KaynaĢtırma eğitiminin sadece özel gereksinimli öğrenciye değil normal geliĢim gösteren öğrencilere, özel gereksinimli olan ve olmayan öğrencilerin ailesine ve sınıf öğretmenlerine sağladığı yararlar vardır
1.8.1. Özel Gereksinimli Öğrencilere Yararları
Özel gereksinimli öğrenciler genel eğitim sınıflarında akranlarıyla daha fazla etkileĢime girerek, hem iletiĢim becerilerini hem de sosyal yeterliliklerini arttırırlar (Sucuoğlu, 2006). KaynaĢtırma uygulamaları sürecinde, normal geliĢim gösteren arkadaĢını model alan özel gereksinimli öğrenci, toplum tarafından kabul edilen, yaĢının gerektirdiği davranıĢları öğrenir. Bu davranıĢlardan bazıları; sınıf ya da okul kurallarına uymak, sıra beklemek ve yeni durumlarda problem çözebilme becerileridir. Özel gereksinimli öğrencilerin bu becerileri özel eğitim kurumlarında öğrenmesinden çok, normal geliĢim gösteren arkadaĢlarını taklit ederek, doğal ortamda öğrenmesi tercih edilir (Alper ve Ryndak, 1992).
Sınıfın tam zamanlı üyesi olmak, özel gereksinimli öğrencinin ait olma duygusunun ve benlik algısının geliĢimine, kendine güven, takdir edilme, cesaret, sorumluluk, bir iĢe yarama duygusu gibi sosyal değerlerinin geliĢimine ve sosyal bütünleĢmesine destek olur (Sucuoğlu, 2006). Özel gereksinimli öğrencinin toplumda sosyal kabul görmesi, onun toplumca benimsenen davranıĢ kalıplarını geniĢ ölçüde sahip olması ile doğru orantılıdır. Aynı ortam içinde normal geliĢim gösteren çocuklarla birlikte daha karmaĢık cevre düzeni ve daha geliĢmiĢ davranıĢ modelleri ile karĢı karĢıya olmak, özel gereksinimli öğrencilerin geliĢimini hızlandırarak, sosyalleĢmelerine yardımcı olur. Ġyi planlanmıĢ bir kaynaĢtırma programı içinde yer
35 alan özel gereksinimli öğrenci buradaki normal çocuklarla doğrudan etkileĢim kurduğu için toplumca benimsenen davranıĢ kalıplarını geniĢletmeye baĢlayacaktır. Özel gereksinimli öğrenci için bu davranıĢlar çocukluk döneminde kazanılması kolay, yetiĢkinlikte ise benimsenmesi zor olan davranıĢlardır (Metin, 1992).
MEB tarafından yayınlanan “Özel Eğitim Hizmetleri Tanıtım El Kitabı” (2006) ve “Okullarımızda 3N (Neden, Niçin, Nasıl) KaynaĢtırma” (2010) adlı kılavuz kitapta kaynaĢtırma eğitimi alan özel gereksinimli öğrencilerin bu süreçten sağlayacakları yararlara değinilmiĢtir. Buna göre özel gereksinimli öğrenciler bu süreçte:
BEP aracılığı ile kapasite ve öğrenme hızına göre eğitim alırlar.
Özelliklerine uygun ortamdan dolayı uyum ve baĢarıları artar.
Öğrencilerin kendine güven, takdir edilme, iĢe yarama, cesaret, sorumluluk gibi sosyal değerleri geliĢir.
Olumsuz davranıĢ yerine olumlu davranıĢları artar.
Normal öğrencilerle birlikte çalıĢtıklarından daha büyük baĢarılar için istekli ve cesaretli olurlar.
Bazı davranıĢları normal geliĢim gösteren öğrencilerden öğrenirler.
Eğitim programlarına ek olarak aile eğitimi, sosyal, kültürel ve serbest zaman etkinlikleri sayesinde öğrenmeleri geliĢir.
ĠletiĢim, iĢbirliği, kabullenme, ortak yaĢam becerileri edinirler.
Algı düzeyi ve öğrenme özelliklerine uygun yöntem, teknik, araç-gereçlerin kullanılması sayesinde öğrenmeleri pekiĢir.
1.8.2. Normal GeliĢim Gösteren Çocuklar Ġçin Yararları
KaynaĢtırma uygulamalarında özel gereksinimli öğrencilerle bir arada ve etkileĢim içinde olmak, normal geliĢim gösteren çocukların sosyal, duygusal değer yargılarının ve kiĢisel bakıĢ açılarının geliĢmesine, bireysel farklılıkları fark etme, kabul etme ve hoĢ görme açısından olumlu tutumlar geliĢtirmelerine olanak tanır. Böylece, normal geliĢim gösteren çocukların ileriki yaĢamlarında birçok ortamda
36 karĢılaĢabilecekleri özel gereksinimli öğrencileri (bireyleri) önceden tanımaları ve anlamaları mümkün olabilecektir (Alper ve Ryndak, 1992; Eripek, 1986).
