Kelime ĠliĢkilendirme Testi

Öğretmen adaylarının teknolojik bilgilerini ve teknoloji ile ilgili kavramların geliĢimini tespit etmek amacıyla ön ve son test olarak uygulanan “Kelime iliĢkilendirme Testi” (KĠT), öğretmen adaylarının zihinlerinde konu ile ilgili yapılandırdıkları kavramlar arasındaki iliĢkileri ortaya çıkarmıĢtır.

3.3.3.1. Testin Hazırlanması

KĠT (bkz. Ek–14) hazırlanırken bir uzman ile birlikte belirlenen teknoloji ile ilgili 8 kavram kullanılmıĢtır. Teknoloji ile ilgili belirlenen bu 8 kavram sırası ile Ģu

Ģekildedir; Animasyon, Simülasyon, Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi, Bilgisayar, Bilgi

Ve İletişim Teknolojileri, Eğitim Teknolojisi, İnternet, Yazılım’dır. KĠT küçük kitapçık

halinde hazırlanmıĢtır. Testin ilk sayfasında öğretmen adaylarının kiĢisel bilgilerini doldurmaları gereken bir bölüm bulunmaktadır. Ġkinci sayfasında ise testin uygulama biçimini anlatan bir açıklama ve bir örnek uygulama yer almaktadır. Her sayfanın üst orta kısmına belirlenen anahtar kavram yazılmıĢ ve sayfanın diğer kısmında öğretmen adaylarının iliĢkilendirdikleri kavramları yazmaları için alt alta 10 satır boĢluk bırakılmıĢtır. Her boĢluğun sol tarafına ise iliĢkilendirilecek anahtar kavram tekrarlanarak yazılmıĢtır. Anahtar kavramın alt alta on defa yazılmasının sebebi öğretmen adaylarının zincirleme cevap riskini önlemeye yöneliktir. Çünkü öğretmen adayı her kelime yazımında anahtar kavrama tekrar dönmezse anahtar kavram yerine cevap olarak yazdığı kelimenin aklına getirdiği kelimeleri yazacaktır (Nartgün, 2006, s.412).

3.3.3.2. Testin Uygulanması

Bu araĢtırmada KĠT, dönem baĢında ön test ve dönem sonunda son test olmak üzere iki defa uygulanmıĢtır. Teste baĢlamadan önce KĠT kitapçığındaki açıklama kısmı ve örnek, araĢtırmacı tarafından öğretmen adaylarına anlatılmıĢtır. Daha sonra öğretmen adaylarının teknoloji ile ilgili her bir anahtar kavram için o an akıllarına gelen ilgili kavramları bırakılan ilgili boĢluklara yazmaları istenmiĢtir. Her bir kavram için öğretmen adaylarına 30 saniye süre verilmiĢtir. Bu 30 saniyelik zaman biriminin birçok akademik çalıĢmada, optimum (en uygun) zaman dilimi olduğu için uygulandığını fakat ilköğretim seviyesinde yazma güçlükleri de dikkate alındığında bu sürenin 10-15 saniye uzatılabileceğini belirtmektedir (Bahar, Nartgün, DurmuĢ & Bıçak, 2006, s.69). Bu süre, araĢtırmacı tarafından kontrol edilmiĢ ve öğretmen adayları her 30 saniyenin sonunda bir sonraki kavrama geçmeleri istenmiĢtir. Böylece toplam 4 dakika süre sonunda öğretmen adaylarından test geri toplanmıĢtır.

3.3.3.3. Testin Değerlendirilmesi

Kelime ĠliĢkilendirme Testi'nin ön test ve son testteki sonuçları değerlendirmek için anahtar kavramlara verilen cevapların hepsi çıkarılarak anahtar kavram için hangi kelimelerin kaçar defa tekrarlandığını gösteren bir frekans tablosu oluĢturulmuĢtur (bkz.

