Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 03.03.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu adı altında kurulmuş ve 02.05.2001 tarihinde çıkarılan 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu (Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılması ve Doğal Gaz Piyasası Hakkında Kanun) ile tam anlamıyla Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu adını almıştır. Bunun yanı sıra 30.03.2013 tarihli 4628 sayılı kanun olarak çıkarılan Kanun ile Enerji Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılması ve Doğalgaz Piyasası Hakkında Kanun şeklinde yeni ismini almıştır (EPDK, 2019a).

Kurum, kamuya açık bir tüzel kişilik olup, idari ve mali özerkliğe sahiptir. İlgili bakanlık, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'dır. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, tüketicilere elektrik, doğal gaz, petrol ve sıvılaştırılmış petrol gazlarının yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetle sunulabilmesi ve özel kanun hükümlerine uygun olarak çalışabilecek, finansal olarak güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir enerji piyasasının oluşturulması, bu pazarda çevresel olarak uyumlu denetim ve gözetimin sağlanması amaçlanmaktadır. EPDK'nın faaliyet gösterdiği her alan için görev ve yetkilerini ayrı ayrı değerlendirirsek, Elektrik Piyasasında; tüzel kişilerin faaliyetlerini ve yasal haklarını ve bu faaliyetlerden kaynaklanan hak ve yükümlülükleri tanımlayan Kurul tarafından onaylanan lisansların verilmesi; fiyatlandırma ilkelerinin

18 Ayrıntılı bilgi için bkz., 08.06.2011 tarihli ve 27958 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmış Bilgi

belirlenmesinden, serbest tüketicilere elektrik satışlarında uygulanacak fiyatlandırma ilkelerinin piyasa ihtiyaçlarını dikkate alarak ve bu fiyatlarda enflasyon nedeniyle ihtiyaç duyulacak düzeltmelere ilişkin formüllerin uygulanmasından ve bu uygulamalar Kanun uyarınca gerçekleştirilir (EPDK, 2014: 13).

Devlet, 1982 Anayasasının 167. maddesinde bulunan sahalar kapsamında, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nın oluşmasıyla elektrik piyasasında da sağlam ve kararlı yapılanmayı sağlayacak bir adım oluşturmaktadır (Çal, 2001: 105). Elektriğin korunması için gerekli olan hidroelektrik pompa ve pil gibi teknolojilerin aktif olmaması sebebiyle, elektrik isteği ve talebinin her saniye eşitlenmesi gerekmektedir. Elektriğin düşük veya yüksek olması yalnızca birkaç müşteriye etki etmemektedir, aynı anda bütün elektrik şebekesinin organizasyonu da bununla ilişkilidir (Başaran ve Bağdadioğlu, 2010: 143).

Kurum, kamuya açık bir tüzel kişilik olup, idari ve mali özerkliğe sahiptir. İlgili bakanlık, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'dır. Kurumun merkezi Ankara'da olup, il kuruluşu bulunmamaktadır. Kurum, dağıtım bölgelerinde müşteri ilişkilerini sağlamak için irtibat büroları kurabilir. Bu çerçevede, İstanbul'da yalnızca bir irtibat ofisi bulunmaktadır (EPDK, 2014: 16).

Kurum, görevlerini yerine getirirken yetkilerini Kuruldan geçirir. Kurumun sembolü ve karar organı Kurul’dur. Biri Başkan, diğeri Başkan Yardımcısı olan dokuz üyeden oluşur. Yönetim Kurulu üyeleri; Bakanlar, hukukta eğitim veren, siyasal bilimler, idari bilimler, kamu yönetimi, ekonomi, mühendislik, işletme veya finans bölümleri ve kamu kurum ve kuruluşlarında veya özel sektörde en az on yıllık deneyime sahip en az dört yıllık yükseköğretim kurumlarından mezun olmuş kişiler arasında seçilmektedir.

Yönetim Kurulu; Bakanlar Kurulu, atanması üzerine Kurul Başkanını ve Başkan Yardımcısını atar. Başkanın ve Yönetim Kurulu üyelerinin görev süresi altı yıldır. Yönetim Kurulu üyeleri görev süreleri dolmadan görevden alınamazlar.

Başkanlık veya üyelikler, görev süresi sona ermeden herhangi bir sebeple boşalttığı kadere bir ay içerisinde boş üyelere atanır. Görev süresi sona eren üyeler yeniden seçilebilirler. Kurul, salt çoğunluk ile birleşir ve katılımcıların çoğunluğuyla hükümleri alır (Keyifli, 2013: 119).

Türkiye elektrik, gaz ve petrol piyasaları regülasyonlarının tamamında tek düzenleyici kurum Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’dur. EPDK’nın bu piyasalara ilişkin düzenleyici kaideleri her pazar için çıkarılan özellikli kanunlarla belirlenmiş olmasına karşılık, kurumun kuruluşu, Şubat 2001’de çıkarılan 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile gerçekleşmiştir. Bu noktada Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun organizatör yetkileri, başka kesime özel BDK’lardan değişik olarak, üç farklı pazarı kapsamakta ve her bir pazara bağlı organizatör yetkileri, ayrı yasalarla tanımlanmaktadır. Fakat tüm pazarlar ile ilgili genel anlamda düzenlemeye ait yetki ve sorumlulukları;

• Pazar iştirakçilerinin sorumlulukları ve görevlerini organize eden lisansları çıkarmak ve onaylamak,

• Üretim, iletim ve dağıtım işlevleri arasındaki uyum ve işbirliği sağlamak,

• Taraflar arasındaki arbedeleri çözümlemek ve kuruma gelen şikayetleri değerlendirmek ve neticelendirmek,

• Tüm pazar katılımcılarının bağımlı olması gereken fiyatları düzenlemek ve tarifeleri belirlemek,

• İlgili pazarları denetlemek ve ihtiyaç görülen cezaları uygulamak, • Pazarlar bağlamında ikincil düzenleyiciler konusunda mevzuata karar

vermek ve uygulamak,

• Pazar katılımcılarının, ilgili kanun ve lisanslara uyumlu pazar işlevleri içinde kalmalarını sağlamaktır (Çetin, 2007: 186).

