Karkas özellikleri

Akkaraman kuzularının soğuk karkas ağırlığı, soğutma kaybı, karkas randımanı, sol yarım karkas ağırlığı, but ağırlığı, sırt-bel ağırlığı, omuz baĢı ağırlığı, boyun ağırlığı, kol ağırlığı, etek ağırlığı, but oranı, sırt-bel oranı, omuz baĢı oranı, boyun oranı, kol oranı, etek oranı, kuyruk ağırlığı, kuyruk oranı, kuyruk uzunluğu, kuyruk geniĢliği, kuyruk çevresi, kaburga yağ kalınlığı, göz kası yağ kalınlığı ve göz kası alanı sırasıyla; 21.35 kg, % 2.16, % 49.29, 9.26 kg, 3.20 kg, 2.13 kg, 597 g, 595 g, 1.60 kg, 1.14 kg, % 34.6, % 23.0, % 6.5, % 6.4, % 17.3, % 12.3, 3.17 kg, % 14.83, 24.6 cm, 29.4 cm, 62.6 cm, 2.66 mm, 6.13 mm ve 16.86 cm2 olarak belirlenirken, Ġvesilerde bu değerler sırasıyla; 18.90 kg, % 2.68, % 47.62, 8.47 kg, 2.84 kg, 1.92 kg, 487 g, 672 g, 1.52 kg, 1.02 kg, % 33.7, % 22.6, % 5.7, % 7.9, % 18.0, % 12.0, 2.31 kg, % 11.93, 21.6 cm, 25.9 cm, 57.1 cm, 2.73 mm, 4.90 mm ve 16.69 cm2 olarak belirlenmiĢtir.

Genel olarak bakıldığında Akkaraman kuzularına ait değerler Ġvesilere nazaran daha yüksek bulunmuĢtur. Bahsi geçen özelliklerden soğuk karkas ağırlığı, but ağırlığı, omuz baĢı ağırlığı, etek ağırlığı, kuyruk ağırlığı, kuyruk oranı, kuyruk uzunluğu ve kuyruk geniĢliği ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunurken (P <0.05), diğer özelliklerde ortalamalar arasındaki fark istatistiksel açıdan önemsiz bulunmuĢtur.

Ġvesi kuzularında boyun oranı ortalamaları Akkaramanlar ile kıyasla daha yüksek bulunmuĢ, bu üstünlük istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuĢtur (P <0.05).

Çizelge 4.17. Akkaraman ve Ġvesi kuzularının karkas özellikleri

Özellikler Irk

Akkaraman Ġvesi

Soğuk karkas ağırlığı (kg) 21.35±0.65* 18.90±0.69*

Soğutma kaybı (%) 2.16±0.71 2.68±1.0

Karkas randımanı (%) 49.29±0.34 47.62±0.86

Sol yarım karkas ağırlığı (kg) 9.26±0.29 8.47±0.25

But ağırlığı (kg) 3.20±0.13* 2.84±0.06*

Sırt-bel ağırlığı (kg) 2.13±0.090 1.92±0.099

Omuz baĢı ağırlığı (g) 597±0.024* 487±0.034*

Boyun ağırlığı (g) 595±0.05 672±0.04

Kol ağırlığı (kg) 1.60±0.05 1.52±0.04

Etek ağırlığı (kg) 1.14±0.04* 1.02±0.04*

But oranı (%) 34.6±0.72 33.7±0.59

Sırt-bel oranı (%) 23.0±0.53 22.6±0.59

Omuz baĢı oranı (%) 6.5±0.23 5.7±0.31

Boyun oranı (%) 6.4±0.44* 7.9±0.27* Kol oranı (%) 17.3±0.38 18.0±0.38 Etek oranı (%) 12.3±0.24 12.0±0.34 Kuyruk ağırlığı (kg) 3.17±0.17* 2.31±0.28* Kuyruk oranı (%) 14.83±0.60* 11.93±1.2* Kuyruk uzunluğu (cm) 24.6±0.91* 21.6±0.67* Kuyruk geniĢliği (cm) 29.4±0.46* 25.9±1.2* Kuyruk çevresi (cm) 62.6±1.3 57.1±3.0

