3. İÇ DONANIM BİRİMLERİ
5.2. KAPALI KAYNAK KODLU İŞLETİM SİSTEMİ KURULUMU
Görsel 5.11: Sistem hoparlöründen gelen bip seslerine karşılık hata mesajları • Yazılı Hata Mesajları
Yazılı hata mesajları açıklayıcı, birkaç kelimelik anlaşılabilir nitelikte ve sesli hata mesajlarına göre yorumlaması daha kolay hata mesajlarıdır. Oluşan hata, cihazın açılışına ve çalışmasına engel olacak herhangi bir durum teşkil etmiyorsa belirtilen bir tuş ile açılışın devam etmesi sağlanabilir (Görsel 5.12).
Görsel 5.12: BIOS yazılı hata mesajı ve hata mesajının anlamı
5.2. KAPALI KAYNAK KODLU İŞLETİM SİSTEMİ KURULUMU
İşletim sistemi kurulmaya başlamadan önce bilgisayarın kuruluma hazır hâle getirilmesi ve kurulum öncesi bazı ayarların yapılması gerekmektedir.
5.2.1. Kurulum Öncesi Ayarlar
Bilgisayara bir işletim sistemi kurabilmek için öncelikli olarak bir kurulum medyasına (CD / DVD veya USB bellek) ihtiyaç duyulur. Bu medyalar, bilgisayar mağazalarından veya işletim sistemi üreticilerinin web siteleri üzerinden temin edilebilir.
Sesli Hata Mesajları (ibm.com) Sistem Hoparlörü
1 kısa bip Normal POST. Sorun yok. 2 kısa bip POST hata. Hata kodu ekranda gösterilir. 1 uzun, 1 kısa bip Anakartta sorun var. 1 uzun, 2 kısa bip Görüntü adaptöründe sorun var
… …
Yazılı Hata Mesajları (intel.com) POST (açılış) Ekranı
CMOS Battery Low CMOS pilinin zayıfladığını gösterir. CMOS Checksum Bad CMOS ayarlarının bozulduğunu gösterir. Memory Size Decreased Bellek boyutunun azaldığını gösterir.
No Boot Device
Avai-lable Önyükleme aygıtı bulunamadığını gösterir.
Kurulum öncesinde bilgisayarın donanım özelliklerine uygun işletim sistemi seçimi büyük önem arz etmektedir. Bir işletim sistemi 32 bit veya 64 bit mimarisinde geliştirilir. İşletim sistemi mimarisi seçmek için işletim sistemi kurulacak olan bilgisayarın işlemcisinin kaç bitlik olduğu kontrol edilmelidir. Bir bilgisayar 32 bitlik bir işlemciye sahipse 32 bit mimarisindeki işletim sistemi tercih edilmelidir. 32 bitlik bir sistem en fazla 4 GB belleğe sahip olabilecektir. 64 bitlik sistemler çok daha büyük kapasitelerde bellek kullanımına olanak vermektedir. Bilgisayarda yeterli miktarda bellek bulunuyorsa 64 bitlik mimari 32 bite göre daha performanslı çalışacaktır.
5.2.2. Kapalı Kaynak İşletim Sistemi Kurulumu
Programcıların, bir yazılımı oluştururken kullandıkları kodların tamamına kaynak kod (source code)
denir. Kapalı kaynak kod ile kastedilen, kaynak kodun bir ticari sır kabul edilerek gizli tutulması, üretici firma tarafından açıklanmamasıdır. Kapalı kaynak kodlu yazılımlar, yazılımın içeriğinin paylaşılması ya da keyfî bir şekilde değiştirilmesi gibi işlemlere izin vermeyen ücretli lisanslara sahiptir.
5.2.2.1. İşletim Sistemi Yükleme Medyası Oluşturma
Geliştirici firmanın resmî internet sitesine (www.microsoft.com) girildiğinde indirme işlemleri ile ilgili ayrıntılı açıklamalar görülebilir (Görsel 5.13).
Görsel 5.13: Kapalı kaynak işletim sistemi indirmek için web arayüzü
Web sitesinde, Görsel 5.13’te de görülen, “Aracı şimdi indirin” seçeneğine tıklanır. Ardından bilgisayara “media creation tool” adında bir uygulama inecektir. Bu uygulama kurulmak istenen işletim sisteminin disk imajını (ISO dosyası) bilgisayara indirmeyi sağlayan yardımcı bir yazılımdır. Yardımcı yazılımı çalıştırıp gerekli ayarlamaları yaptıktan sonra indirme işlemi başlayacaktır. Yaklaşık 4 GB boyutunda olan ISO dosyası, istenirse boş bir DVD medyaya yazılabilir veya önyüklenebilir bir USB flaş bellek oluşturulabilir. Bu adımlar aşağıda sırasıyla anlatılmıştır.
