Aile‟nin genel yapısı ve hayatının çoğunu geçirdiği Ģehir Bourdieu için habitus aracılığı ile kültürel sermayenin oluĢumunda etkili faktörlerden biridir. AraĢtırmaya katılanların habituslarına yerleĢen kültürel sermayelerini tanımlamak amaçlı olarak
baba meslekleri, anne meslekleri ve doğdukları bölge ile ilgili soruları kendilerine yöneltilmiĢtir. Ġlgili sorulara verilen cevaplar aĢağıdaki tabloda gösterilmiĢtir.
86
MESLEKLER CĠNSĠYET/YAġ BABA MESLEĞĠ ANNE MESLEĞĠ DOĞDUĞUNUZ BÖLGE
Avukat E/45 Esnaf Ev Hanımı Güneydoğu Anadolu
Avukat K/28 Serbest Meslek ĠĢçi Akdeniz Bölgesi
Doktor E/39 Doktor Avukat Marmara Bölgesi
Doktor K/32 ĠĢçi Ev Hanımı Marmara Bölgesi
Esnaf E/37 ĠĢçi Ev Hanımı Ġç Anadolu Bölgesi
Esnaf K/71 Tüccar Ev Hanımı Marmara Bölgesi
Gelir Uzmanı Diğer/31 Pazarlamacı Emekli Güneydoğu Anadolu
Gelir Uzmanı K/35 Memur Ev Hanımı Ege Bölgesi
Güvenlik Görevlisi E/47 Çiftçi Ev Hanımı Karadeniz Bölgesi
Güvenlik Görevlisi K/34 ĠĢçi ĠĢçi Akdeniz Bölgesi
HemĢire E/34 Esnaf Ev Hanımı Ġç Anadolu Bölgesi
HemĢire K/29 Çiftçi Çiftçi Doğu Anadolu Bölgesi
ĠĢçi E/50 Çiftçi Ev Hanımı Doğu Anadolu Bölgesi
ĠĢçi K/45 ĠĢçi Ev Hanımı Doğu Anadolu Bölgesi
Ġtfaiyeci E/38 Serbest Meslek Ev Hanımı Marmara Bölgesi
Ġtfaiyeci K/41 Esnaf Ev Hanımı Marmara Bölgesi
Kuaför E/26 ġoför Ev Hanımı Marmara Bölgesi
Kuaför K/44 Esnaf Ev Hanımı Marmara Bölgesi
Mimar E/24 Öğretmen HemĢire Ġç Anadolu Bölgesi
Mimar K/29 Memur Memur Marmara Bölgesi
Muhasebeci E/42 Berber Ev Hanımı Marmara Bölgesi
Muhasebeci K/38 Memur Ev Hanımı Doğu Anadolu Bölgesi
Öğretim Görevlisi E/37 Elektrikçi Ev Hanımı Doğu Anadolu Bölgesi
Öğretim Görevlisi K/37 Yönetici Memur Marmara Bölgesi
Öğretmen E/29 Memur Memur Ege Bölgesi
Öğretmen K/27 ġoför ĠĢçi Karadeniz Bölgesi
Psikolog E/28 Mühendis ĠĢletmeci Marmara Bölgesi
Psikolog K/25 Müdür Memur Marmara Bölgesi
Yazılım Uzmanı E/36 Asker Öğretmen Akdeniz Bölgesi
Yazılım Uzmanı K/27 ĠĢçi Ev Hanımı Ege Bölgesi
AraĢtırmaya katılan on iki kiĢi Marmara Bölgesinde doğmuĢtur. Kalan on sekiz kiĢi Türkiye‟nin muhtelif bölgelerinde doğmuĢtur. Baba mesleklerine bakılınca asker, berber, çiftçi, doktor, elektrikçi, esnaf, iĢçi, memur, mühendis, öğretmen gibi farklı meslek grupları göze çarpmaktadır. Katılımcılarının çoğunun baba mesleğinden bağımsız bir meslek grubunu tercih ettikleri gözlemlenmektedir. Elimizdeki bulgulardan hareket ile görüĢme yapılan kiĢilerin hemen hepsi ailelerine göre farklı sınıfsal konumlarda bulundukları gözlemlenmektedir. Katılımcılardan sadece Doktor (E) baba mesleği ile aynı mesleğe sahip olduğu görülmektedir. GörüĢme yapılan katılımcılardan Ġstanbul‟un göbeğinde doğmuĢ bir babaya sahip olan Esnaf (K), ailesinin Ġstanbul gibi bir yerde kırsal bir alanda yaĢıyormuĢ gibi yaĢadığını dile getirdi. Kendi eğitimi ve kendini geliĢtirme çabasının sadece ailesel olmadığını bugün bulunduğu konumda ailesinin bulunduğu konuma göre çok farklı bir noktada olduğunu belirterek, kendi örneğinde toplumsal geliĢmenin sadece tek bir kuĢağa ait olmadığı, kuĢakların kendini yetiĢtirme öz verisinin ortak bir sonucu olması ile bu zamana geldiğini dile getirmiĢtir. Ama her ne olursa olsun insanın anne ve babasının pratiklerini devam ettirdiği göz ardı edilmediği de gözlemlenmiĢtir. Bourdie‟nun da dediği gibi habitusta aileden baĢlayan ve aile bireylerinin pratiklerinin bireye aktarılmasıyla da sağlanır, sözünü kanıtlayacak durumu Ģu Ģekilde dile getiriyor.