Kaburga üstü kabuk yağı kalınlığı (mm) 2.66±0.31 2.73±0.31 Göz kası üstü kabuk yağı kalınlığı (mm) 6.13±0.34 4.90±0.53

Göz kası alanı (cm2

) 16.86±1.1 16.69±1.3

*P<0.05

AraĢtırma kapsamındaki Akkaraman kuzuların soğuk karkas ağırlığı Ünal ve ark. (2006), 22.39 kg, Aytekin ve ark. (2015), 23.69 kg tarafından bildirilen değerlerden düĢük, Esen ve Yıldız (2000), 22.10 kg tarafından elde edilen değerle benzer, Kor ve ark. (1998), 17.24 kg, Karabacak ve Boztepe (2008), 18.84 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların halihazırdaki çalıĢmada soğuk karkas ağırlığı Kul ve Akcan (2002), 21.80 kg, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle 20.07 kg, Abdullah ve ark. (2010), 23.65 kg tarafından bildirilen değerlerden düĢük, Macit ve ark. (2003a), 15.72 kg, Çelik (2006), 12.61 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur.

Akkaraman kuzuların soğutma kayıpları Boztepe ve ark. (1997), Karabacak ve Boztepe (2008), Aytekin ve ark. (2015), Karabacak ve ark. (2015), tarafından sırasıyla; % 3.81, % 1.53, % 1.50, kapalı ve açık Ģartlarda % 1.65 ve 1.90 olarak bildirilmiĢtir. Mevcut çalıĢmada bu değer Boztepe ve ark. (1997), tarafından bildirilen değerden düĢük, Karabacak ve ark. (2015), tarafından açık ağıl Ģartlarında yetiĢtirilen Akkaraman kuzuları için bildirilen değerle uyumlu, diğerlerinden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların soğutma kayıpları mevcut çalıĢmada Boztepe ve ark. (1997), % 2.98

tarafından bulunan değerle uyumlu, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle % 4.44 tarafından bulunan değerden düĢük bulunmuĢtur.

Deneme kapsamındaki Akkaraman kuzuların karkas randımanı Boztepe ve ark. (1997), % 47.84, Karabacak ve Boztepe (2008), % 45.98, Karabacak ve ark. (2015), kapalı Ģartlarda % 46.90 tarafından elde edilen değerlerden yüksek, Ünal ve ark. (2006), % 49.28, Karabacak ve ark. (2015), açık Ģartlarda % 50.53 tarafından bildirilen değerlerle uyumlu, Aytekin ve ark. (2015), % 51.40 tarafından bildirilen değerden düĢük bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların karkas randımanı Boztepe ve ark. (1997), % 46.71, Kul ve Akcan (2002), % 48.31 tarafından bildirilen değerlerle uyumlu, Macit ve ark. (2003b), 45.0 ve 45.6 kesim ağırlığında % 42.3 ve 42.0 tarafından bildirilen değerlerden yüksek, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle % 51.63, ġireli ve Tekel (2013), 37.67 kg kesim ağırlığında % 50.08 tarafından bildirilen değerlerden düĢük bulunmuĢtur.

Mevcut çalıĢmada Akkaraman kuzuların sol yarım karkas ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 7.46 kg, Kor ve ark. (1998), 7.36 kg, Karabacak ve Boztepe (2008), 8.02 kg, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda 7.52 ve 7.75 tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların sol yarım karkas ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 7.03 kg, Kor ve ark. (1998), Akkaraman x Ġvesi (F1) melezi 7.92 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur.

