen (17/32) kömkere köleñkelep: “Sen endi jerge tüspegin, anamızdıñ (17/33) keletin waḳıtı bolıp ḳaldı. Anam kelerde ḳattı (17/34) boran boladı da, onıñ ekpinine eşnärse şıday almay, (17/35) ḳoyday tastar ḳuldırañdap, attay tastar adırañdap, (17/36) üydey tastar öñirendep uşadı, munan eş ḳorıḳpa. (17/37) Uşıp kelip ḳonġanda, şınar üş ret jerge tiyip, üş (17/38) ret aspanġa şıġadı. Munan da ḳorıḳpa” dep, balanı (17/39) ḳanattarınıñ astına jasırıp ḳoydı.
(17/40) Ä degenşe älem alay−düley bolıp, jandıdan eş (17/41) närse körinbey ḳaldı. Şınında, alıp ḳara ḳustıñ (17/42) ḳaharı onıñ balapandarı aytḳanday eken, üydey (17/43) tastar öñireñdep, attay tastar adırañdap, ḳoyday tastar (17/44) ḳudırañdap uştı. Kenet, alıp ḳara ḳus şınar (18/1) terekke uşıp kelip ḳonıp edi, onıñ bası jerge üş (18/2) tiyip, üş tüzeldi. Balapandarınıñ aman ekenin körip, (18/3) alıp ḳara ḳustıñ köñili ornına tüsti. Bir sätte borasın (18/4) basılıp, kün aşılıp, aynala kädimgidey jarḳıradı.
(18/5) Sonda alıp ḳara ḳustıñ balapandarı anasınan: (18/6) “Jamandıḳtı körseteyik pe, joḳ jaḳsılıḳtı körseteyik (18/7) pe?” ⎯ dep suradı. Alıp ḳara ḳus: “Äyeli jamandıḳtı (18/8) körsetiñder”, ⎯ dedi. Balapandar tört bölingen (18/9) aydahardı
körsetip edi, alıp ḳara ḳus bärin bir−aḳ (18/10) jutıp, ḳoḳım etip ḳaytadan bürkip jiberdi. “Endi (18/11) jaḳsılıḳtı körsetiñder, balalarım”, ⎯ dedi. Balapandar (18/12) balanı körsetip edi, alıp ḳara ḳus balanı (18/13) beline deyin jutıp ḳalġanda, balapandarı anasınıñ (18/14) ḳanatınan tartḳılap, alḳımınan alıp, şır−pırı (18/15) şıḳtı. Alıp ḳara ḳus balanı ḳusıp jiberip: “Äy, (18/16) şoşımañdar tentekterim, bir sät kidire tursañdarşı, (18/17) balanı oḳ ötpes, ḳılış kespes, otḳa küymes, suwġa (18/18) batpas ḳılatın edim” dep, üşkirip otıra ketti. Ol (18/19) balanıñ ḳal−jayın suradı. Bala jaḳut közdi, marjan (18/20) jastı ḳustı izdep şıḳḳanın ayttı. Alıp ḳara (18/21) ḳus: “Jaḳsılıḳḳa−jaḳsılıḳ, järdem bereyin. Men oy (18/22) kiyigin oydan, taw kiyigin tawdan ilemin. Sen terilerin (18/23) sıpırıp, ḳap jasa etterin sılıp soġan sal, sodan (18/24) keyin uşamız” dedi.
(18/25) Alıp ḳara ḳus özi aytḳanday, oy kiyigin oydan, taw (18/26) kiyigin tawdan ildi. Bala bolsa, olardıñ terisin sıpırıp, (18/27) etin mıñ ḳapşıḳḳa salıp, mıñ ḳapşıḳḳa (18/28) suw ḳuyıp, awzın buwıp, alıp ḳara ḳustıñ üstine artıp (18/29) ḳoydı da, özi üstine otırıp alıp, aspanġa köterildi.(18/30) Bala alıp ḳara ḳus oñ jaġına ḳaraġanda bir ḳapşıḳ (18/31) et, sol jaġına ḳaraġanda bir ḳap suw berip otırdı. (18/32) Bir waḳıtta alıp ḳara ḳus baladan. “Jer körine (18/33) me?” ⎯ dep suradı. Bala: “Jer toḳımday ġana bolıp (18/34) buldıraydı”, ⎯ dedi. Alıp ḳara ḳus: “Äli jetpegen (18/35) ekenbiz”, ⎯ dep odan arı ḳaray uşa berdi. Alıp ḳara (18/36) ḳus et surap ḳayrılġanda, bala öz taḳımınan et (18/37) kesip bere saldı. (Adamnıñ taḳımı osıdan keyin (18/38) şuñḳır bolıp ḳalġan eken). Bir waḳıtta alıp ḳara (18/39) ḳus: “Jer körine me?” ⎯ dedi. Bala: “Joḳ, körinbeydi”, ⎯ (18/40) deydi. Onda jetken ekenbiz dep, uşıp kelip (18/41) ḳondı da. “Endi budan arı öziñ bar, mına şoḳınıñ (18/42) arġı jaġın däwler mekendeydi. Olar ḳırıḳ kün (18/43) uyıḳtamaydı, ḳırıḳ kün uyıḳtaydı. Şoḳıġa şıġıp (19/1) ḳara, eger däwler är ḳaysısı jerde tüye tastay tompayıp (19/2) jatsa ⎯ uyıḳtaġanı. Uyıḳtaġan bolsa, meni (19/3) şaḳır. Uyıḳtamaġan bolsa, kele ber”, ⎯ dedi.