Ek-13). Ön test ve son test verilerine göre oluĢturulan bu frekans tablosu baz alınarak kavram ağı oluĢturulmuĢtur. Kavramsal değiĢimi net bir Ģekilde göstermesi amacıyla kavram ağının oluĢturulmasında Bahar ve arkadaĢları (2006) tarafından ortaya konulan kesme noktası (KN) tekniği kullanılmıĢtır. Bu tekniğe göre; kelime iliĢkilendirme testinde yer alan herhangi bir anahtar kavram için en fazla verilen cevap kelimenin 3-5 sayı aĢağısı kesme noktası olarak kullanılır. Bu çalıĢmada KN 5 olarak belirlenmiĢ ve 5'er frekans aralıklarıyla belirlenen kesme noktalarına göre kavram haritaları oluĢturulmuĢtur. Frekans aralıklarının 5'erli belirlenmesinin nedeni, i) uygulama öncesi ve sonrası oluĢturulan kavram haritaları arasındaki farkın bu frekans aralığında daha anlamlı olması ve ii) uygulama sonrası belirlenen en yüksek frekansın uygulama öncesi en yüksek frekanstan 5 frekans daha fazla olmasıdır. Ayrıca, her bir öğretmen adayının testten aldığı toplam puan ve her bir kavrama verdiği puanlar hesaplanıp ön test ve son test açısından değerlendirilmiĢtir. Bunun için öğretmen adaylarının ön teste ve son teste verdikleri cevapların arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olup olmadığına bağımlı t-testi ile bakılmıĢtır.

3.3.4. Gözlem

AraĢtırmada veri çeĢitlemesi yoluna gidilerek daha geçerli ve güvenilir veriler elde etmek amaçlanmıĢtır. Öğretmen adaylarının kuvvet ve hareket ünitelerinde teknolojik pedagojik alan bilgilerini incelemek amacıyla gözlem yöntemi kullanılmıĢtır. Nitel araĢtırma yönteminde temel kaynak görüĢmelerde ya da dokümanlarda katılımcıların söyledikleridir. Ancak katılımcıların söylediklerinden ne kadar öğrenilebileceği sınırlılığı vardır. Bu nedenle araĢtırılan olguya direk katılım ve onu gözlemleme en iyi araĢtırma yöntemi olabilir (Patton, 2002, s.21). Gözlem, doğal ortamlarda yapılan, insan davranıĢlarının incelenmesini temel amaç edinen ve nitel araĢtırma yönteminin en önemli veri toplama araçlarından birisidir (Ekiz, 2003, s.55). Bu araĢtırmada araĢtırmacının kendini gözlediği grup ile bütünleĢerek onlardan biri gibi davrandığı katılımcı gözlem yöntemi kullanılmıĢtır (Merriam, 1998, s.100).

AraĢtırmada 30 kiĢiden oluĢan öğretmen adaylarının teknoloji ile fen dersini bütünleĢtirip yaklaĢık 50 dakika teknoloji destekli öğretim yapmaları sağlanmıĢtır. ÇalıĢmada araĢtırmacı bütün öğretmen adaylarının teknoloji destekli öğretimleri video kaydına almıĢ ve bu öğretimler süresince öğretmen adaylarından birisi gibi katılımcılara

dâhil olmuĢtur. Ancak videoların analizi sadece odak olarak seçilen üç öğretmen adayı için yapılmıĢtır. Seçilen üç öğretmen adayı ilköğretim 6, 7 ve 8. sınıf kuvvet ve hareket ünitelerinin konularında öğretim yapmıĢlardır. Tüm öğretmen adaylarının teknoloji destekli öğretimlerinin videoya almasının sebebi öğretmen adaylarının kameradan etkilenmesinin en aza indirilmesidir. Ayrıca öğretmen adayları kayıttan önce araĢtırma ile ilgili bilgilendirilmiĢtir. Video kaydı, sınıfın en arkasına kamerayı tripoda sabitleyerek gerçekleĢtirilmiĢtir. Böylece video kayıtlarının geçerliliği ve güvenirliğini arttırılmıĢtır.

3.3.5. GörüĢme

GörüĢme durum çalıĢmalarının en önemli kaynaklarından biridir (Yin, 2003, s.89). GörüĢmede görüĢülen kiĢilerin anlam dünyalarını, duygu ve düĢüncelerini anlamak için derin bilgi edinmek esastır (KuĢ, 2003, s.87). Bu araĢtırmada görüĢme soruları önceden hazırlanarak görüĢme sırasında araĢtırılan kiĢilere kısmi esneklik sağlayarak oluĢturulan soruların yeniden düzenlenmesine, tartıĢılmasına olanak sağlayan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme metodu kullanılmıĢtır (Yıldırım & ġimĢek, 2008, s.120). YapılandırılmamıĢ veya yarı yapılandırılmıĢ görüĢmeler daha çok esnek, görüĢmecilere konuĢmanın yönünü değiĢtirmeye izin verir ve araĢtırmacının aklında olmayan yeni konuları ortaya çıkarır (Axinn & Pearce, 2006, s.27).

