İzleme süreci genel olarak belediye toplantılarına katılan kadın sayısının erkeklerden az ol-duğunu göstermiştir. Dolayısıyla, izlenen toplantılara katılan tüm katılımcıların yaklaşık %32’sinin kadın olduğu belirlenmiştir. Bu şekilde düşük katılım oranının nedeni olarak belediye toplantıla-rının saati (17:30) gösterilebilir, çünkü toplantıların çoğunda elektrikler kesilmiş ve yollar karanlık-laşmıştır. Ayrıca bunlara ek olarak günün bu saatinde kadınların çoğu eve yönelik sorumlulukları-nı yerine getiriyor ve çocuklarısorumlulukları-nın bakımısorumlulukları-nı sağlıyor olmaları nedeniyle meşguldürler.
Kadınların düşük oranda temsil edilmeleri, aileyi kamusal alanlarda ve karar vermeyi gerek-tiren konularda temsil etmeye erkeklerin yöneldiğini bir kez daha gözler önüne sermiştir; ayrıca bu durum genç kadınların evlerinde üstlendikleri sorumluluklar dolayısıyla hareket özgürlükleri-nin hâla sınırlı olduğunu göstermiş ve ayrıca genel olarak kadınların yerel politikaları ve bütçeleri etkileme konusunda nasıl bir rol oynayabileceklerine ve oynamaları gerektiğine ilişkin anlayış eksikliği olduğunu bir kez daha kanıtlamıştır. Şaşırtıcı biçimde, toplantılara katılan kadınların or-talama yaşı yaklaşık olarak 40 ve 55 yaşları arasında olmuştur.
Toplantılara aktif katılım açısından değerlendirildiğinde, kadınlar ve erkekler açısındaki fark daha da belirginleşmiştir. Örneğin toplantılara katılan 200 kadın arasından yalnızca 30 kadın aktif katılım göstermiştir. Bazı toplantılarda kadınlar odanın bir tarafında beraber oturmuşlar ve erkek-ler de odanın diğer tarafında kadınlardan ayrı oturmuştur. Bu toplantılarda kolaylaştırıcı görevini yürüten kişi erkeklerden oluşan aktif gruba odaklanmış ve kadınları görüşlerini dile getirmeleri için teşvik etmemiştir. Kadın katılımcılardan bazıları oylama sonuçlarını görmek için toplantının sonuna kadar bile kalmamışlardır.
Kadınların konuştuğunda dile getirilen öncelikler, erkeklerin dile getirdiği önceliklerden farklılık göstermiş ve kadınların aile ve toplum içerisindeki rollerini yansıtmıştır. Kadınlar tarafın-dan tipik olarak dile getirilen öncelikler arasında okullardaki ısıtma sistemlerinin iyileştirilmesi, çocuklar için daha iyi eğitim standartları ve oyun alanları, artırılmış/iyileştirilmiş sokak temizliği, ve sosyal hizmetlerin muhtaç kadınlara, çocuklara ve yaşlılara tahsis edilmesi vardır. Erkekler ise yerel tesislerin geliştirilmesi ve ulaşım konularına odaklanmışlardır.
Elbasan’da kadınlar ve erkeklerin katılımı açısından gözlemlenen dengesizliği ortadan kal-dırmak üzere bir strateji geliştirilmiştir. Bu stratejinin hedefi, kadınların katılımcı bütçeleme süre-cine nitel ve nicel katılımlarının artırılmasıdır.
Strateji
Katılımcı bütçeleme süreci hakkında bir medya kampanyası başlatılmış; bu kampanyada ye-tişkin tüm kadın ve erkeklerin eşit derecede katılmasının önemli olduğu belediye tarafından vurgu-lanmıştır. Yerel televizyonlar, gazeteler, afişler ve broşürler aracılığıyla vatandaşlar belediye toplantıları hakkında bilgilendirilmiş; aynı zamanda sürece ve katılımın önemine yönelik farkındalık artırılmıştır.