(19/4) Bala şokıġa şıḳsa, tawday−tawday däwler kün (19/5) kürkiregendey ḳorıldap uyıḳtap jatır. Alıp ḳara (19/6) ḳustı şaḳırıp edi, ol şoḳıġa şıġa kelip, balanı (19/7) sol jerde kütip jatıp ḳaldı. Bala däwlerdi aralap (19/8) ötip, şaharġa kirdi. Odan jaḳut közdi, marjan jastı (19/9) ḳustı izdep üy−üydi araladı. Aḳırı şarşap bir kiyiz (19/10) üyge kirse, onda suluw ḳız uyıḳtap jatır eken, ḳızdıñ (19/11) janındaġı burışta bir ḳus otır. Bala köp (19/12) oylanıp turıp, täwekelge salıp ḳızdı oyatıp edi, (19/13) ol balanı körip: “Ḳaydan jürgen jansıñ, adam balasınıñ (19/14) ayaġı jetpegen jerge ḳaytip keldiñ?” dep (19/15) şüyildi. Bala öziniñ ḳaydan, ne üşin kelgenin ayttı. (19/16) Ḳız bolsa, onımen birge ketüwge kelisim berdi. Bala (19/17) ḳustı alıp, ḳızdı ertip, alıp ḳusḳa keldi. Ol ekewin (19/18) üstine mingizip alıp, bayaġı üş joldıñ ayrıġına (19/19) jetkizip, ḳoş aytısıp keri ḳayttı. Odan ḳızdı (19/20) ertip, ḳustı ḳolına ḳondırıp, bayaġı aġalarımen (19/21) ḳoştasḳan jerge kelse, eki aġası jolın tosıp otır (19/22) eken. Ortanşısı ḳara saḳal şal bolıptı, ülken aġası (19/23) ala saḳal şal bolıp, ḳarttıḳḳa moyın usınıptı. (19/24) Eki aġası inisiniñ bayaġısınan da suluw, burınġısınan (19/25) da jas, küşti bolġanın körip, ḳattı tañ ḳalıstı. (19/26) Tünde ekewi aḳıldasıp: “Äkemiz onsız da munı (19/27) jaḳsı körüwşi edi, endi enşiden şınımen−aḳ ḳur ḳalatın (19/28) boldıḳ. Munı öltirip, ḳustı “biz taptıḳ” dep (19/29) alıp barayıḳ”, ⎯ desti de, uyıḳtap jatḳan jerinde (19/30) balanı da, ḳızdı da öltirip ḳudıḳḳa tastap, ḳustı (19/31) alıp jönep ketisti. “Ḳustı biz tawıp keldik”, (19/32) ⎯ dep äkesine barıp: “Kişi ulıñız biz ḳoy desek bolmay, (19/33) barsa−kelmes jolġa tüsip, sol boyda joġaldı. Küte−küte (19/34)
tözimimiz tawsıldı. Aḳırı kelmegennen keyin (19/35) küder üzip, jaḳut közdi, marjan jastı ḳustı alıp, (19/36) munda keldik”, ⎯ dedi. Äkesi kişi balasınıñ ḳaytpaġanına (19/37) ḳattı ḳayġırıp: “Maġan kişi balamsız ḳus (19/38) kerek emes, ḳustı sender alıñdar da, balanı tawıp (19/39) keliñder”, ⎯ dep ekewin ḳuwıp jiberedi. Bılay şıḳḳan (19/40) soñ ekewi ḳusḳa talasıp, dawlasa kele ülkenin ortanşısı (19/41) öltirip ḳoyadı. Odan ḳustı alıp, taġı da bir (19/42) ḫannıñ şaharına barıp turıp ḳaladı.