AraĢtırmada, üç öğretmen adaylarıyla üç defa görüĢme yapılmıĢtır. GörüĢme soru birbiri ile paralel sorulardan oluĢmaktadır (bkz. Ek-7, Ek-8, Ek-9). Genel olarak görüĢmelerde katılımcıların öğrenim ve teknolojik öz geçmiĢleri, teknolojik bilgileri, kuvvet ve hareket ünitesi alan bilgisi soruları, sınıf yönetimi, iletiĢim, öğretim yöntemleri, öğretmen özellikleri, teknoloji ile değerlendirme yapma, öğretim yöntemlerini kullanma, teknoloji ve fen dersini iliĢkilendirme ve fen eğitiminde teknolojiyi bütünleĢtirme gibi sorulara yer verilmiĢtir. Alan bilgisi soruları kuvvet ve hareket ünitesinde sık rastlanan kavram yanılgıları dikkate alınarak hazırlanmıĢtır (bkz. Ek-9). Daha önceki yıllarda kuvvet ve hareket ünitesiyle ilgili Seviye Belirleme Sınavı, Devlet Parasız Yatılı Okulu Sınavı ve MEB 6, 7 ve 8. sınıf ders kitabındaki sorulardan faydalanılarak hazırlanmıĢtır. Alan bilgisi soruları görüĢme formunda öğretmen adaylarına açık uçlu olarak sorulmuĢ ve öğretmen adaylarının verdiği cevaplara açıklamalar yapmaları istenmiĢtir.

GörüĢmeler her öğretmen adayı ile dersin baĢlangıcında, teknoloji destekli öğretim yaptıktan sonra ve dersin sonunda yapılmıĢtır. Yapılan her görüĢme ses kayıt cihazına kayıt edilerek bilgisayar ortamında yazılı doküman haline getirilmiĢtir. Öğretmen adayları ile yapılan görüĢme tarihleri Tablo 3.7‟de gösterilmiĢtir.

Tablo 3.7. Öğretmen adayları ile yapılan görüĢme tarihleri

Görüşmeler Eda Nil Gül

1. GörüĢme 24 ġubat 15 ġubat 19 ġubat

2. GörüĢme 17 Mart 24 Mart 19 Mart

3. GörüĢme 18 Mayıs 24 Mayıs 26 Mayıs

GörüĢmelerde kullanılan formlar araĢtırmacı tarafından TPAB çalıĢmalarındaki görüĢme formlarından yararlanılarak geliĢtirilmiĢtir (Suharwoto, 2006; Cavin, 2007; Cox, 2008; Terpstra, 2009). GeliĢtirilen görüĢme formları danıĢman öğretim üyesi ve bu konuda çalıĢan iki akademisyenin görüĢü dikkate alınarak görüĢme formuna son Ģekli verilmiĢtir. GörüĢme formları hazırlandıktan sonra araĢtırma grubu dıĢında olan iki öğretmen adayıyla pilot uygulamalar yapılmıĢtır. Pilot uygulama sonucunda öğretmen adaylarının anlamakta güçlük çektikleri sorular yeniden düzenlenmiĢtir (Creswell, 2007, s.133).

3.3.6. Dokümanlar (Belgeler)

Nitel araĢtırmalarda gözlem ve görüĢmenin olanaklı olmadığı durumlarda veya bu yöntemlerin yanında araĢtırmanın geçerliğini arttırmak amacıyla araĢtırma problemiyle ilgili yazılı ve görsel materyal ve malzemeler de araĢtırmaya dahil edilebilir (Yıldırım & ġimĢek, 2008, s.189). Doküman analizi, araĢtırılması hedeflenen olgu ve olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsar (Turgut, 2009, s.234). Bu araĢtırmada veri kaynağı olarak kullanılan dokümanlar; ders planları, 28 açık uçlu sorudan oluĢan ve araĢtırmacı tarafından geliĢtirilen teknoloji destekli öğretimi değerlendirme formu (TDÖDF) ve öğretmen adaylarının kuvvet ve hareket üniteleri ile ilgili geliĢtirdikleri modüller olarak sıralanmaktadır.