Kadın ve Erkek Yöneticilerin Yönetsel Karar Alma Biçimlerine İlişkin

Tablo 4.6

Kadın ve Erkek Yöneticilerin Yönetsel Karar Alma Biçimleri KADIN YÖNETİCİ TOPLAM ERKEK YÖNETİCİ TOPLAM N A) Farklı A-1) Kadın

A-1-1) Olumlu özellikler

A-1-1-1) Annelik içgüdüsü KY3, KY4 2 --- --- 2

A-1-1-2) Sorumluluk sahibi KY1 1 --- --- 1

A-1-2) Olumsuz özellikler

A-1-2-1) Duygusal KY3 1 EY2, EY6 2 3

A-1-2-2) Ayrıntıcı KY12 1 EY16 1 2

A-1-2-3) Süreç Odaklı --- --- EY15 1 1

A-1-2-4) Kararsız --- --- EY3 1 1

A-2)Erkekler

A-2-1) Olumlu özellikler

A-2-1-1) Net KY12 1 EY3, EY6, EY15 3 4

A-2-1-2) Mantıksal KY3 1 EY2, EY6 2 3

A-2-1-3) Sonuç odaklı --- --- E15 2 2

A-3)Hem kadın hem erkek

A-3-1) Duruma göre KY3, KY6 2 EY7, EY10 2 4

A-3-2) İnisiyatif kullanma KY3, KY8, KY10 3 --- --- 3

A-3-3) İş birliği KY14 1 EY16 1 2

A-3-4) Pozitif ayrımcılık --- --- EY6, EY15 2 2

A-3-5) Sağlıklı sakin

düşünme --- --- EY5 1 1

Toplam 13 18 31

B) Aynı

B-1) Eşitlik KY9, KY10, KY11 3 EY1, EY11, EY13 3 6

B-2) İş birliği KY7, KY11 2 EY9, EY12, EY14 3 5

B-3) Mevzuata uygunluk KY7, KY8 2 EY1, EY10, EY11 3 5

B-4) Tecrübe KY2, KY14 2 EY8 1 3

B-5) Kişilik KY13, KY14 2 EY4 1 3

B-6) Sağduyu KY2 1 EY5 1 2

Tablo 4.6’da kadın ve erkek yöneticilerin yönetsel karar alma biçimlerine ilişkin 2 tema oluşturulmuştur. Bunlar ilk sırada farklı (n=31) ve ikinci olarak aynı (n=24) şeklindedir. “Farklı” teması da 3 alt temadan oluşmaktadır. Bunlar; kadınlar (n=10), erkekler (n=9) ve hem kadın hem erkek (n=12).

İlk sırada “Kadın” alt temasına dair oluşturulan 2 alt temaya dair görüşlere sırayla yer vermek gereklidir. Bu alt temalar şu şekildedir; olumlu özellikler (n=3) ve olumsuz özellikler (n=7).

“Olumlu özellikler” temasında annelik içgüdüsü (n=2) ve sorumluluk sahibi (n=1) alt temaları bulunmaktadır. “Annelik içgüdüsü” temasına ilişkin görüşler şu şekilde dile getirilmiştir:

“Daha öncede söylediğim gibi anneliğin verdiği duyguyla kadın yöneticiler daha duygusal yaklaşabilirken, erkekler daha mantıksal yaklaşabiliyorlar (KY-3).”

“Yaratmaktadır bence. Okulöncesinde kadın tercih edilmelidir bence. Küçük çocuklarla uğraşmak, onları anlamak annelik duygusunu gerektirir diye düşünüyorum (KY-4).”

Annelik içgüdüsü alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=2) görüş belirtilirken, erkek yöneticilerden herhangi bir görüş belirtilmemiştir.

“Sorumluluk sahibi” temasına ilişkin görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“Kadınlar! Bilecik’te trafik sahası kurarak bir ilki gerçekleştirdim. Okulöncesi programını inceledim, MEB’den gelen müfettişlerin de istekleri olarak ve bütçe de olunca trafik alanını yaptık. Bu yönetmelikte olsa da çoğu kişi bunu uygulamadı. Ama bütçe oldukça her şey daha düzenli oluyor. Ben her sene yapıyorum ve bütçe de kalıyor. İSO9001 belgesi de aldık. Cinsiyete göre karar verme değişir mi? Erkeklerle çalışmadığım için kararsızım. Fark var. Sorumluluk ve takip kadınlarda daha fazladır. İdarecilikte takip çok önemlidir (KY-1).”

