Örnek Olay İncelemesi: Arnavutluk, Elbasan Belediyesi: Kadınların katılımcı bütçeleme süreçlerine katılımının güçlenmesi
Grup alıştırması için talimat:
1. Örnek olay incelemesini okuyun
2. Örnek olay incelemesinin sonunda yer alan soruyu grup ile tartışın.
Arka Plan
Elbasan Belediyesi Arnavutluk’ta katılımcı bütçeleme uygulayan birkaç belediyeden biri-dir. Katılımcı bütçeleme süreci çerçevesinde belediye yerel olarak elde ettiği gelirlerin yaklaşık
%30’luk kısmını belediye sınırları içerisinde yaşamakta olan vatandaşlar tarafından belirlenen projelere ayırmayı taahhüt etmektedir.
Düzenlenen belediye toplantılarında, vatandaşlar mahallelerinin önceliklerine yönelik gö-rüş alışverişinde bulunurlar. Belediye düzeyindeki görev tanımı diğerlerinin yanı sıra aşağıda be-lirtilen görevleri de içermektedir:
Şehrin ve yolların temizlenmesi,
Yerel okullara ve hastanelere yatırım yapılması, Şehirde bulunan yeşil alanlara yatırım yapılması,
Su şebekesi sisteminin ve atık yönetiminin iyileştirilmesi.
Şehir 23 farklı mahalleye bölünmüştür. Her mahallede vatandaşların katılabileceği ve gö-rüşmelerin yapıldığı belediye toplantıları düzenlenmektedir. Vatandaşlar tarafından önerilen finanse edilecek projelerin listesi hazırlanır. Her toplantıda, vatandaşlar kendilerini tem-sil edecek bir kişiyi seçerler ve bu kişi vatandaşları geçici bir “merkezi komisyonda” temtem-sil eder.
Komisyonun görevi vatandaşlar tarafından önerilen tüm projeleri değerlendirmek ve bunların arasından birkaçını (daha önceden belirlenen kriterler ışığında) seçmektir. Seçilen bu projeler daha sonra nihai onay için Belediye Meclisi’ne sunulurlar. Belediye, süreci ve sonuçlarını izler.
Katılımcı sürece toplumsal cinsiyet perspektifi getirmek
BM Kadın Birimi (eski adı ile UNIFEM) tarafından desteklenen ve Elbasan’da gerçekleştirilen Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme pilot projesi çerçevesinde, TCDB çalışmalarının hedefle-rinden biri kadınlar için daha kapsayıcı bir katılım sürecini güvence altına almaktır. Beledi-yenin kendisi de katılımcı bütçeleme sürecinin kadınların sesini duyurup duyurmadığını, kadın-ların ihtiyaçkadın-larını giderip gidermediğini ve bunları nasıl gerçekleştirdiğini öğrenmek istemiştir.
Bu bağlamda atılacak birinci adım devam eden bütçeleme süreçlerinin değerlendir-mesini yapmaktır. Bu adımın hedefi yukarıda tanımlanan farklı adımlara kadınların katılıp katıl-madıklarının ve ne şekillerde katıldıklarının belirlenmesidir. Akran danışmanlığı yoluyla, yerelde faaliyet gösteren bir STK uzmanı, aşağıdaki sorulara cevap aramak üzere, katılımcı bütçeleme süreçlerine yönelik mahalle toplantılarını izlemiştir:
Kaç kadın katılmıştır ve tartışmalarda ne derece aktif olmuştur?
Kadınların katkısı erkeklerin katkısından farklı mıdır, evetse, nasıl farklıdır?
Belediye bu sesleri dikkate alacak mı, evetse, nasıl?
İzleme sonucunda elde edilen bulgular
İzleme süreci genel olarak belediye toplantılarına katılan kadın sayısının erkeklerden az olduğunu göstermiştir. Dolayısıyla, izlenen toplantılara katılan tüm katılımcıların yaklaşık %32’si-nin kadın olduğu belirlenmiştir. Bu şekilde düşük katılım oranının nedeni olarak belediye top-lantılarının saati (17:30) gösterilebilir, çünkü toplantıların çoğunda elektrikler kesilmiş ve yollar karanlıklaşmıştır.
Kadınların düşük oranda temsil edilmeleri, aileyi kamusal alanlarda ve karar vermeyi gerek-tiren konularda temsil etmeye erkeklerin yöneldiğini bir kez daha gözler önüne sermiştir; ayrıca bu durum genç kadınların evlerinde üstlendikleri sorumluluklar dolayısıyla hareket özgürlükleri-nin hâla sınırlı olduğunu göstermiştir ve ayrıca genel olarak kadınların yerel politikaları ve bütçe-leri etkileme konusunda nasıl bir rol oynayabilecekbütçe-lerine ve oynamaları gerektiğine ilişkin anlayış eksikliği olduğunu bir kez daha kanıtlamıştır. Şaşırtıcı biçimde, toplantılara katılan kadınların or-talama yaşı yaklaşık olarak 40 ve 55 yaşları arasında olmuştur.
Toplantılara aktif katılım açısından değerlendirildiğinde, kadınlar ve erkekler arasındaki fark daha da belirginleşmiştir. Örneğin toplantılara katılan 200 kadın arasından yalnızca 30 kadın aktif katılım göstermiştir. Bazı toplantılarda kadınlar odanın bir tarafında beraber oturmuş; erkekler de odanın diğer tarafında kadınlardan ayrı oturmuştur. Bu toplantılarda kolaylaştırıcı görevini yürüten kişi erkeklerden oluşan aktif gruba odaklanmış ve kadınları görüşlerini dile getirmeleri için teşvik etmemiştir. Kadın katılımcılardan bazıları oylama sonuçlarını görmek için toplantının sonuna kadar bile kalmamışlardır.
Kadınlar konuştuğunda dile getirilen öncelikler, erkeklerin dile getirdiği önceliklerden fark-lılık göstermiş ve kadınların aile ve toplum içerisindeki rollerini yansıtmıştır. Kadınlar tarafından ti-pik olarak dile getirilen öncelikler arasında okullardaki ısıtma sistemlerinin iyileştirilmesi, çocuklar için daha iyi eğitim standartları ve oyun alanları, artırılmış/iyileştirilmiş sokak temizliği, ve ihtiyacı olan kadınlara, çocuklara ve yaşlılara sosyal hizmetlerin ayrılması gibi konulara yöneliktir. Erkekler ise yerel tesislerin geliştirilmesi ve ulaşım konularına odaklanmışlardır.
Elbasan’da kadınlar ve erkeklerin katılımı açısından gözlemlenen dengesizliği ortadan kal-dırmak üzere bir strateji geliştirilmiştir. Bu stratejinin hedefi, kadınların katılımcı bütçeleme süre-cine nitel ve nicel katılımlarının artırılmasıdır.
Grup tartışması için önerilen soru:
1. Elbasan belediyesine danışmanlık için davet edildiniz: Kadınların katılımcı büt-çeleme sürecine katılımlarını artırmak üzere ne tür faaliyetlerin gerçekleştiril-mesini önerirsiniz?
Bulduğunuz sonuçları genel oturumda sunmak üzere grup içerisinden bir kişi seçin.
Önerileriniz hakkında fikir alışverişinde bulunun ve bu önerileri genel oturum-da sunulmak üzere kağıt yazı tahtasına yazın.