Kamu İhale Kurumu (KİK)

Kamu İktisadi Kurumunun yaptığı çalışmalar ele alındığında, geleneksel bürokrasi yoluyla yerine getirilebilecek kimi çalışmaların bu kuruluşun yetkisine bırakılmış olduğu görülmektedir. Bağımsız Düzenleme Kurumlarına bu çeşit görevler

verilmesi, 1990’lı yıllardan sonra Türkiye gündemini meşgul eden politikaların ve bürokratların karşılaşmış olduğu usulsüzlük ithamlarının önünün alınabilmesi için Bağımsız Düzenleme Kurumlarının kurulması anlayışına gidilmesine sebep olmuştur (Emek vd., 2002: 35).

Türkiye’de 24 Ocak hükümleri ile özel girişimlerin egemen olduğu bir pazar ekonomisinin oluşması tasarlamıştır. Bu maksatla hizmet etmek hedefiyle özelleştirme teşebbüsleri başlatılmış, Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların yaratılmaları öngörülmüştür. Bu açıdan kamu ihalelerinin seri, etkili, yansız istikametinde rekabete açık olması amaçlanmaktadır (Tülümen, 2004: 22).

Kurum; İhalelerde torpil yapma ve mağduriyet gibi problemleri gidermeye çalışmak, hem özel sektöre hem de kamu sektörüne ihalelerde yansız hizmet verilmesi, kaynakların düzgün ve yerinde kullanılmasından güvenilir olunması gayelerini gerçekleştirmeye yönelik bir düzenleyici ve denetleyici kurumdur. Özellikle Kamu İhale Kurumu ile ihalelerde devlet satın almalarındaki şüphe, rahatsızlık ve saydam olmayan teşebbüslerin giderilmesi ve ihalelerde politik yönelmeleri sona erdirme yönünde lüzumlu önlemler alınmıştır (Kaplan, 2012: 31).

Kamu ihale makamının hizmet birimleri, Kurumun görev ve yetkilerinin gerektirdiği bölüm sayısında düzenlenen ana hizmet birimleri, danışma birimleri ve yardımcı hizmet birimlerinden oluşur. Hizmetin niteliğine göre bölümler içerisinde grup bölümleri veya diğer alt birimler kurulabilir. Başkanının görevlerinde yardımcı olmak adına yine Başkanın yardım önerisi ile dört Başkan Yardımcısı Maliye Bakanı tarafından atanmıştır. Başkan Yardımcıları, Başkanın ve asistanının emrinde olup, Başkanın talimatına ve emirlerine uygun olarak, Kurumun görevlerini Başkanın adına ve Kurumun amaç ve görevlerine uygun olarak yürütürler (KİK, 2013: 28).

Kamu tüzel kişiliğine sahip, idari ve mali özerkliği bulunan Kamu İhale Kurumu, bu Kanun ile verilen görevleri yerine getirmek üzere kurulmuştur. Kamu İhale Kurumu, bu Kanunda belirtilen ilkelerin ve prosedürlerin doğru bir şekilde uygulanmasından sorumlu ve yetkilidir. Bakanlık Maliye Bakanlığıdır. Kurumun

merkezi Ankara'dadır. Kurum görevlerini yerine getirmekte bağımsızdır. Hiçbir organ, otorite veya kişi, Kurumun kararlarını etkilemek için emir veya talimat veremez15.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 53. maddesinin (b) fıkrasında Kurumun görev ve yetkileri aşağıdaki gibi düzenlenmiştir:

• İhalenin başından başlamak üzere sözleşmenin imzalanmasına kadar işbu Yasanın hükümlerine uygun olmayan şikâyetleri ve ilgili mevzuatı incelemek ve sonuçlandırmak,

• Tüm yasaları, standart teklif belgelerini, bu Yasa ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile ilgili sözleşmeleri hazırlamak, geliştirmek ve yönlendirmek,

• İhale mevzuatı konusunda kişilere eğitim vermek, ulusal ve uluslararası koordinasyonu sağlamak,

• Kurum tarafından belirtilen ihaleler ve sözleşmeler hakkında bilgi toplamak, miktar ve diğer konularda istatistikler oluşturmak ve yayınlamak,

• İhalelere katılmaktan yasaklananların kayıtlarını tutmak, • Kurumun araştırma ve geliştirme faaliyetlerini yürütmek

• İhale ilanlarına ilişkin usul ve esasları hazırlamak ve Kamu İhale Bültenini basılı veya elektronik ortamda yayınlamak,

• Yerli isteklilerin, yabancı ülkelerde düzenlenen ihalelere katılmasının engellendiği tespit edilirse, bu başvurunun yapıldığı ülkenin isteklilerinin önlenmesi için tedbirlerin alınmasının sağlanması için Bakanlar Kuruluna teklif edilir. Bu Kanun uyarınca yapılan ihalelere katılmak.