(19/43) Munı osımen doġarıp, bayaġı ömirlik dos bolġan (19/44) ḳızdan söz bastayıḳ. Ol tüsinde ḳudıḳtıñ tübinde (20/1) ölip jatḳan ḳız ben balanı körip, dos ḳızınıñ (20/2) ḳırıḳ däwin ertip, jetip keledi de, toġız joldıñ (20/3) torasında jatḳan ḳız ben jigitti tiriltip, jolġa (20/4) salıp ,özi közden ġayıp boladı. Bala eline kelip, (20/5) ortanşı aġasın tawıp jaḳut közdi marjan jastı (20/6) ḳustı äkesine alıp berip, özi bayaġı ḳızġa üylenip, (20/7) baḳıttı bolıp muratına jetedi.
(20/8) ALTIN ḲUS
(20/9) Bayaġıda bir şaldıñ üş ulı jäne bir tüp ülken (20/10) alması bolıptı. Är jılı onıñ jemisin jep, şal (20/11) jasarıp turadı eken. Bir jılı pisken kezinde osı (20/12) almaların belgisiz birew kelip, jep ketedi. Keler (20/13) jılı şaldıñ ülken balası küzetip otırıp, tün ortası (20/14) kezinde uyıḳtap ḳalıp, jegizip ḳoyıptı. Odan (20/15) keyin ortanşısı küzetip, ol da uyıḳtap ḳaladı. Şal (20/16) üşinşi jılı kişi balasına küzettiredi, ol uyıḳtamastan, (20/17) sıbızġısın tartıp, oynap otıradı. Bir (20/18) waḳıtta altın ḳus kelip ḳonıp, almanı jey bastaydı. (20/19) Bala aḳırın barıp, ḳanatınan ustay alġanda, ḳus (20/20) uşıp ketip, bir ḳawırsını üzilip ḳolında ḳaladı. (20/21) Bala ertesine ḳustıñ ḳawırsının alıp kelip edi, (20/22) äkesi: “Ḳawırsının tawıpsıñdar, endi özin tabıñdar”, ⎯ (20/23) deydi. Ḳustı izdemek bolıp, şaldıñ eki ulı (20/24) mıḳtı at minip, jaḳsı ḳaruw alıp jürip ketedi. (20/25) Sonda şaldıñ kişi balası: “Men de baramın”, ⎯ (20/26) dep, äkesinen ruḳsat suraydı. Äkesi kelisip, sarı (20/27) ḳunanın balaġa erttep beredi.
(20/28) Bala jürip otırıp jol boyındaġı ḳara tasḳa tayap (20/29) keledi. Ḳara tasta ḳara jazuw bar eken: “Sol jaḳḳa (20/30) barġannıñ özi öledi, oñ jaḳḳa barġannıñ atı öledi”. (20/31) Sonda sarı ḳunanġa til bitip: “Ölsem ölermin, oñ (20/32) jaḳḳa bara ber” depti. Bala oñ jaḳḳa tüsip, jürgennen (20/33) jürip toġaydıñ işine kelgende, bir böri tap (20/34) beredi. Bala attan tüse ḳaşadı. Böri attı bas saladı. (20/35) Attan ayrılıp, bir terekke jasırınıp, jılap otırġan (20/36) balaġa ḳasḳır jetip keledi. Bala ḳorḳıp ketedi. (20/37) Sonda böri: “Ḳorıḳpa, men seniñ atıñdı jedim, endi (20/38) tilegiñe jetkizemin”, ⎯ dedi. “İzdegenim altın ḳus (20/39) edi”, ⎯ deydi bala. Sonda ḳasḳır: “Endi sen meniñ üstime (20/40) minip, köziñdi jum”, ⎯ deydi.
(21/1) Bala börige minip, közin jumıp edi, böri neşeme (21/2) tawlardan astı. Bir waḳıtta “köziñdi aş!” dedi. Bala (21/3) közin aşsa, bir ḳalaġa kelipti.
