Kapalı Kaynak Kodlu İşletim Sisteminde Karşılaşılan

Aygıt yöneticisinde, donanım birimi üzerinde sarı renkte ünlem sembolü var ise o donanım birimine ait sürücü sorunu bulunmaktadır.

5.8. İŞLETİM SİSTEMİNDE DİĞER SORUNLAR

Kapalı kaynak kodlu veya açık kaynak kodlu işletim sistemlerinde karşılaşılabilecek sorunlar iki bölüm hâlinde incelenmiştir. Sorunlara karşılık önerilen çözümler denenerek sonuçlar takip edilmelidir.

5.8.1. Kapalı Kaynak Kodlu İşletim Sisteminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri

Kapalı kaynak kodlu işletim sisteminde karşılaşılabilecek sorunlar yazılım tabanlı değilse donanım tabanlı olarak düşünülebilir. Karşılaşılacak sorun(lar) hangi türde olursa olsun çözüm üretilebilmesi için sorunun tespiti önemlidir.

5.8.1.1. İlk Açılış Sorunları

Bilgisayar sisteminin açılış sorunları, BIOS tarafından yürütülen ve bilgisayar açılış düğmesine basıldıktan sonra (sistemin başlatılması) sesli veya yazılı olarak bildirilen uyarı mesajları ile belirlenebilir. Genel olarak açılış sorunları işletim sisteminin yüklü olduğu sürücünün bulunamaması veya işletim sisteminin açılış için gerekli sistem dosyalarını bulamaması şeklinde incelenebilir.

1. İşletim Sistemini Bulamama Sorunu: Bilgisayar

çalıştırıldığı anda aktif olan BIOS, donanım birimlerinin kontrolünü yaptıktan sonra işletim sisteminin yüklenmesini (boot) sağlar. Bunun için CMOS üzerinde kayıtlı bulunan sürücüler üzerinde işletim sistemini arar ve işletim sistemini başlatır. İşletim sistemi yüklü olan bir sürücü bulamazsa “Non-System disk or disk error” yazılı bir hata

mesajı ile bunu kullanıcıya bildirir (Görsel 5.57).

Görsel 5.57: İşletim sisteminin yüklü olduğu sürücü bulunamadığı hatası Görsel 5.58: BIOS menüsünde boot sıralaması Görsel 5.56: Sürücü sorunu olan görüntü bağdaştırıcı

donanım birimleri

Bu sorunun çözümü için BIOS ana menüsüne girilir, gelişmiş ayarlar menüsü (Advanced BIOS Features) altından sabit sürücü açılış sıralamasında ilk sıra [first (först)] olarak işletim sisteminin yüklü olduğu sabit sürücü seçilmelidir (Görsel 5.58).

BIOS menüsüne girip, “boot” sıralamasını değiştirerek farklı sürücülerde işletim sistemi aramasını sağlayınız. İşletim sistemi olmayan bir sürücü seçerek hata mesajını gözlemleyiniz. Sonuçları öğretmeninize bildiriniz.

Adım 1: BIOS’a giriniz.

Adım 2: “Boot” menüsüne veya gelişmiş BIOS ayarları menüsüne giriniz. Adım 3: Açılış sıralamasını farklı sürücüleri seçerek değiştiriniz.

Adım 4: Her defasında ayarları kaydedip çıkış yapınız. Adım 5: Sonuçları gözlemleyiniz ve öğretmeninize bildiriniz.

2. İşletim Sisteminin Yüklenebilmesi İçin Gerekli Dosyaların Bulunamaması Sorunu: BIOS gerekli

kontrolleri yaptıktan sonra sürücü üzerinden işletim sisteminin yüklenmesine başlanır. İşletim sisteminin çalışabilmesi için “ntldr,” “ntdetect.com” ve “boot.ini” dosyalarının yüklenmesi

gerekmektedir. Bu üç dosyadan herhangi biri silinmiş veya zarar görmüş ise işletim sistemi açılmayacaktır. Bu sorun kullanıcıya Görsel 5.59’daki gibi yazılı mesajla bildirilir.

Görsel 5.59: NTLDR hatası

Bu sorun karşısında yapılacak işlemler şunlardır:

• BIOS’a girilerek varsayılan ayarlar yüklenir. Bilgisayar yeniden açılarak sorun kontrol edilir. • İşletim sistemi yükle medyası ile önyükleme yapılarak kurtarma konsoluna girilir ve R komutu

(repair) ile onarım işlemi seçilir. Konsol komutları kullanılarak medyadan (CD, DVD veya flaş bellek) “i386” klasörüne girilir ve eksik olan “ntldr” dosyası işletim sisteminin bulunduğu

sürücüye yüklenir. Bilgisayar yeniden açılarak sorun kontrol edilir. Örnek: copy d:\i386\ntldr c:\

• BIOS güncellenir. Bilgisayar yeniden açılarak sorun kontrol edilir.