Sorumluluk sahibi alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=1) görüş belirtilirken, erkek yöneticilerden herhangi bir görüş belirtilmemiştir. Olumlu özellikler alt temasında “annelik içgüdüsü” ve “sorumluluk sahibi” temalarında kadın yöneticiler görüş belirtirken, erkek yöneticiler görüş belirtmemişlerdir. Bu durum dikkat çekicidir. Kadın yöneticilere ait olumlu özelliklere dair erkek yöneticilerden hiç yorum gelmemesi, erkeklerin kadınların olumlu olarak gördükleri özellikleri önemsiz şekilde görmeleri olarak yorumlanabilir. Kadın yöneticiler annelik rollerini avantaj olarak görürken ve kendilerini sorumluluk sahibi olarak tanımlarken, erkekler bu özelliklerine dair görüşte bulunmamışlardır.

“Olumsuz özellikler” temasında duygusal (n=3), ayrıntıcı (n=2), süreç odaklı (n=1) ve kararsız (n=1) alt temaları bulunmaktadır. “Duygusal” temasına ilişkin

görüşler şu şekilde dile getirilmiştir:

“Objektif normlar kullanırlar. Evet! Tabi ki yaratmaktadır. Daha önce belirttiğim noktaya geliyoruz. Kadınlar daha duygusal, mantıktan ziyade duygusal çerçeveden bakmaktadırlar (EY-2).”

“Yöneticiler karar verirken konu hakkında etraflıca araştırma yapar, meselenin taraflarını dinler, mevzuatı dikkatlice inceleyerek karar verir. Kadın öneticiler ara sıra olsa da duygusal taraflarını ön plana çıkarabilmektedirler. Zaman zaman da kadınlara karşı pozitif ayrımcılık yapılması şeklinde farklılık olabilmektedir (EY-6).”

Duygusal alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=1) ve erkek yöneticilerden (n=2) görüş belirtilmiştir. Duygusal alt temasına ilişkin erkek ve kadın yöneticiler görüş belirtmişlerdir. Erkek yöneticilerin oranları kadın yöneticilerin oranından yüksektir. Erkek yöneticiler kadınların duygusallıklarının yönetsel karar almada etken olduğunu düşünmektedirler. Bu da kadınların ait olumsuz bir özellik olarak kabul edilmektedir şeklinde yorumlanabilir.

“Ayrıntıcı” temasına ilişkin görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“Genelde ortak karar. Kişilik, cinsiyet. Erkek hep kesin ve nettir. Kadın ise hep ayrıntıcıdır, takılır (KY-12).”

“Bazen birey, bazen grup, bazen ortak. Ben genelde arkadaşlara sorarım, kadınlar da ayrıntıcıdır (EY-16).”

Ayrıntıcı alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=1) ve erkek yöneticilerden (n=1) görüş belirtilmiştir. Ayrıntıcı alt temasına ilişkin erkek ve kadın yöneticiler görüş belirtmişlerdir. Erkek yöneticilerin oranları kadın yöneticilerin oranına eşittir. Kadın yöneticilerin ayrıntıcı, titiz olmaları olumlu bir özellikten ziyade olumsuz bir özellik olarak görülmektedir.

“Süreç odaklı” temasına ilişkin görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“Herkese eşit, ancak pozitif ayrımcılık, cinsiyete göre değişir. Erkekler hızlı, kadınlar yavaştır zaten. Erkekler sonuç peşinde iken, kadınlar hep süreçte kalırlar (EY-15).”

Süreç odaklı alt temasına ilişkin, erkek yöneticilerden (n=1) görüş belirtilirken, kadın yöneticilerden herhangi bir görüş belirtilmemiştir.

“Kararsız” temasına ilişkin görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“Adaletli olmak belki de en iyi yöntemdir. Ancak kararsızlık en kötüsüdür. hatta bir söz vardır " En kötü karar bile kararsızlıktan iyidir." Burada da kadınların genel olarak biraz kararsız kaldıkları, çekimser davrandıkları durumlarda vardır (EY-3).”