Görsel 5.14: İşletim sistemi lisans sözleşmesi
Adım 1: “Media creation tool” uygulamasını çalıştırdıktan sonra öncelikle lisans koşullarını kabul ediniz
(Görsel 5.14).
Adım 2: Yeni bir kurulum yapacaksanız bu ekranda “Başka bir bilgisayar için yükleme medyası” seçeneğini
seçiniz (Görsel 5.15).
Adım 3: Dil, sürüm ve mimari tercihleri
ya-pıldıktan sonra “İleri” seçeneğine tıklayınız (Görsel 5.16).
Adım 4: Bu adımda ISO dosyası seçeneği ile
kurulum DVD’sinin bir yansıması yani disk imajı bilgisayara indirilir. Bu yöntem gelecek kullanımlar için daha pratik bir yöntemdir. Bu ISO dosyası bilgisayara bir kez indirildikten sonra ihtiyaç hâlinde USB belleğe ya da boş bir DVD’ye yazdırılabilir. İleri seçeneğine basarak indireceğiniz dosyaya istediğiniz bir isim veriniz ve indirilecek konumu seçiniz (Görsel 5.17).
Adım 5: Yaklaşık 4 GB boyutundaki ISO
dosyası belirtilen konuma inecektir (Görsel 5.18). İndirme süresi internet bağlantı hızına göre değişebilir.
Adım 6: İndirme işlemi tamamlandıktan sonra ISO dosyası boş bir DVD’ye yazdırılabilir. Uygulamada
ISO dosyası USB flaş belleğe yazdırılacağı için sağ alttaki “Son” seçeneğine tıklanıp programdan çıkılır (Görsel 5.19).
Bilgisayara indirilen disk imajı ile önyüklenebilir bir USB bellek hazırlayabilmek için bir başka yardımcı programa ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaç için kullanılan yardımcı programları internet üzerinden araştırarak bulabilirsiniz.
Görsel 5.16: İşletim sistemi için dil, sürüm ve mimari seçenekleri Görsel 5.15: Kurulum için tercih seçenekleri
Görsel 5.17: İşletim sistemi dosyalarının yükleneceği medya seçim ekranı
Görsel 5.18: İndirme ilerleme durumu
Görsel 5.19: ISO dosyası yazdırma tercih ekranı
2
3
4
5
6
Aşağıda belirtilen adımlara dikkat ederek işletim sistemi yüklü bir önyüklenebilir USB bellek hazırlayınız. Bu uygulamada işletim sistemine ait bir ISO dosyası kullanılacağı için depolama aygıtlarından birinde işletim sistemine ait ISO dosyası olduğuna emin olunuz.
Adım 1: İnternet üzerinden önyüklenebilir USB bellek hazırlayabileceğiniz bir yardımcı program
araştırınız.
Adım 2: USB belleği bilgisayara takınız (En az 8 GB boyutunda ve boş bir USB bellek
kullanılmalıdır.).
Adım 3: ISO dosyasını yardımcı program üzerinden seçiniz.
Adım 4: Disk bölüm düzenini “MBR” ve hedef sistem kısmını “BIOS” olarak seçiniz.
Adım 5: Gerekli onaylama işlemlerini yapınız ve USB belleğinizin hazırlanmasını bekleyiniz.
5.2.2.2. Kapalı Kaynak Kodlu İşletim Sistemi Yükleme İşlemi
İşletim sisteminin bir bilgisayara yüklenebilmesi için önyüklenebilir USB belleğe veya CD / DVD medyaya gereksinim duyulmaktadır. Her iki türde de bilgisayarın BIOS ayarlarına girilerek ilk açılış aygıt sıralaması değiştirilmelidir:
• Eğer kurulum optik bir medya (CD / DVD) ile yapılacaksa BIOS ayarlarından Boot Device Sequence (ilk açılış aygıt sıralaması) ayarlarına giriş yapılmalıdır.
◊ CD-ROM veya DVD-ROM seçeneği birinci aygıt olarak seçilmelidir. BIOS ayarlarında yapılan değişiklikler kaydedilir ve optik sürücü (CD-ROM / DVD-ROM) içerisine işletim sistemi kurulum medyası takılır.
• Eğer kurulum bir USB bellek üzerinden yapılacaksa yine aynı şekilde BIOS ayarlarından Boot Device Sequence (ilk açılış aygıt sıralaması) ayarlarına giriş yapılması gerekir.
