Karşılık Davanın Esasa Cevap Süresinden Sonra Açılmış Olması

Karşılık davanın esasa cevap süresinden sonra açılmış olması durumunda esasa cevap süresi içinde davalının sergileyeceği tutum sonucunda farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Davalının esasa cevap süresi geçtikten sonra karşılık dava açmış olması halinde, mahkemenin bu durumu kendiliğinden gözetip gözetemeyeceği tartışmalıdır. Doktrindeki bazı yazarlar

kendiliğinden gözetebileceğini131, aksi görüşte olanlar ise süresinde açılmayan karşılık davaya

karşı davacının bu iddiasını ilk itiraz olarak ileri sürebileceğini savunmaktadırlar132.

1-Karşılık Davanın Süresinden Açılmadığını Mahkemenin Kendiliğinden Gözetmesi Gerektiği Görüşü

Bazı yazarlara göre ve uygulamaya bakıldığında sonradan değişikliğe gitmiş olsa bile Yargıtay’ın da daha önce bu görüşte olduğunu görmekteyiz. Buna göre mahkemenin, karşılık davanın esasa cevap süresi geçtikten sonra açılmış olduğunu kendiliğinden gözetmesi ve

128 _{“Usulün 198. maddesini göz önünde tutmak zorunda bulunmasına, bu yasa hükmündeki 3 günlük} sürenin kesin nitelikte olup hâkim tarafından uzatılamayacağına” 15. HD 19-12. 1978, 2359/2424 (İKİD 1979/22 s. 6944-6946).

129 _{1. HD 6. 11. 1956, 6315/5685 (Kuru-Usul, C. II, s.1798).} 130 _{Kuru-Usul, C. IV, s.3930.}

131 _{Üstündağ-Yargılama, s.431.}

132 _{sSoner, s.54; Bilge/Önen, s. 462; Postacıoğlu, s. 283; Kuru-Usul, C. IV,s.3935; Aras, B. :Boşanma Davalarında} Yargılama Usulü ve Aile Mahkemeleri, Ankara 2007, s.125.

süresinden sonra açılan karşılık davayı reddetmesi gerekir133.

"Karşılık davaya gelince dava dilekçesi süresi içinde verilmemiş bulunduğundan açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve HUMK’nun 203. maddesiyle davalının karşılık davasını, esas dava hakkındaki cevap lâyihasında bildirmek suretiyle ikame edebileceğinin ve 202. maddesinin 1. fıkrasıyla da davalının cevap lâyihasında karşılık dava da dahil olarak bilcümle iddia ve savunma sebeplerini birden bildirmek zorunluluğunun hüküm altına alınmış olması karşısında karşılık davanın ancak cevap süresi içinde açılabileceğine ve kamu düzeniyle ilgili olması nedeniyle karşılık davanın bu süre içinde açılıp açılmadığını mahkemenin re'sen araştırmak zorunda bulunmasına göre

davalılar avukatının bütün temyiz itirazları yerinde değildir"134.

Bize göre Yargıtay’ın yukarıda vermiş olduğu kararda yapılan gerekçelendirmelerde gözetilmeyen husus, Kanunun m.187/8’de belirtilmiş olan karşılık davanın kabule şayan olmadığı itirazı ilk itirazlardan sayılmış olup ileri sürülme şekli açıkça belirtilmiştir. Yine m. 202-203’te bu davanın açılma şeklinin cevap dilekçesinde ve esasa cevap süresinde içerisinde şeklinde olduğu ifade edilmektedir. Tüm bu kanuni düzenlemelerde belirtilen şekilde açılmayan bir karşılık davayı mahkemenin kendiliğinden açılmamış sayılmasına karar

verebileceğine ilişkin bir ibare yoktur. Nitekim Yargıtay vermiş olduğu bu karardan sonradan

dönmüştür135.Bu görüşte olan yazarların Kanuni düzenlemeleri göz ardı ederek fikir

yürüttüğünü düşünmekteyiz.

2-Karşılık Davanın Süresinden Sonra Açıldığını Davacının Yalnız İlk İtiraz Olarak İleri Sürebileceği Görüşü

Diğer bir görüş olan süresinde açılmayan karşılık davaya karşı itirazlarını davacı ilk itiraz olarak sürmesi gerektiğidir. Doktrindeki bazı yazarlara göre ise, mahkeme, karşılık davanın esasa cevap süresi geçtikten sonra açılmış olduğunu kendiliğinden gözetemez. Davacı, karşılık davanın süresinde açılmadığını, ancak ilk itiraz (m. 187/8) olarak ileri sürebilir. Yargıtay daha önce zikrettiğimiz gibi daha önce farklı görüşe sahip olmasına

rağmen şuan bu görüş yönünde kararlar vermektedir136.

133 _{“Zira hâkim kanunun tayin ettiği süreyi resen nazara alacağından, süresi içinde açılmayan karşı davanın resen} reddi gerekecektir.” (Üstündağ-Yargılama, s.432) .

134 _{11. HD 20.12.1974, 3270/3869 (YKD 1975/6 s. 95-96).} 135 _{02.05.2007,2.H.D. 18818/7266 (Şimşek, s.234).}

136 _{"Karşılık davanın süresinde açılmadığının iptidai itiraz olarak ileri sürülmesi gerekir" HGK 2.7.1976, 15/241-} 2468(Olgaç, s. 663);“Karşı (mukabil) davanın cevap süresi içinde açılıp açılmadığını mahkeme doğrudan

"Karşılık davanın kabule şayan bulunmadığı iddiası iptidai itirazlardandır ve davanın başlangıcında esasa girişilmezden önce ileri sürülmezse bir daha dinlenemez (m. 187, 188). Yargılamada ise: 23.6.1977 tarihli oturum ve onu takip eden 2. oturumda (karşılık davanın) süresinde açılmadığına ilişkin bir itiraz ileri sürülmemiştir. İlk itirazın o celse hemen ileri

sürülmesi gerekirdi”137.

