KALİTE MALİYETLERİNİN RAPORLANMASI

Kalite Maliyetlerinin raporlanmasının temel amacı, kalite iyileştirmeleri için ihtiyaç duyulan gerekli verilerin sağlanmasıdır. Kalite Maliyetleri raporları özellikle üst yönetimin verimlilik ile ilgili çalışmaların sonucu olan tasarruflardan ve gelişmelerden haberdar olmasını sağlamaktadır. Diğer bir değişle, yönetimin

dilinde hazırlanmış raporlardır. Kalite maliyet raporları, kalite yönetim sisteminin objektif delilidir. Somut gerçekleri ortaya koyarak objektif iyileştirme ve geliştirme kararları alınmasına yardımcı olur. ISO 9001: 2000 standardında kalite maliyetlerinin raporlanmasındaki ana amaç, etkinliğin değerlendirmesi için araçları sağlamak ve içsel geliştirme programlarının temellerini oluşturmak şeklinde tarif edilmiştir413_.

Kalite Maliyet Raporları için belirlenmiş bir format yoktur. Raporlar ihtiyaçlara göre çeşitlenebilir. Önemli olan verilerin sadece, anlaşılır ve anlatılmak isteneni direkt anlatabilmesidir. Kullanıcının bakış açısına göre kalite maliyet raporlarının işlevselliği aşağıdaki noktalara dayanır414_:

- Bilgi zaten bilinen şeylere ekleme yapmış mı dır?

- Daha detaylı analiz ve planlama için daha detaylı bir incelemeye gerek var mıdır?

- Rapor zamanında verilmiş midir?

- Analiz ve kıyaslama doğru bir yön gösterir mi?

- Raporlar sorumlu olduğum bölgelerdeki performans değerini biçmeye yardım eder mi?

- Bu rapor genel olarak kalite garantisinin kar payını net ve ikna edici bir şekilde gösterir mi? Hatta belli durumlarda kalite garantisi verir mi?

- Kalite maliyetleri raporu bireysel ürün, hizmet, süreç, bölüm vs. için kalite garantisi elde etmek için bir kanıt var mı dır? Konu ile ilgili maliyet- etkisinin daha fazla güçlendirilmesine gerek var mı dır ?

Yönetimle kalite maliyet bilgisi edinme, karar verme normal olarak gelişir ve ürün kalitesi ve hizmetler arttırılacaktır. Bu nede olsa kalite maliyet raporunun esas amacıdır.415_{Kalite Maliyetleri Raporları işletmenin ihtiyacını ve amacına göre çeşitli} türlerde hazırlanabilir. Kalite Maliyetleri rapor türleri aşağıdaki gibi sıralanabilir416_.

- Kalite Maliyet sınıflarına göre yapılan raporlar, - Mamul bazında hazırlanmış kalite maliyet raporları,

- Kalite Maliyetlerine göre yüzde bazında hazırlanmış kalite maliyet raporları,

414 _{Sinha, Willborn, s.513} 415 _{Sinha, Willborn, s.513} 416 _{Yükçü(kalite),s.260}

- Maliyet Merkezlerine göre yüzde bazında hazırlanmış kalite maliyet raporları,

- Grafik şeklindeki kalite maliyet raporları, - Kalite Maliyetleri değerlendirme raporları,

Kalite maliyetleri analizlerinin ve raporlarının çoğunluğu finansal olarak görülse de finansal olmayan kalite ölçümleri de kurum içinde yaralı olabilecek önemli verilerin kaynağıdır. Örneğin417_:

- Satıcılar İle ilgili Ölçümler: Her satıcı tarafından hatalı birimlerin sayısı ve

sıklığı, her satıcıya ait, genç sevkiyat sayısı ve sıklığı.