Kararsız alt temasına ilişkin, erkek yöneticilerden (n=1) görüş belirtilirken, kadın yöneticilerden herhangi bir görüş belirtilmemiştir. “Süreç odaklı” ve “kararsız” temalarında erkek yöneticiler görüş belirtirken, kadın yöneticiler görüş

belirtmemişlerdir. Kadın yöneticilere ait olumsuz özelliklere dair sadece erkek yöneticilerden yorum gelmesi, erkeklerin kadınların olumsuz yönlerine odaklandıklarının göstergesidir.

İkinci alt tema “erkekler” temasında olumlu özellikler başlığı altında 3 alt tema daha oluşturulmuştur. Bunlar; net (n=4), mantıksal (n=3), sonuç odaklı (n=1)’dır..

“Net” alt temasına ilişkin görüşler şu şekildedir:

“Genelde ortak karar. Kişilik, cinsiyet. Erkek hep kesin ve nettir. Kadın ise hep ayrıntıcıdır, takılır (KY-12).”

“Yöneticiler karar verirken konu hakkında etraflıca araştırma yapar, meselenin taraflarını dinler, mevzuatı dikkatlice inceleyerek karar verir. Kadın öneticiler ara sıra olsa da duygusal taraflarını ön plana çıkarabilmektedirler. Zaman zaman da kadınlara karşı pozitif ayrımcılık yapılması şeklinde farklılık olabilmektedir (EY-6).”

“Net” alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=1) ve erkek yöneticilerden (n=3) görüş belirtilmiştir. Net alt temasına ilişkin erkek ve kadın yöneticiler görüş belirtmişlerdir. Erkek yöneticilerin oranları kadın yöneticilerin oranından daha fazladır. Kadın yöneticilerin kendilerinde görüp erkek yöneticilerin görmediği olumlu özellikler gibi, erkeklerin olumlu özellikleri de çoğunlukla erkek yöneticiler tarafından dile getirilmiştir. Erkek yöneticiler kendilerini net ve kesin olarak görmektedirler.

“Mantıksal” alt temasına ilişkin görüşler şu şekilde dile getirilmiştir:

“Objektif normlar kullanırlar. Evet! Tabi ki yaratmaktadır. Daha önce belirttiğim noktaya geliyoruz. Kadınlar daha duygusal, mantıktan ziyade duygusal çerçeveden bakmaktadırlar (EY-2).”

“Mantıksal” alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=1) ve erkek yöneticilerden (n=2) görüş belirtilmiştir. Mantıksal alt temasına ilişkin erkek ve kadın yöneticiler görüş belirtmişlerdir. Erkek yöneticilerin oranları kadın yöneticilerin oranından daha fazladır. Kadın yöneticilerin kendilerinde görüp erkek yöneticilerin görmediği olumlu özellikler gibi, erkeklerin olumlu özellikleri de çoğunlukla erkek yöneticiler tarafından dile getirilmiştir. Erkek yöneticiler kendilerini sorunlara mantıkla yaklaştıklarını dile getirmişlerdir.

“Sonuç odaklı” temasına ilişkin görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“Herkese eşit, ancak pozitif ayrımcılık, cinsiyete göre değişir. Erkekler hızlı, kadınlar yavaştır zaten. Erkekler sonuç peşinde iken, kadınlar hep süreçte kalırlar (EY-15).”

Sonuç odaklı alt temasına ilişkin, erkek yöneticilerden (n=1) görüş belirtilirken, kadın yöneticilerden herhangi bir görüş belirtilmemiştir. “Sonuç odaklı” temasında erkek yöneticiler görüş belirtirken, kadın yöneticiler görüş belirtmemişlerdir. Süreç

odaklı ve sonuç odaklı birbirlerini tamamlayan iki özelliktir. Kadınlar sürece odaklanırken, erkekler sonuca odaklı şekilde çalışırlar şeklinde yorumlanabilir.

Üçüncü olarak “Hem kadın hem erkek” alt temasına dair 5 alt tema bulunmaktadır. Bunlar; duruma göre (n=4), insiyatif kullanma (n=3), iş birliği (n=2), pozitif ayrımcılık (n=2) ve sağlıklı sakin düşünme (n=1).

“Duruma göre” alt temasına ilişkin görüşler şu şekildedir:

“Kadınlara ait bir karardan bahsediyorsak, onun konumu göz önüne alınır. Erkek öğretmenlere ait bir kararsa özel şartları göz önüne alınır. Daha öncede söylediğim gibi anneliğin verdiği duyguyla kadın yöneticiler daha duygusal yaklaşabilirken, erkekler daha mantıksal yaklaşabiliyorlar (KY-3).”