(21/4) Sonda böri: “Ḳus mına üyde aḳırın barıp ayaġınan (21/5) ustamay ḳanatınan ḳarmap alıp şıḳ”, ⎯ depti. (21/6) Bala kirgennen keyin ḳasḳırdıñ sözin umıtıp, ḳustıñ (21/7) ayaġınan alsa, ayaġındaġı ḳoñırawı şıldırlap ketip, (21/8) ḫannıñ jigitteri oyanıp, balanı ustap aladı, Erteñinde (21/9) ḫanġa alıp kelip edi, ḫan: “Ḳustı nege urladıñ? ⎯ (21/10) dep suradı ḳaharlanıp. Sonda bala: “Meniñ äkemniñ (21/11) bir tüp alması bar edi, sonı jegen sayın äkem (21/12) jasarıp turuwşı edi, ḳusıñız üş jıldan beri almanı (21/13) jep ketip, äkem sodan beri ḳartayıp bara jatır”, ⎯ (21/14) dedi. Ḫan: “Äkeñniñ jumısımen jürgen bala ekensiñ (21/15) seniñ ḳanıñdı tökpeyin, osı jaḳta bir ḫannıñ altın (21/16) jaldı, altın ḳuyrıḳtı atı bar, sonı alıp kelseñ, (21/17) ḳustı beremin”, ⎯ dedi. Bala börige kelip: “Ḫan bir (21/18) ḫannıñ altın jaldı, altın ḳuyrıḳtı atı bar, sonı (21/19) alıp kelseñ, altın ḳustı beremin dep ayttı”, ⎯ (21/20) dedi.
(21/21) Sonda böri: “Ḳorıḳpa, üstime min de, köziñdi jum” (21/22) deydi. Böri bir waḳıtta “köziñdi aş!” degende bala (21/23) közin aşsa, taġı bir ḳalaġa kelip ḳalıptı. Sonda böri: (21/24) “Ḳırıḳ saraydan keyin bir saray bar, sol saraydıñ (21/25) işinde altın jaldı at bar, şılbırınan ustamastan, (21/26) aḳırın jalınan alıp, jetelep şıḳ” dedi.
(21/27) Bala kirip barıp, ḳasḳırdıñ aytḳanın umıtıp (21/28) ketip, şılbırınan ustap jetelep şıġamın dep, taġı (21/29) da ḳolġa tüsip ḳaladı. Ertesinde ḫannıñ aldına alıp (21/30) barġanda, bala ne üşin kelgenin aytadı. Sonda ḫan: (21/31) “Sen bala äkeñniñ jumısımen jür ekensiñ. Seni jazaġa (21/32) tartpaymın. Osı jaḳta pälenşe degen ḫannıñ bir suluw (21/33) ḳızı bar, Sonı alıp kelseñ, attı beremin”, ⎯ deydi. (21/34) Bala ol jerden şıġıp, böri dosına kelip: “Osı jaḳta (21/35) bir ḫannıñ bir suluw ḳızı bar, osını alıp kelseñ, (21/36) altın jaldı, altın ḳuyrıḳtı atımdı beremin” dedi (21/37) dep, börige aytıp edi, sonda böri: “Taġı üstime min” dedi. (21/38) Bala börige minip, közin jumdı. Böri jürip otırıp, (21/39) “aş köziñdi” degende, közin aşıp, jan−jaġına ḳarasa, (21/40) tañ atıp ḳalıptı. Sonda böri: “Sen ala almaysıñ, (21/41) endi men barayın” dep, balanı sol jerge tastap, (21/42) özi jönep ketti. Ḫannıñ ḳızı ertelep aldına ḳırıḳ (21/43) ḳız, artına ḳırıḳ ḳız, oñ jaġına ḳırıḳ ḳız, sol (21/44) jaġına ḳırıḳ ḳız alıp, baḳ işine seyildewge şıḳḳan (22/1) eken. Böri tamnan sekirip tüsip, alma aġaşına (22/2) jasırınıp turıp, ḳızdar janınan öte bergende, ḫannıñ (22/3) ḳızın ala jöneledi. Jolda kele jatıp, ḳız (22/4) ben bala bir−birine ġaşıḳ bolıp ḳaladı. Bala börige: (22/5) “Ekewmiz ayrılmaymız, osınıñ amalın tapsañ (22/6) eken”, ⎯ deydi.
(22/7) Sonımen şaharġa keledi. Böri keyipin özgertip, (22/8) bayaġı ḳızdan da suluw ḳız boldı. Bala ḫanġa aytḳan (22/9) ḳızıñ osı dep keyipin özgertken börini alıp kelip (22/10) edi, ḫan balaġa rıyza bolıp, atın berdi.