- Mamul Tasarımı İle İlgili Ölçümler: Üretimdeki parçaların sayısı,

Üretimdeki ortak ve özel parçaların oranı

- Üretim Süreci ile ilgili Ölçümler: Verim oranı ( kusursuz birimlerin toplam

üretime oranı) Bu oran, kalitenin çıktı aşamasındaki bir ölçümüdür ve firmanın önleme aşamasındaki çabaların ölçümünü vermez. Bunlar, üretim artıkları, kusurlu mamul miktarı, Program dışı makine durmaları, üretim ve sevkiyat programlarındaki sapma sayısı ve süreleri, personel önerilerinin sayısı olarak sayılabilir.

- Pazarlama ile ilgili Ölçümler: Müşteri şikâyetlerinin sayısı, Müşterilere

yönelik anketler ile saptanan müşteri tahmininin düzeyi, garanti istekleri, mamul iadelerinin sayısı ve sıklığı.

Finansal olmayan kalite ölçümleri adı altında yapılan ölçümlerin çoğu, gerçekleştirildikleri an raporlanabilir. Düzeltici ve iyileştirici faaliyetler de hemen devreye alınabilir. Bu nedenle finansal olmayan ölçümlere ait performans raporlaması, yönetici ve çalışanlara daha iyi kalite çabalarında gerekli bir geri besleme sağlamakta ve kalite maliyetlerinin analizinde de temel oluşturmaktadır.

3.14.1 Kalite Maliyetlerinin Raporlanmasının Yararları

Kalite Maliyetlerinin ölçülmesi ve raporlanmasının yararlarını şöyle sıralayabiliriz418_:

- Kalite ile ilgili değişikliklerin izlenmesi için bir kriter oluşturması, - Kalitenin soyut olmaktan çıkması,

- Sorunların önceliklerinin belirlenmesi,

- Kalite ile işletme amaçları arasında uyum ve koordinasyonun sağlanması - Kalite Maliyetlerini maksimum karı sağlayacak şekilde, kontrol ağırlıklı

olandan önleme ağırlıklı olanlara yöneltilmesi ve doğru biçimde dağıtılmasının sağlanması,

- Kalitenin üst düzey yönetim tarafından ilgisinin çekilmesi, konuşuluyor olması,

- Fırsatlar ve alternatifler belirlenerek kaynakların etkin kullanımının sağlanması,

- Tek seferde doğru yapma felsefesi ve sıfır hata kavramının yeniden ve en etkin bir biçimde uygulanması,

- Süreçlerin revizyonunda ve yeni süreç uygulamalarında kolaylık sağlaması şeklinde sayabiliriz.

3.14.2 Kalite Maliyetlerinin Raporlanmasında Karşılaşılabilecek Güçlükler

Kalite Maliyetleri raporlamaları tamamlandıktan sonra, raporlarda karşılaşılabilecek problemler de olabilir419_:

- Önemli Maliyetlerin Raporda Yer Almaması: Dış başarısızlık

kalemlerinde yer alması gereken satış kayıplarından kaynaklanan kaybedilen fırsat maliyetleri doğrudan belirlenmediğinden ölçümü zor olmaktadır. Bu yüzden bu maliyetler daha derin incelemeler sonucunda ulaşılabilen maliyetler olmaktadır.

- Bazı Bilgilerin Subjektif Olmaması: Ölçme- değerlendirme kalemindeki

bazı maliyetler ( harcanan adam-saat veya direkt işçilik saati gibi ) tahminlemeye dayanarak belirlenebilir.

- Yapılan İyileştirme Çabalarının Sonuçlarının Bir Raporlama Süresi İçinde Alınamaması: Ölçme- değerlendirme kaleminde yapılan bir maliyet

artışının başarısızlık kalemi üzerindeki etkisi gecikmeli olarak sonraki dönemlerde de görülüyor olabilir.

- Dönemler arası Karşılaştırma İmkânlarının Kısıtlı Olması: Toplam kalite

maliyetlerindeki artış ya da azalış yönündeki değişim sadece üretim ya da satışların değişiminden kaynaklanabilir. Bu durumda yanılmayı önleyebilmek için, kalite maliyetleri belli bir baza oranlanarak izlenmelidir.

3.15 KALİTENİN İYİLEŞTİRİLMESİ VE KALİTE MALİYETLERİNİN