UNIFEM ve belediye tarafından desteklenen yerel bir STK, yereldeki kadınlar arasında katı-lımcı bütçeleme süreci, bu sürecin kadınların hayatı üzerindeki etkisi, katılımın önemi ve bütçe-leme süreçlerine nasıl katılabileceklerine yönelik farkındalık yaratılmasını sağlamıştır. Bu konulara ilişkin bilgiler STK tarafından kadınların genellikle gittikleri yerlerde, örneğin kreşler, okullar ve parkların çevresinde ve aynı zamanda neredeyse tüm mahallelerde kapı kapı dolaşılarak broşür dağıtmak suretiyle sağlanmıştır. Televizyon reklamları yayınlanmıştır. STK ayrıca kadınlar ile bele-diye toplantılarından önce ayrı toplantılar düzenlemiş ve bu toplantılarda belebele-diyenin görevleri-ni açıklamış ve kadınlar ortaya atmak istedikleri konular üzerine fikir alışverişinde bulunmuşlardır.
Belediye toplantılarından önce gerçekleştirilen bu toplantılar sırasında, kadınlar grubun içerisin-den mahalle toplantılarına katılacak ve sorunlarını dile getirecek bir temsilci seçmişlerdir.
Belediye toplantılarını yönetecek belediye çalışanları için eğitim düzenlenmiş; kadınların top-lantıda daha aktif olarak katılmasının nasıl teşvik edileceğine yönelik bilgiler verilmiştir. Eğitimin amacı, toplantıyı yönetenlerin katılımcılardan daha iyi geri bildirim almalarını sağlayacak ve özellikle kadınla-rın ve daha az temsil edilen veya ötekileştirilmiş diğer gruplakadınla-rın da katılımına odaklanmalakadınla-rını sağla-yacak genel toplantı yönetme becerileri geliştirmektir. Ayrıca özellikle kadın ve erkeklerin geçici olarak oluşturulan merkezi komisyonlara eşit katılımlarını teşvik etmeye odaklanılmıştır.
Başarılan sonuçlar
Yukarıda belirtilen faaliyetlerin sonucunda, 2009 yılında gerçekleştirilen belediye
toplan-öncelikler arasındaki farklar açıkça görülmektedir. Örneğin, birçok erkek belediye sınırları içerisin-deki eğlence mekânlarına (futbol stadyumu gibi) giden yolların ve sokak ışıklarının düzeltilmesi ve ilçede bulunan başlıca çöp kutularının merkezden uzağa ve evlerin yakınlarına yerleştirilmesi-nin (çoğunlukla çöp çıkarma göreviyerleştirilmesi-nin erkeklere ait olması dolayısıyla) önemini vurgulamışlardır.
Buna karşılık kadınlar, okullarda düzgün ısıtma sistemlerinin oluşturulmasına yönelik ihtiyaçları, okullarda rampaların inşa edilmesini böylece girişlerin bebek arabaları için daha uygun hale ge-tirilmesini ve çevrenin daha temiz ve hijyenik olması amacıyla çöp kutularının hanelerden uzağa yerleştirilmesini dile getirmişlerdir.
Elbasan’da gerçekleştirilen faaliyetler, belediyede katılımcı süreçlerin kendiliğinden top-lumsal cinsiyete duyarlı olmadığı konusunda farkındalık yaratmıştır. Daha kadın dostu katılımcı bütçeleme sürecinin sağlanabilmesi için, özel olarak kadınların bilgi düzeylerinin artırılmasına yönelik önlemlere ve kadınların katılımının teşvik edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlara ek olarak, süreç açıkça göstermiştir ki erkeklerin ve kadınların öncelikleri farklıdır ve dolayısıyla ka-dınların süreç içerisinde eşit biçimde seslerini duyurmaları yararlı olacaktır.
Bu çalışmada katılımcı bütçeleme süreçlerinin toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme ile birleştirilmesine yönelik sonuçlar, Brezilya veya Almanya gibi diğer ülkelerde elde edilen sonuçlar ile benzerlik göstermektedir.
Kaynak: UNIFEM (2010), Güneydoğu Avrupa’da Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme:
UNIFEM deneyimleri, sayfa 26-29.