◊ USB HDD seçeneği birinci aygıt olarak seçilir. BIOS ayarlarında yapılan değişiklikler kaydedilir ve işletim sistemi kurulum dosyalarının yüklü olduğu USB bellek bilgisayara takılır.
• Bilgisayar yeniden başlatılır.
BIOS üzerinde gerekli olan bu ayarlamalar yapıldıktan sonra bilgisayar artık belirlenmiş olan aygıt üzerinden kendisini yeniden başlatmayı deneyecektir.
Bilgisayar açılırken “Press any key to boot from CD or DVD” (CD veya DVD’den önyükleme için bir tuşa basılır.) uyarısı herhangi bir tuşa basılarak geçilir (Görsel 5.20).
Karşılaşılacak ilk ekran görüntüsü ayarlar penceresidir. Buradan dil, saat ve klavye ile ilgili ayarlar yapılıp ileri seçeneğine tıklanarak bir sonraki adıma geçilir (Görsel 5.21).
5.6
Görsel 5.21: İşletim sistemi yükleme öncesine ait dil, bölge ve klavye türü seçim ekranı Görsel 5.20: Önyükleme işlemi CD veya DVD’den başlatma uyarısı
Eğer bilgisayarda hâlihazırda yüklü bir işletim sistemi varsa ve düzgün çalışmadığı düşünülüyorsa sol alt köşede yer alan “Bilgisayarınızı onarın” seçeneğine tıklanabilir. Problem olan kısım tamir edildikten sonra yüklü olan işletim sistemi kullanılmaya devam edilebilir. Yeni bir kurulum gerçekleştirilecekse “Şimdi yükle” seçeneği tıklanarak devam edilmelidir (Görsel 5.22).
Görsel 5.22: İşletim sistemini yüklemeye başlangıç ekranı
Bilgisayarınıza yeni bir işletim sistemi kurmak için aşağıdaki uygulama adımlarını izleyiniz. İşletim sisteminizin kurulumu tamamlanınca öğretmeninize gösteriniz.
Adım 1: Yeni bir işletim sistemi yüklemek için “Şimdi yükle” seçeneğine tıklayınız.
Adım 2: Geçerli bir ürün anahtarı (lisans numarası) varsa yazınız, yoksa “Ürün anahtarım yok”
seçeneğini seçerek devam ediniz.
Adım 3: İşletim sistemine ait sürüm edisyonu ve mimarisini seçerek devam ediniz.
Adım 4: “Lisans koşullarını kabul ediyorum” kutusunu işaretleyerek kuruluma devam ediniz. Adım 5: Yeni bir kurulum yapılacağı için alt taraftaki “Özel” seçeneğini işaretleyiniz.
Dikkat: Eski bir işletim sistemi sürümünden daha yeni bir işletim sistemi sürümüne geçmek için “Yükselt” seçeneği işaretlenmelidir.
Adım 6: İşletim sistemi yüklenecek sabit sürücü veya sürücü bölümünü seçiniz. İleri seçeneğine
tıklayınız.
“Yeni” seçeneğine tıklanarak sabit disk içerisinde farklı bölümler oluşturulabilir. Bu bölümlerden birine işletim sistemi kurulabilir, diğeri ise farklı kullanımlar için değerlendirilebilir.
Sabit disk üzerinde oluşturulan bölümlerin kullanılır hâle gelmesi için önce biçimlendirilmesi gerekir. Biçimlendirme işlemi uygulanan bölümdeki tüm veriler kaybolacaktır.
Adım 7: İşletim sistemine ait dosyaların yükleme işlemi başlar. Yükleme işleminin ne zaman
tamamlanacağı bilgisayarınızın performansına göre değişecektir.
Adım 8: Dosyaların yükleme işlemi bitince bilgisayar kendini kapatıp açacaktır. İşletim sistemini
yüklediğiniz medyayı (USB bellek veya DVD) çıkartınız.
Adım 9: Bulunduğunuz bölgeyi seçerek devam ediniz.
Adım 10: Size en uygun klavye düzenini seçerek devam ediniz. 5.7
Adım 11: Daha önceden tanımladığınız bir hesabınız varsa bu hesap bilgilerini girerek oturum
açabilirsiniz. Hesabınız yoksa çevrimdışı hesap seçeneğine tıklayarak kuruluma devam ediniz.
Adım 12: Yerel bir kullanıcı hesabı için ad ve şifre belirleyiniz.
Adım 13: Gizlilik ayarlarını yapınız ve “Kabul et” seçeneğine tıklayınız. Adım 14: Masaüstünün yüklenmesini bekleyiniz ve kurulumu tamamlayınız.
Adım 15: BIOS ayarlarına girerek başlangıç ayarlarını tekrar düzenleyiniz.