Normal geliĢim gösteren çocukların özel gereksinimli öğrencilerle karĢılaĢmaları onlara toplumdaki farklılıklara iliĢkin daha gerçekçi bir bakıĢ açısı kazandırır. Fiziksel, zihinsel ve duygusal farklılıkların hayatın bir gerçeği olduğunu erken yaĢta öğrenmek, onların bireysel farklılıkları kabul eden olgun bireyler olarak geliĢmelerini, baĢkalarına karĢı daha hoĢgörülü olmalarını ve kendi farklılıklarını kabullenmelerini sağlar (Wood, 2002). Yapılan araĢtırmalar, özel gereksinimli akranlarıyla düzenli olarak beraber oynayan normal geliĢim gösteren çocukların özel gereksinimli öğrencilere yönelik tutum ve davranıĢlarının olumlu yönde değiĢtiğini göstermektedir (Lynch ve Simms, 1980; Akt: Bağçeli, 1989).
MEB tarafından yayınlanan “Özel Eğitim El Kitabı” (2006) ve “Okullarımızda 3N (Neden, Niçin, Nasıl) KaynaĢtırma” (2010) adlı kılavuz kitapta kaynaĢtırma eğitiminin normal geliĢim gösteren öğrencilere ne tür yararlar sağlayacağı Ģu Ģekilde sıralanmıĢtır:
Özürlü bireye karĢı kabul, hoĢgörü, yardımlaĢma, demokrasi ve ahlaki anlayıĢları geliĢir.
Bireysel farklılıkları doğal karĢılar ve saygı gösterir.
Kendi yetersizliklerini görme, bunları kabul etme ve giderme davranıĢları geliĢir.
Özel gereksinimli bireylerle birlikte yaĢamayı öğrenir.
Liderlik, model olma ve sorumluluk duygusu geliĢir. 1.8.3. Öğretmenlere Yararı
Sınıfında özel gereksinimli öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin özel gereksinimli öğrencilerle yürüttükleri çalıĢmalar (örneğin, BEP hazırlama ve uygulama, sınıf ortamını öğrencinin gereksinimlerine göre düzenlenme gibi) öğretmenlik bilgi ve becerilerine katkıda bulunur. Bu süreç sınıf öğretmenlerinin özel eğitim öğretmeni, rehber öğretmen, okul yönetimi ve ailelerle sürekli iletiĢim kurmasını gerektirdiğinden sınıf öğretmeninin diğer bireylerle iletiĢim ve iĢbirliği kurma becerileri artar. Bununla birlikte sınıf öğretmenlerinin Ģartsız kabul, hoĢgörü, sabır ve bireysel farklılıklara saygı
37 gösterme becerileri geliĢir (Kargın, 2004; Kırcaali Ġftar, 1998; MEB Özel Eğitim Rehberlik ve DanıĢma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2010).
1.8.4. Ailelere Yararları
KaynaĢtırma eğitimi, özel gereksinimli öğrencilerin ailelerinin kendilerini toplumdan daha az soyutlanmıĢ hissetmelerini sağlar. Bu eğitim ortamında aileler hem normal geliĢim sürecini gözleme hem de kendilerine önemli bir destek sağlayabilecek olan normal geliĢim gösteren çocukların aileleriyle iletiĢim kurma imkânı bulurlar. Aileler arasındaki etkileĢim, normal geliĢim gösteren öğrencilerin ailelerine çocuklarına bireysel farklılıklara saygı duymayı öğretme fırsatı verirken, özel gereksinimli öğrencinin ailesine ise moral verir ve onları çocuklarının gereksinimlerini karĢılamak için caba göstermeye güdüler (Kırcaali Ġftar, 1998; Sucuoğlu ve Kargın, 2008).
MEB Özel Eğitim Rehberlik ve DanıĢma Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2010) tarafından yayınlanan kılavuz kitapta kaynaĢtırma eğitiminin özel gereksinimli öğrencilerin ailelerine aĢağıda belirtilen yararlarının olacağı belirtilmektedir:
a- Ailenin çocuk üzerindeki beklentileri, çocuklarının yapabilecekleriyle uygunluk gösterir.
b- Ailenin okula bakıĢ açısı değiĢir ve okulla iĢbirliği artar.
c- Çocuklarının gereksinimleri ile ilgili daha sağlıklı bilgi edinirler, d- Çocuğa yönelik yaĢadıkları kaygı ve güvensizlik yerini umuda bırakır. e- Ailedeki huzursuzluk azalır, aile sağlığı ve iĢ verimi artar
f- Çocuklarına nasıl destek olacaklarına dair yeni yöntemler öğrenirler