(22/11) Ḳız ben bala onan arı kete berdi. Ḫan ḳızdı bir (22/12) üyge kirgizip ḳoyıp, bir waḳıtta janına barıp otırayın (22/13) dese, ḳız joḳ ⎯ ḳasḳır tur. Ḫan ḳorḳıp şalḳasınan (22/14) tüsip, talıp ḳalġanda, ḳasḳır sırtḳa şıġıp, (22/15) jolġa tüsedi. Sodan böri ḳız ben balanıñ soñınan (22/16) jürip otırdı. Jolda bala börige: “Bul attan da (22/17) ayrılġım kelmeydi, sonıñ bir amalın tap”, ⎯ dedi. (22/18) Böri: “maḳul” dep keyipin özgertip, ädemi at boldı. (22/19) Bala attı ḫanġa alıp barıp berdi, ḫan rıyza bolıp, (22/20) oġan altın ḳustı berdi. Bala altın ḳustı ḳolına (22/21) ḳondırıp, altın jaldı attı minip, suluw ḳızdı aldına (22/22) otırġızıp, öz üyine ḳaray kete baradı.
(22/23) Ḫan Sol küni añşıların jıynap, bayaġı bala (22/24) äkelip bergen attı minip, tawġa añġa şıġadı. Añşılar (22/25) bir jazıḳtaġı şabındıḳḳa attarın tusap ḳoyıp, (22/26) özderi kiyik atuwġa ketedi. Olar ketisimen at keypin özgertken (22/27) böri Öz beynesine enip, tusalġan attardıñ (22/28) bärin jep alıp, balaġa jetip keledi. Üşewi jürip (22/29) otırıp, bayaġı balanıñ atın jegen ormanġa kelgende (22/30) toḳtap, böri dostıġınıñ belgisi retinde balaġa murtınan (22/31) bir ḳıl julıp berip, sol jerde ḳaladı.
(22/32) Ḳız ben bala odan arı kete beredi. Bir kezde ḳız: (22/33) “Osı jerde at şaldırıp, tünep keteyik”, ⎯ deydi. (22/34) Bala maḳul dep, ḳonıp ḳaladı. Ekewi uyıḳtap jatḳanda (22/35) eki aġası kelip: “Äkemiz ekewiñ tappay, inileriñ (22/36) taptı dep bizdi jek köredi” dep özara aḳıldasıp, (22/37) inisin öltirip, ḳızın, ḳusın jäne atın alıp (22/38) ketedi.
(22/39) Bir küni bayaġı ormandı kezip jürgen jelden jüyrik 22/40 böri balanıñ jayın sezip, oġan jetip kelse, dosınıñ (22/41) öligin ḳarġalar şoḳıp jep jatḳanın köredi. (22/42) Ol jerden böri ḳarġalardıñ paaşasın1 ustap alıp: (24/1) “Ölmestiñ suwın äkeldir, äytpese bosatpaymın”, ⎯ deydi. (24/2) Ḳarġanıñ paaşası ḳarġalardı ölmestiñ suwına (24/3) jiberedi.
(24/4) Olar ölmestiñ suwın awzımen alıp keledi. Böri (24/5) ḳarġanıñ töresiniñ ḳanın suwġa aralastırıp balaġa (24/6) jaġadı. Bala: “Köp uyıḳtap ḳalıppın” dep tura (24/7) keledi. Böri Balaġa: “Seni aġalarıñ öltirip ketipti. (24/8) Meniñ üstime min, üyiñe alıp barayın, ⎯ deydi.
(24/9) Barsa, ḳızdı ülken aġası alġalı jatır eken. Bala: (24/10) “Üyge kirip, sıbızġı tartıp berüwge ruḳsat surap (24/11) ber”, ⎯ dep bir kempirdi äkesine jiberedi. Kempir kirip: (24/12) “Bir bala sıbızġı tartıp bereyin, ruḳsat pa dep (24/13) jatır”, ⎯ dedi. Sonda äkesi: “Kirsin, bälkim, meniñ (24/14) kişi balamnıñ küyin oynar, kirsin”, ⎯ deydi. Bala üyge (24/15) kirip, sıbızġı tartıp beredi. Sonda ḳız: “Meni alġan (24/16) bala osı, bul ekewi munı öltirip, meni osında alıp (24/17) keldi”, ⎯ dedi. Äkesi istiñ jayın tüsinip, ḳızdı kişi (24/18) balasına alıp berdi.
(22/19) Bir küni bayaġı ḳasḳır keypin özgertip, duwana bolıp (22/20) balaġa keldi. Bala onı tanıp, jaḳsılap ḳurmettep, (24/21) ḳonaḳ etip şıġarıp saladı. Şal bolsa jıl sayın (24/22) bayaġı almanıñ jemisin jep, jıldan−jılġa jasaradı (24/23) eken.