“Karar verme türlerine baktığımızda; kurumsal kararlar, stratejik kararlar, yönetsel kararlar, uzlaşma taviz verici kararlar, ikna sistemine bağlı kararlar vb. yöneticinin cinsiyete olan tutumuna göre farklılık yaratmaktadır (EY-7).”

“Duruma göre” alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=2) ve erkek yöneticilerden (n=2) görüş belirtilmiştir. Duruma göre alt temasına ilişkin erkek ve kadın yöneticiler görüş belirtmişlerdir. Erkek yöneticilerin oranları, kadın yöneticilerin oranlarına eşittir. Kadın ve erkek yöneticilerin yönetsel karar alma biçimlere duruma göre farklılık göstermektedir şeklinde yorumlanabilir.

“İnisiyatif kullanma” alt temasına ilişkin görüşler şu şekildedir:

“Karar verirken yöneticiler yönetmeliğe uygun davranır. İnisiyatif kullanma cinsiyete göre değişebilir (KY-8).”

“Karar vermede yöneticiler cinsiyete göre inisiyatif kullanabilmelidirler. Ama öncelikle adil olmalıdırlar (KY-10).”

“İnisiyatif kullanma” alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=3) görüş belirtilirken, erkek yöneticilerden kimse görüş belirtmemiştir. İnisiyatif kullanma alt temasına ilişkin kadın yöneticiler görüş belirtilirken, erkek yöneticilerden herhangi bir görüş belirtilmiştir. Kadın yöneticiler kendilerinin karar verme sürecinde inisiyatif kullandıklarını düşünmektedirler.

“İş birliği” alt temasına ilişkin görüşler şu şekildedir:

“Daha çok otoritelerini sarsmama üzerine kuruludur. Hiç kimseyi mağdur etmeme çabaları üzerinedir. Öncelikle düşünüp, kafalarında tartma ve sonra uygulamaya koyma ve uygulamaya oyduktan sonra da mümkün mertebe geri adım atmama şeklinde olmalıdır diye düşünüyorum. Bu yöntemler cinsiyete göre değişebilir ve daha çok bence kişiliğe göre değişmektedir. Kişilik yapısına göre pasif olanlar, yenilikçi fikirler uygulamakta da geri durmaktadırlar, ama cesaretli olanlar ise her yaptığının mantıklı bir nedeni olduğuna yönelik karşı tarafı ikna edebilmektedir (KY-14).”

“Bazen birey, bazen grup, bazen ortak. Ben genelde arkadaşlara sorarım, kadınlar da ayrıntıcıdır (EY-16).”

“İş birliği” alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=1) ve erkek yöneticilerden (n=1 görüş belirtilmiştir. İş birliği alt temasına ilişkin kadın yöneticiler görüş oranları erkek yönetici görüş oranlarıyla eşittir.

“Pozitif ayrımcılık” alt temasına ilişkin görüşler şu şekildedir:

“Yöneticiler karar verirken konu hakkında etraflıca araştırma yapar, meselenin taraflarını dinler, mevzuatı dikkatlice inceleyerek karar verir. Kadın öneticiler ara sıra olsa da duygusal taraflarını ön plana çıkarabilmektedirler. Zaman zaman da kadınlara karşı pozitif ayrımcılık yapılması şeklinde farklılık olabilmektedir (EY-6).”

“Herkese eşit, ancak pozitif ayrımcılık, cinsiyete göre değişir. Erkekler hızlı, kadınlar yavaştır zaten. Erkekler sonuç peşinde iken, kadınlar hep süreçte kalırlar (EY-15).”

“Pozitif ayrımcılık” alt temasına ilişkin, erkek yöneticilerden (n=2) görüş belirtilirken, kadın yöneticilerden kimse görüş belirtmemiştir. Pozitif ayrımcılık alt temasına ilişkin kadın yöneticiler görüş belirtmezken, erkek yöneticiler görüşlerini belirtmiştir. Erkek yöneticiler kadınlara karşı pozitif ayrımcılık uygulandığını düşüncesini savunmaktadırlar şeklinde yorumlanabilir.