Akkaraman kuzuların but ağırlıkları Boztepe ve ark. (1997), Karabacak ve Boztepe (2008), Aytekin ve ark. (2015), Karabacak ve ark. (2015), tarafından sırasıyla; 2.61 kg, 2.96 kg, 3.40 kg, kapalı ve açık Ģartlarda 2.72 ve 2.85 kg olarak tespit edilmiĢtir. Mevcut çalıĢmada bu değer Aytekin ve ark. (2015), tarafından elde edilen değerden düĢük, diğerlerinden yüksek bulunmuĢtur. ÇalıĢmadaki Ġvesi kuzuların but ağırlığı Boztepe ve ark. (1997) 2.44 kg tarafından bildirilen değerden yüksek, Gül ve ark. (2005), 55 kg kesim ağırlığında 5.10 kg, Abdullah ve ark. (2010), 3.68 kg tarafından bildirilen değerlerden düĢük, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle 2.94 kg tarafından bildirilen değerle yakın bulunmuĢtur.

AraĢtırma kapsamındaki Akkaraman kuzuların sırt-bel ağırlığı Karabacak ve Boztepe (2008), 1.67 kg, Aytekin ve ark. (2015), 1.08 kg, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda 1.58 ve 1.63 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların sırt-bel ağırlığı Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle 1.39 kg, ġireli ve Tekel (2013), 37.67 kg kesim ağırlığında 1.52 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur.

ÇalıĢmadaki Akkaraman kuzuların omuz baĢı ağırlığı Kor ve ark. (1998), 340 g, Karabacak ve Boztepe (2008), 457 g, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda 404 ve 473 g tarafından bildirilen değerlerden yüksek, Boztepe ve ark. (1997), 550 g tarafından elde edilen değerle uyumlu bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların Omuz baĢı ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 550 g tarafından bildirilen değerden düĢük, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle 447 g, ġireli ve Tekel (2013), 37.67 kg kesim ağırlığında 400 g tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur.

Denemede kullanılan Akkaraman kuzuların boyun ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 700 g, Aytekin ve ark. (2015), 860 g tarafından bildirilen değerlerden düĢük, Kor ve ark. (1998), 580 g, Karabacak ve Boztepe (2008), 605 g, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık ağıl Ģartlarında 594 ve 635 g tarafından bildirilen değerlerle uyumlu bulunmuĢtur. Denemedeki Ġvesi kuzuların boyun ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 650 g, Macit ve ark. (2003a), 700 g, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle 673 g tarafından bildirilen değerlerle uyumlu, ġireli ve Tekel (2013), tarafından 37.67 kg kesim ağırlığındaki Ġvesi kuzuları için 780 g bildirilen değerden düĢük bulunmuĢtur.

Mevcut çalıĢmada Akkaraman kuzuların kol ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 1.30 kg, Kor ve ark. (1998), 1.51 kg, Karabacak ve Boztepe (2008), 1.53 kg, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda 1.47 ve 1.49 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek, Aytekin ve ark. (2015), 1.72 kg tarafından bildirilen değerden düĢük bulunmuĢtur. AraĢtırmadaki Ġvesi kuzuların kol ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 1.22 kg tarafından bildirilen değerden yüksek, Çelik (2006), 2.16 kg, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle 1.61 kg tarafından bildirilen değerlerden düĢük, ġireli ve Tekel (2013), 37.67 kg kesim ağırlığında 1.49 kg tarafından bildirilen değerle uyumlu bulunmuĢtur.

Akkaraman kuzuların etek ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), Kor ve ark. (1998), Karabacak ve Boztepe (2008), Aytekin ve ark. (2015), Karabacak ve ark. (2015), tarafından sırasıyla; 0.79 kg, 0.97 kg, 0.72 kg, 1.33 kg, kapalı ve açık Ģartlarda 0.75 ve 0.67 kg olarak bildirmiĢlerdir. Mevcut çalıĢmada bu değer Aytekin ve ark. (2015), tarafından elde edilen değerden düĢük bulunurken, diğerlerinden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların etek ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 0.78 kg, Macit ve ark. (2003a), 0.55 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle 1.41 kg tarafından bildirilen değerden düĢük, ġireli ve Tekel (2013), 37.67 kg kesim ağırlığında 1.08 kg tarafından elde edilen değerle uyumlu bulunmuĢtur.