“ Bizim Nuri Osmaniye'de bir dükkânımız vardı babamın yani O caddede Başka yapacak bir iş yoktu onu yaptık kardeşimle sonra kardeşimden ayrıldım elimdeki malları buraya getirdim. Çünkü Galata'yı seviyorum Avusturya Lisesi'nde okuduğum için Galata benim için önemli Ben 40 senedir Galata'da oturuyorum Ondan sonra işimi de buraya taşıdım anlatabiliyor muyum antikacı dükkanı açarken turistik bir caddede olduğumuz için bu işe başladık ama o zaman turistik şeyler satıyorduk baba mesleği olarak bizde saklı, sonra hobi antikaya dönüştü aslında Esasen burada olmayan bir şey oradayken entelektüel batılı kişiler beni geliştirdi. Entelektüel batılı kişilerin tercihlerine göre biz de kendi kültürümüze daha fazla yöneldik. Babam doğru düzgün kitap okumaz, Sultanahmet'te Tüccardı .Ivır zıvır satardı Anadolu'ya toptan mal satardı, İstanbul‟da köyde yaşar gibi
88
yaşardı, benden sonraki nesile aslında ben katkı sağlayacağım ben de eğitimle bu hale geldim zaten.”
Aile‟den gelen öğretiler, bireyin sınıf içerisindeki konumu ve davranıĢlarının temelinde yatan Ģey habitusunu oluĢturmaktadır. Aile içerisindeki alınan eğitimlerin, okul öncesi yıllardan itibaren farklı düzeylerde farklı Ģekillerde kültürel sermaye miktarlarına eriĢirler. Sanatla ilgilenen, kitap okuyan, bir kütüphaneye sahip olan, kültürel ve sosyal etkinliklere katılan ailelerin çocukları, eğitimle bağlantılı olarak okul kültürlerine uyum sağlamalarını kolaylaĢtıracak ve dolayısıyla eğitim kurumlarının farklı aĢamalarında baĢarılı olmalarına olanak tanıyacak kültürel bilgi hazinesine, eylem ve davranıĢlara en genel anlamda hayatlarını Ģekillendirecek kalıcı bir habitus kazanmıĢ olacaklardır. (Yanıklar, 2010, s. 125) Katılımcıların verdiği cevaplar ise bu tespiti destekler niteliktedir.
Psikolog(E); “Ailem anlayışlı ve açık görüşlü insanlardır. Hayat tarzlarının dışında bana verdikleri alan ve görüş ile birlikte benim bu hayatı anlamlandırma sürecime katkıda bulunmuşlardır.”
Öğretmen (E); “Annem ve babam araştıran ve her gün gazete okuyan kişilerdi. Üniversite sınavına girerken meslekleri önüme getirdiler hepsinin geleceği hakkında neler olabileceği hakkında bilgi verdiler ama kararı bana bıraktılar.”
Doktor (E); “Tabiki annem ve babam doktor olunca daha bilinçli bir birey olduğumu düşünüyorum.”
Katılımcıların sosyo ekonomi yapısı ve aile kökenlerine bakıldığında bireyin karar alma sürecinde; kiĢinin içine doğduğu ve aile yapısı, aldığı eğitim, ailesinin sosyal konumu, bireyin kültürel sermayeye yatkınlığı ve devamında gelen ekonomik sermayesinin oluĢumu önemlidir. KiĢilerin tüketim alıĢkanlıkları da yine çocukluktan itibaren aile içinde Ģekillenir. Mesela evinde her sabah çay demlenen bir çocuk özellikle çay tüketicisi olacakken, evinde her sabah ekspresso demlenen bir çocuk ileride de ekspresso tüketicisi olmaya daha yatkın olacaktır. Çocukluğunda evinde kütüphanesi olan bireylerin, kendi evleri olduğunda kütüphane kurma alıĢkanlığı kazandığı görülür ve dolayısıyla paralarını kitap almaya da ayırırlar. Bir sonraki bölümde katılımcıların içine doğdukları aile bağlamında tüketim alıĢkanlıkları ve beğenileri incelenecektir.