Kanun, bazı kurumlar tarafından yapılacak ihaleleri ve bazı durumlarda istisnaları düzenlemektedir. Kanun’un 2.maddesinde belirtildiği gibi, genel bütçeye

dâhil olan bölümler; ek bütçeli idareler, özel idareler ve belediyeler ile ilişkili döner sermaye fonları, dernekler, tüzel kişiler ve enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösterenler, sosyal güvenlik kurumları, fonlar, tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslek kuruluşları hariç) ve özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine tahsis edilmiş bağımsız bütçe kuruluşları ve sermayelerinin yarısından fazlasına sahip oldukları her türlü kuruluş, sendika, işletme ve şirket, doğrudan veya dolaylı veya ayrı ayrı mal ve hizmet alımı, inşaat işleri bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılır.

Ancak; tarım veya hayvancılıkla ilgili ürünlerin, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki kuruluşlar tarafından amacına veya mevzuatına uygun olarak işlenmesi, değerlendirilmesi, iyileştirilmesi veya satılması için doğrudan üreticilerden veya ortaklardan satın alınması; savunma, güvenlik ve istihbaratla ilgili hizmetlerin, malzemelerin, ekipmanların ve sistemlerin satın alınması; Uluslararası Anlaşmalara uygun olarak sağlanan ve farklı ihale usul ve esasları ile finansman sözleşmesinde belirtilen dış finansman ile yapılacak mal ve hizmetlerin ve işlerin alımı; mal veya hizmet alımları ve yabancı idarelerin kurumlarının inşaat işleri; Ulusal araştırma ve geliştirme kurumları tarafından yürütülen ve desteklenen Ar - Ge projeleri için gerekli mal ve hizmetlerin alımı ile DMO Genel Müdürlüğü'nün kanun kapsamındaki kuruluşlar tarafından yapacağı alımlar bu kanun kapsamı dışındadır.16

2.4.5. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK)

Telekomünikasyon kurumu 2813 sayılı Telsiz Kanununda değişiklik ile 27.01.2000 tarihinde ve 4502 numaralı Kanunla iletişim Telekomünikasyon Kurumu, 10.11.2008 tarihinde ve 5809 tarihinde adı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu olarak revize olmuştur. 2813 numaralı Telsiz Kanunu yeni bir düzenleme ile Kanunun adı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunun Kuruluşuna İlişkin Kanun olarak değiştirilmiştir. Yasalarla verilen yetkilerin kullanılması ve üzerine düşen görevleri yerine getirmek üzere kamu tüzel kişiliğine sahip, mali özerkliğe sahip olan Kurum,

Kurul ve Başkanlık birimlerinden oluşmaktadır. Kurul ise yedi üyeden oluşmaktadır; bu yedi üye içinde Başkan ve İkinci Başkanda yer almaktadır. (Ercan, 2014: 61).

Kurumun teşkilat yapısı ise daire başkanlıkları, hukuk müşavirliği ve müdürlüklerden bunun yanı sıra danışma, ana hizmet birimleri, yardımcı hizmet birimlerinden oluşmakta olan merkezi teşkilat bölümleri ile bölge müdürlüklerinden oluşan taşra teşkilatı bölümlerinden oluşmaktadır.17

BTK, 2813 sayılı Kanun ile 5809 sayılı Kanunlar ile oluşturulan yönetmeliklerle verilen yetkileri kullanmaktadır ve bu yetkiler çerçevesinde kendisine verilen düzenleme ve denetleme yetkisini yerine getirmek amacıyla bir takım görevleri gerçekleştirmekle donatılmıştır.

Bu kapsamda Kurumun 2813 sayılı Kanun ile 5809 sayılı Kanun hükümlerine dayanarak çıkarılmış olan Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu Teşkilat Yönetmeliği kapsamında donanmış olduğu yetkileri ve görevleri şöyledir:

• Bakanlığın elektronik haberleşme sistemi ile ilgili belirlenen strateji ve politikalar göz önünde bulundurularak yetki verilmesi, uygulanacak tarifeler, erişim hakkı, spektrum (dalga boylarını içeren çizgiler) yönetimi, telsiz hizmeti, cihazların yönetimi ve kullanımına izin verilmesi gibi gerekli düzenleme ve denetlemeleri yapmak, • Elektronik haberleşme ile ilgili gerekli olan şebekenin sağlanması alt

yapı hizmetinin gerçekleştirilmesi için yetki vermek adına gerekli şartları belirlemek, uygulanması aşamasında denetlemek, işlerin yürütülmesini sağlamak ve mevzuatın gerekli gördüğü tedbirleri almak,