Akkaraman kuzuların but oranları Esen ve Yıldız (2000), ġahin ve Akmaz (2002), Karabacak ve Boztepe (2008), Aytekin ve ark. (2015), Karabacak ve ark.

(2015), tarafından sırasıyla; % 27.18, 45 kg kesim ağırlığında % 28.26, % 37.03, % 34.86, kapalı ve açık Ģartlarda % 36.22 ve 36.76 olarak tespit edilmiĢtir. Mevcut çalıĢmada bu değer Aytekin ve ark. (2015), tarafından elde edilen değerle uyumlu, Esen ve Yıldız (2000), ġahin ve Akmaz (2002), tarafından elde edilen değerlerden yüksek, Karabacak ve Boztepe (2008), Karabacak ve ark. (2015), tarafından bildirilen değerlerden düĢük bulunmuĢtur. ÇalıĢmadaki Ġvesi kuzuların but oranı Kul ve Akcan (2002), % 31.04, Macit ve ark. (2003a), % 23.58 tarafından bildirilen değerlerden yüksek, Çelik (2006), % 33.48, Abdullah ve ark. (2010), % 32.98 tarafından bildirilen değerlerle uyumlu bulunmuĢtur.

AraĢtırma kapsamındaki Akkaraman kuzuların sırt-bel oranı Kor ve ark. (1998), % 19.34, Esen ve Yıldız (2000), % 15.50, Karabacak ve Boztepe (2008), % 20.6, Aytekin ve ark. (2015), % 11.14, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda % 21.10 ve 21.06 tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların sırt-bel oranı Kul ve Akcan (2002), % 16.42, Çelik (2006), % 15.82 tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur.

ÇalıĢmadaki Akkaraman kuzuların omuz baĢı oranı Kor ve ark. (1998), % 4.70, Karabacak ve Boztepe (2008), % 5.80, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda % 5.39 ve 6.11 tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların Omuz baĢı oranı Kor ve ark. (1998), tarafından Akkaraman x Ġvesi (F1) melezi kuzuların için % 4.43 bildirilen değerden yüksek bulunmuĢtur.

Denemede kullanılan Akkaraman kuzuların boyun oranı Kor ve ark. (1998), % 7.88, Karabacak ve Boztepe (2008), % 7.70, Aytekin ve ark. (2015), % 8.82, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda % 7.92 ve 8.22 tarafından bildirilen değerlerden düĢük bulunmuĢtur. Denemedeki Ġvesi kuzuların boyun oranı Macit ve ark. (2003a), % 4.34 tarafından bildirilen değerden yüksek bulunmuĢtur.

Mevcut çalıĢmada Akkaraman kuzuların kol oranı Kor ve ark. (1998), % 20.54, Karabacak ve Boztepe (2008), % 19.20, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda % 19.64 ve 19.24 tarafından bildirilen değerlerden düĢük, Aytekin ve ark. (2015), % 17.65 tarafından bildirilen değerle uyumlu bulunmuĢtur. AraĢtırmadaki Ġvesi kuzuların kol oranı Kul ve Akcan (2002), % 16.78 tarafından bildirilen değerden yüksek, Macit ve ark. (2003a), % 17.39, Çelik (2006), % 17.28 tarafından bildirilen değerlerle uyumlu bulunmuĢtur.

Akkaraman kuzuların etek oranı Kor ve ark. (1998), Karabacak ve Boztepe (2008), Aytekin ve ark. (2015), Karabacak ve ark. (2015), tarafından sırasıyla; % 13.19,

% 9.30, % 13.59, kapalı ve açık Ģartlarda % 9.72 ve 8.60 olarak bildirmiĢlerdir. Mevcut çalıĢmada bu değer Kor ve ark. (1998), Aytekin ve ark. (2015), tarafından elde edilen değerlerden düĢük bulunurken, diğerlerinden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların etek oranı Macit ve ark. (2003a), % 3.13 tarafından bildirilen değerden yüksek bulunmuĢtur.