“Kararsız” temasına ilişkin görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“Adaletli olmak belki de en iyi yöntemdir. Ancak kararsızlık en kötüsüdür. hatta bir söz vardır " En kötü karar bile kararsızlıktan iyidir." Burada da kadınların genel olarak biraz kararsız kaldıkları ve çekimser davrandıkları durumlarda vardır (EY-3).”

Kararsız alt temasına ilişkin, erkek yöneticilerden (n=1) görüş belirtilirken, kadın yöneticilerden herhangi bir görüş belirtilmemiştir. “Sağlıklı sakin düşünme” temalarında erkek yöneticiler görüş belirtirken, kadın yöneticiler görüş belirtmemişlerdir. Bu temaya ilişkin yeterli görüş alınamamıştır.

İkinci sırada yer alan “Aynı” alt temasına dair oluşturulan 6 alt temaya dair görüşlere sırayla yer vermek gereklidir. Bu alt temalar şu şekildedir; eşitlik (n=6), iş birliği (n=5), mevzuata uygunluk (n=5), tecrübe (n=3), kişilik (n=3) ve sağduyu (n=7).

“Eşitlik” temasına ilişkin görüşler şu şekilde dile getirilmiştir:

“Karar vermede yöneticiler adaletli ve eşit olmalıdır (KY-9).”

“Karar verirken yöneticiler; mevzuatın dışına çıkmadan, okul ve öğrencilerin menfaatini koruyarak adaletli karar vermelidir. Bu yöntemler yönetici ve öğretmenlerin cinsiyetine göre özgün bir farklılık yaratmamaktadır (EY-11).”

“Herkese eşit mesafede yaklaşılmalıdır. Cinsiyet farkı olmamalıdır (EY-13).”

“Eşitlik” alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=3) ve erkek yöneticilerden (n=3) görüş belirtilmiştir. Eşitlik alt temasına ilişkin kadın yöneticiler görüş oranları

erkek yönetici görüş oranlarıyla eşittir. Bu durum, çalışanlara eşit davranma yönetsel karar alma biçimlerini cinsiyete göre farklılık göstermediği şeklinde yorumlanabilir.

“İş birliği” alt temasına ilişkin görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“Size emanet edilen yönetim alanınızın düzenini, işleyen düzen ve disiplini aksatmayacak değişken yöntemler. Kuruma kazandırdığı, kurumu sahiplendiği kadar yardımcı ve çözümcü davranırım. Cinsiyet ayrımı gözetmem, insan olarak bakarım (KY-7).”

“Bence en önemli yöntem çalışanlarının fikrini almak, meslektaşlarına danışmak, cinsiyete göre fark olduğunu düşünmüyorum (EY-12).”

“İş birliği” alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=2) ve erkek yöneticilerden (n=3) görüş belirtilmiştir. İş birliği alt temasına ilişkin erkek yönetici görüş oranları kadın yöneticiler görüş oranlarından yüksektir. Bu durum, kadın ve erkek yöneticilerin iş birliği içinde çalıştıkları sürece yönetsel karar alma biçimlerini cinsiyete göre farklılık göstermediği şeklinde yorumlanabilir.

“Mevzuata uygunluk” alt temasına ilişkin görüşler şu şekilde ifade edilmiştir:

“Size emanet edilen yönetim alanınızın düzenini, işleyen düzen ve disiplini aksatmayacak değişken yöntemler. Kuruma kazandırdığı, kurumu sahiplendiği kadar yardımcı ve çözümcü davranırım. Cinsiyet ayrımı gözetmem, insan olarak bakarım (KY-7).”

“Yönetmelik doğrultusunda karar verir. Bazen duruma göre esneklik oluşabilir kararlarında bakış açılarına göre (EY-10).”

“Mevzuata uygunluk” alt temasına ilişkin, kadın yöneticilerden (n=2) ve erkek yöneticilerden (n=3) görüş belirtilmiştir. Mevzuata uygunluk alt temasına ilişkin erkek yönetici görüş oranları kadın yöneticiler görüş oranlarından yüksektir. Bu durum, erkek yöneticilerin mevzuata uygunluk temasını daha çok ciddiye aldıkları şekilde yorumlanabilir.

Kadınların ve erkeklerin öğretmenlik veya yöneticiliği tercih etme nedenlerine ilişkin tablo, bulgu ve yorumlar aşağıda sunulmuştur.

4.7 Kadınların ve Erkeklerin Öğretmenlik veya Yöneticiliği Tercih Etme