2.4.7. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu

(KGK)

Türkiye’de denetim manasında önemli bir yük yüklenecek bu Kurum, muhasebe ve denetim standartlarının yaratılmasında tek emredici kurum olarak kurulmuştur. Kurumun yaratılmasındaki başlıca hedefi, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda belirlenen denetleme hareketlerinin uluslararası standartlara elverişli, bağımsız bir denetim kuruluşu aracılığıyla gerçekleştirilmesini sağlamaktır. 2011 yılında 6 Nisan ve 6223 sayılı Kanun'un oluşturduğu yetkiye dayanılarak, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu kurulmuştur. Kurum hareketlerini Haziran 2012 tarihinden başlayarak yürütmektedir. Kurumun merkezi Bakanlar Kurulu aracılığıyla değiştirilebilir. Kurul; dört aday yarasından seçilecek iki kişi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı tarafından teklif edilecek, bir kişi Hazine Müsteşarlığı, Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun ilişkili olduğu Bakanlıklar ile Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından teklif edilecek, Bakanlar Kurulu tarafından tayin edilen dokuz üyeden oluşur. Bakanlar Kurulu, üyelerden birini Başkan olarak tayin edilmektedir. Kurul, Başkanın düşüncesi üzerine azalardan birini de ikinci Başkan olarak seçmektedir. Kurum; Kurul ve Başkanlık birimlerinden oluşur. Merkezi Ankara’da olan kurum, mukteza gördüğü alanlarda temsilcilikler açabilir (Keyifli, 2013: 127).

Kurumun başlıca amacı KGK’ nın hizmet bölümlerinin kuruluşları, görevleri, sahip olacakları sorumlulukları ve donatılacak olan yetkileri düzenlemektir. Bu doğrultuda Kurum; Kurul ve Başkanlıktan oluştuğu için görevleri ve sahip olduğu yetkileri şöyle açıklanmaktadır:

• Firmalar tarafından sunulacak olan finansal tabloların; şeffaf, güvenilir, ihtiyaca cevap verebilir, açık ve anlaşılır, dönemler arası karşılaştırılmaya müsait ve tutarlı olmasını sağlamak ve uluslararası

düzeyde uyum sağlayacak Türkiye Muhasebe Standartlarını (TMS) oluşturmak ve bunu yayımlamak,

• Hazırlanan finansal tabloların; işletmelerin sahip olduğu finansman yapısını, sahip olduğu performanslarını, mevcut olan nakit akışlarının Türkiye Muhasebe Standartları kapsamında gerçeğe uygun bir şekilde sunmak, aynı şekilde şeffaf, güvenilir, karşılaştırılabilir, tutarlı olmak adına uluslararası düzeyde oluşturulan standartlara uyumlu ve uygun Türkiye Denetim Standartlarını (TDS) oluşturmak ve bunu yayımlamak,

• Türkiye Muhasebe Standartlarının uygulanması adına gerekli kararların alınması, ikincil düzeyde düzenlemelerin yapılması, aynı zamanda bu konu ile alakalı kendi alanında görevlendirilmiş kurumların ve kuruluşların yer verecekleri düzenlemeleri onaylamak, • Hazırlanmış olan mevzuat kapsamında yapılan aykırılıkların tespit edilmesini sağlayan bağımsız denetçiler ve kuruluşların hakkında uygulanacak olan idari anlamda yaptırımları belirlemek, verilmiş olan faaliyet izinlerini askıya almak, gerekli hallerde iptal etmek,

• Yapılacak olan denetimlerin bağımsızlığı ve tarafsızlığını gerçekleştirmek, aynı zamanda denetimin sağladığı güveni ve kaliteyi arttırmak, gerekli düzenlemeleri yapmak ve tedbirleri almak,

• Bağımsız denetimde görev alacak olan meslek mensuplarının sahip olacakları nitelikleri, bağımsız denetime yetkili kuruluşların yetkilendirme yapmak için gerekli şartları sağlamak ve çalışma şartlarını belirlemek,

• Bağımsız denetim için gerekli olan güven, kalite sağlanması amacıyla bağımsız denetçiler ve denetim kuruluşlarının faaliyetlerini, çalışmalarını yayımladığı düzenlemelere ilişkin uyumu sağlamak ve standartları denetlemek,

• Kurumun amaçlarını, hedeflerine ve temel stratejisine uygun bir biçimde hazırlanmış olan bütçeleri görüşmek, karara bağlanmasını sağlamak,

• Kurumun mali durumu ile gerçekleştirdiği performansı ifade eden raporları onaylamak,

• Kanunlar tarafından verilen başka görevleri yerine getirmek.19