ÇalıĢma kapsamındaki Akkaraman kuzuların kuyruk ağırlığı Boztepe ve ark. (1997), 2.43 kg, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda 2.51 ve 2.13 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek, Esen ve Yıldız (2000), 3.95 kg, Aytekin ve ark. (2015), 3.87 kg tarafından bildirilen değerlerden düĢük, Karabacak ve Boztepe (2008), 2.99 kg tarafından bildirilen değerle uyumlu bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların kuyruk ağırlığı Kul ve Akcan (2002), 2.55 kg, Tekel ve ark. (2007), 75 gün süreyle 3.11 kg tarafından bildirilen değerlerden düĢük, Macit ve ark. (2003a), 1.99 kg, Çelik (2006), 0.91 kg tarafından bildirilen değerlerden yüksek, ġireli ve Tekel (2013), 37.67 kg kesim ağırlığında 2.30 kg tarafından bildirilen değerle uyumlu bulunmuĢtur.

Mevcut çalıĢmada Akkaraman kuzuların kuyruk oranı Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda % 14.27 ve 11.57 tarafından bildirilen değerlerden yüksek, Esen ve Yıldız (2000), % 17.85, Karabacak ve Boztepe (2008), % 16.16, Aytekin ve ark. (2015), % 16.28 tarafından bildirilen değerlerden düĢük bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların kuyruk oranı Kul ve Akcan (2002), % 11.60 tarafından bildirilen değerle uyumlu, Abdullah ve ark. (2010), % 7.13 tarafından bildirilen değerden yüksek bulunmuĢtur.

AraĢtırmadaki Akkaraman ve Ġvesi kuzuların kaburga üstü kabuk yağı kalınlığı Karabacak ve Boztepe (2008), 8.6 mm, Aytekin ve ark. (2015), 6.82 mm, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda 5.96 ve 5.76 mm tarafından bildirilen değerlerden düĢük bulunmuĢtur.

Mevcut çalıĢmada Akkaraman kuzuların göz kası üstü kabuk yağı kalınlığı Esen ve Yıldız (2000), 7.94 mm tarafından bildirilen değerden düĢük, Karabacak ve Boztepe (2008), 5.91 mm tarafından bildirilen değerle uyumlu, Ünal ve ark. (2006), 3.50 mm, Aytekin ve ark. (2015), 4.46 mm, Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda 3.31 ve 3.33 mm tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların göz kası üstü kabuk yağı kalınlığı Macit ve ark. (2003b), 1.70 mm, Macit ve ark. (2003b), 45.0 ve 45.6 kesim ağırlığında 2.4 ve 2.3 mm, Gül ve ark. (2005), 55 km kesim ağırlığında 3.70 mm, Çelik (2006), 2,45 mm, Esenbuga ve ark. (2009), 3.70 mm tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur.

AraĢtırma kapsamındaki Akkaraman kuzuların göz kası alanı Esen ve Yıldız (2000), 12.50 cm2, Karabacak ve Boztepe (2008), 14.15 cm2,Ünal ve ark. (2006), 14.67

cm2,Karabacak ve ark. (2015), kapalı ve açık Ģartlarda 13.68 ve 14.22 cm2 tarafından bildirilen değerlerden yüksek, Aytekin ve ark. (2015), 16.68 cm2 tarafından bildirilen değerle uyumlu bulunmuĢtur. Ġvesi kuzuların göz kası alanı Macit ve ark. (2003a), 45.0 ve 45.6 kesim ağırlığında 13.3 ve 13.5 cm2, Macit ve ark. (2003b), 11.94 cm2, Gül ve ark. (2005), 55 km kesim ağırlığında 12.58 cm2, Çelik (2006), 12,65 cm2, Esenbuga ve ark. (2009), 12.50 cm2 tarafından bildirilen değerlerden yüksek bulunmuĢtur.