5.8.1.2. Açılış Sonrası Sorunlar

İşletim sistemi yüklendikten sonra kullanıcının isteklerini yerine getirmek için çalışan işletim sisteminde donmalar, işlem süresinde artma, performans düşüşü ve yüklü yazılımların açılmaması gibi sorunlar meydana gelebilir. Bu gibi sorunlar karşısında yapılacak işlemler şunlardır:

• Sistem Geri Yükleme Yapmak: Sistem geri yükleme, işletimin sisteminin çalışması ile ilgili

herhangi bir sorunun olmadığı daha önceki bir zamana geri döndürme işlemi olarak tanımlanabilir. Bu işlem, kullanıcı belgelerine herhangi bir zarar vermez. Sistem dosyalarını ve yüklenen yazılımları

etkileyen bir işlem gerçekleştirir. Ancak sistem geri yükleme işlemini gerçekleştirebilmek için sistem geri yükleme noktası oluşturmak gerekir. Sistem geri yükleme işlemine “Denetim masası”ndan ulaşılabildiği gibi başlat menüsünden arama işlemi yapılarak da ulaşılabilir. Sistem geri yükleme işlemini tamamlamak için istenilen geri yükleme noktalarından biri seçilmelidir (Görsel 5.60).

Görsel 5.60: “Sistem Geri Yükleme” işlemi

• “Güvenli Mod”u Kullanmak: Güvenli mod işlemi daha çok yazılım sorunları ile karşılaşıldığında yapılan bir işlemdir. Güvenli modda işletim sisteminin varsayılan ayarları ile saklanan kısmı çalıştırılır ve işletim sistemi üzerinde çalışan yazılımların tamamı devre dışı bırakılır. Bu sebeple, soruna neden olan yazılım çalışmayacak ve gerekli düzeltmeleri yapabilecek ortam sağlanmış olacaktır. İşletim sistemini güvenli modda çalıştırabilmek için POST ekranındayken F8 tuşuna basılarak “Windows Gelişmiş Seçenekler” menüsü açılır ve “Güvenli Mod” seçilir (Görsel 5.61).

5.8.1.3. Sanal Bellek Sorunları

Sanal bellek, bilgisayarın depolama biriminin (sabit disk sürücü-HDD) belirli bir miktarının sistem belleği

olarak kullanılması anlamına gelmektedir. İşletim sisteminin ve üzerinde aktif olarak çalışan yazılımların yeterli sistem belleği (RAM) kalmadığında görevine devam edebilmesi prensibine dayanmaktadır. Sanal bellek, sistem belleğinin miktarına göre değişebilir. Sanal bellek miktarının az olarak belirlenmesi sorunlara yol açabileceği gibi fazla olarak seçilmesi de işletim sisteminde performans düşüşüne neden olabilir. Sanal bellek miktarının ayarlanması için aşağıdaki adımları takip ediniz:

Adım 1: “Sistem Özellikleri”nden “Gelişmiş” sekmesine tıklayınız. Adım 2: Performans bölümündeki “Ayarlar” butonuna basınız.

Adım 3: Açılan “performans seçenekleri” penceresinden “Gelişmiş” sekmesini seçiniz. Adım 4: Sanal bellek bölümündeki “Değiştir” butonuna basarak istenilen miktarı seçiniz.

Varsayılan olarak üst sınır RAM bellek miktarının üç katıdır.

5.8.1.4. Kilitlenme Sorunları

Kilitlenme sorunu bilgisayarlarda en sık karşılaşılan sorunlardan biridir. Yazılım veya donanım temelli olabilir. Karşılaşılan sorun genel olarak mavi ekran olarak adlandırılan hata ekranıdır. Bu sorunla karşılaşıldığında sorunun neden kaynaklandığının tespit edilmesi önemlidir. Bu durumda yapılacak işlemler şunlar olabilir:

Görsel 5.61: Windows gelişmiş seçenekler menüsü ve güvenli mod seçeneği

İşletim sistemi yeniden başlatılır ve sorunun devam edip etmediği gözlenir. Donanım ve yazılım uyumluluğu kontrol edilir.

Bilgisayar yönetiminden “Olay Görüntüleyicisi” çalıştırılır ve “Sistem” başlığı altındaki hata mesajları kontrol edilir (Görsel 5.62).