17 Ayrıntılı bilgi için bkz., 08.06.2011 tarihli ve 27958 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmış Bilgi

• Firmalar arasında uzlaştırma prosüdürlerini işlettirmek, gerekli uzlaşma sağlanamaması durumunda taraflar arasında başka bir karar verilene kadar tedbir almak,

• Haberleşme erişimi kapsamında hem işletmecilere hem de kullanıcılara uygulanacak olan tarifelere, yapılan sözleşme maddelerine, görev tanımına giren konularla ilgili olarak genel kriterler ile esasları onaylamak, belirlenmiş olan tarifelerin denetlenmesi ve gerekli düzenlemeleri gerçekleştirmek,

• Ulusal dolaşım ile bağlantı dahil, erişimle ilgili uygulanması gereken usulleri belirlemek, mevzuattan kaynaklı düzenlemeleri gerçekleştirmek, haberleşmenin gerçekleşmesi amacıyla yapılan anlaşmaların sağlanması, rekabetin kısıtlanmasına sebep olan hükümleri içermemesi bakımından gerekli olan önlemleri almak, ayrıca işletmecilerin hazırlamış oldukları referans tekliflerini onaylamak,

• Elektronik haberleşme sektöründe, rekabet düzeyini kurmak ve rekabet düzeyini korumak, rekabet düzeyini bozucu uygulamaların düzenlenmesi, etkin bir piyasa gücü olan işletmecilere yükümlülükler sağlamak, gerekli tedbirleri almak,

• Mevzuata aykırı, haberleşme sektöründe ortaya çıkan rekabeti bozucu ihlalleri tespit etmek ve kararları uygulamak, gerekli hallerde Rekabet Kurumunun görüşüne başvurmak,

• Haberleşme sektörüne hitaben pazar incelemelerini yapmak, bu pazarda etkin bir piyasa gücü olmaya elverişli işletmeci ya da işletmeciler tespit etmek,

• Abonelerin, tüketicilerin kişisel bilgilerinin gizliliği ile kişisel verilerinin işlenmesi, korunması ile ilgili denetlemeleri gerçekleştirmek ve düzenlemeleri yapmak,

• Mevzuat baz alınarak, evrensel bazda gerekli hizmetlerin kalitesi, standartları, haberleşme sektörü ile ilgili hizmet kalitesi ve

standartlarını belirlemek, düzenlemek, denetlemek veya denetlettirmek,

• Telsiz sisteminin belli usullere uygun kurulması, belli tekniklerle çalıştırılması için gerekli kontrolü sağlamak

• Bakanlık tarafından belirlenmiş olan stratejilerle gerçekleştirilmesi gereken politikaların dikkate alınarak, haberleşme hizmetinin kullanıcılara sunulması, şebeke sisteminin kurulması, alt yapının gerçekleştirilmesi, uydunun pozisyonu ile numaralandırılması kapsamında planlama yapmak,

• Sektör faaliyetlerinin mevzuata uygunluğunu denetlemek, ilgili birimler vasıtasıyla denetlettirmek, konu ile alakalı esasları belirlemek, mevzuata aykırılığın tespit edilmesi halinde gerekli kararları uygulamak,

• Sektör için gerekli bağımsız denetleme faaliyetlerine ait esas ve usulleri belirlemek, bu faaliyetlerde bulunacak kuruluşların kuruluş şartlarını belirlemek, çalışacak personelin niteliklerini ve çalışma esaslarını belirlemek,

• Haberleşme sektöründe faaliyetlerin; kamu hizmeti, düzeni ve milli güvenlik gereklerine uygun bir şekilde yürütmek için gerekli olan tedbirleri mevzuata uygun bir şekilde almak,

• Haberleşme sektöründe gerekli olan bakım, onarım, ölçüm faaliyetlerinin yapılması için yetkilendirilmesi için ön görülen kuruluşları belirlemek ve aralarında gerekli koordinasyonu sağlamak, • Mevzuat ile sunulmuş olan düzenlemeler göz önüne alınarak, haberleşme sektörü ile ilgili AR-GE faaliyetlerinin, Kurum gelirlerini baz alarak gelirlerinin % 20 oranını aşmamak koşulu ile ayrılacak olan kaynağın Bakanlığa aktarılması,

• Şeffaflık çerçevesinde işletmecilerin ticari alanda sahip olduğu sırları ile kamuoyu ile paylaşılacak bilgi kapsamını tespit etmek, işleri ile ilgili planlamalarının gizliliğini muhafaza etmek18

BTK bu görevler ve sahip olduğu yetkiler ışığında düzenleme ve denetleme görevini yerine getirmektedir.