"HUMK m. 187/8 uyarınca mütekabil davacının süresi içinde açılmadığı hakkındaki itiraz, iptidaî itirazlardan olup, davacı tarafından dermeyan edilmedikçe, re'sen nazara alınmasına cevaz bulunmadığı halde bu cihetin re'sen nazara alınarak mütekabil davanın

reddine karar verilmesi yolsuzdur"138.

"Karşılık davanın süresinde açılmamış bulunduğuna dair ilk itiraz olarak bir itiraz da ileri sürülmemiş olmasına göre, karşılık davanın süresinde açılmadığından söz edilerek

reddedilmesi bozmayı gerektirir"139.

“Mukabil davanın zamanında dermeyan olunmadığı hakkında davacı vekili tarafından bir itiraz vuku bulmamasına binaen davalının bu baptaki mukabil davasının mahkemece tetkiki gerekli ve binaenaleyh mahkemece mukabil davanın müddetinde açılma- mış olduğunun re'sen nazara alınarak bu bakımından reddine karar verilmesinde isabet

yoktur"140.

Bize göre, karşılık davanın süresinden sonra açıldığını Kanunumuzun da belirttiği üzere davacının ancak ilk itiraz olarak ileri sürmesi ve aksi görüşte olan yazarlara rağmen süresinde açılmayan karşılık davanın mahkemece kendiliğinden gözetilmeyeceği Yargıtay’ın verdiği kararlarda da görüleceği üzere, Kanunun metnine ve menfaatler dengesini daha korur

durumdadır141.

doğruya (resen) araştırmak zorunda değildir”(11.H.D. 20.12.191, 8210/8869 (Erdemir, s.960) ;Kuru-Usul, C. IV,s.3932; Pekcanıtez/Atalay/Özekes, s.329.

137 _{15.HD 19.2.1979, 2525/308 (Yasa 1979/7 s. 1109).} 138 _{HGK 23.9.1953, 3/102-105 (AD 1954/3 s. 363-364).} 139 _{13.HD 11.9.1974, 2066/1880 (AD 1975/1-2 s. 23-24).}

140 _{4.HD 12.3.1956, 1270/1078 (TYK 1956/85 s. 2196-2197); Kuru-Usul, C. IV, s.3933.} 141 _{Postacıoğlu-Usul, s.259.}

Karşılık davanın kabule şayan bulunmadığı iddiası ancak ilk itiraz olarak ileri sürülebilir (m. 187/8). Bu hüküm, karşılık davanın süresinde açılmadığı iddiasını da içerecek biçimde yazılmış genel bir hükümdür. Bundan başka, karşılık davanın açılmamış sayılmasından sonra davalı aynı davayı ayrı bir dava olarak tekrar açabilir ve bu dava ile asıl dava arasında bağlantı bulunduğundan iki dava birleştirilebilir. O halde, davalının sonradan tekrar açabileceği ve asıl dava ile birleştirilmesi mümkün olan karşılık davanın süresinden sonra açılmış olmasına davacı ilk itirazda bulunmamak suretiyle rıza gösterebilmelidir. Nihayet, davalının esasa cevap süresinden sonra verdiği cevap lâyihasındaki savunmalar da- vacının zımnî rızası muvafakati ile nazara alınabilir. Şu halde, davacının ilk itirazda bulunmamak suretiyle zımnî muvafakati ile süresinden sonra açılmış olan karşılık davanın da

dinlenmesi caiz olması gerekir142.

İfade ettiğimiz bu sebeplerden dolayı, karşılık davanın süresinde açılmadığını davacının ancak ilk itiraz olarak ileri sürebileceğini ve bu durumun da mahkemece kendiliğinden gözetilemeyeceği düşünüldüğünde davacının bu itirazını ne zaman ileri sürecektir sorusu cevaplanması gerekecektir.

Davalı karşılık davasını esasa cevap süresinden sonra ve fakat ilk oturumdan önce açarsa, davacı, karşılık davanın süresinde açılmadığına ilişkin ilk itirazını, on gün içinde karşılık davaya vereceği cevap lâyihasında (m. 189, II, m. 207-208), cevap lâyihası vermemiş

ise ilk oturumda sözlü olarak yapabilir (m, 189,1 c.2) daha sonra yapamaz143.

Farklı durumlardan biri de davalı karşılık davasını ilk oturumdan sonraki bir zamanda açması durumunda, davacının, karşılık davanın süresinde açılmadığına ilişkin ilk itirazını, on gün içinde açılmış olan bu karşılık davaya vereceği cevap lâyihasında ( m. 207- 208), cevap lâyihası vermemesi Kanunda ilk duruşma ile ilgili özel bir husus düzenlenmiş olup bunun karşılık davaya kıyasen uygulanmasıyla ilk itirazını ileri sürmemiş olması durumunda ise davacı en geç karşılık davanın açılmasından sonraki ilk oturumda sözlü olarak da yapması gerekir (m. 189,1 c. 2).

142 _{Kuru-Usul, C. IV, s.3935.}

V-Mahkemenin Süresinden Sonra Açılan Karşılık Dava Hakkında Vereceği