Kümelenmenin Faydaları

Kümelenme, işlevsel açıdan birbirine bağımlı işletmeler arasında ürün, bilgi veya teknolojinin iletimi ve etkileşimi yoluyla oluşmaktadır. Kümelenmeler belirli hedefler doğrultusunda ve fayda beklentisi içerisinde bulunmaktadır. “Öncelikle bir kümenin üyesi olmak girdi sağlamada, bilgi, teknoloji ve ilgili kurumlara ulaşmada, ilişkileri koordine etmede ve gelişimi teşvik etmede daha verimli çalışmalara olanak sağlamaktadır. Müşteriler, üreticiler ve rakipler ister belli bir yakın coğrafyada konumlanmış, ister tamamlayıcı uzmanlıkla bağlantılı kurulmuş olsun etkinliği teşvik eder ve uzmanlaşmayı artırmaktadır. Küme içerisindeki rekabetçi ve işbirlikçi tutumların etkileşimi yeni ürün oluşumunda ve yaratıcılıkta önemli dinamikleri harekete geçirmektedir. Küme içindeki işletmeler arasında güvenden kaynaklı işbirlikleri ile riskler minimize edilmekte ve rekabetçi pozisyonlar maksimize edilmektedir” (Eroğlu ve Yalçın, 2012: 85; Şahin, 2016: 7). Ayrıca küme aktörleri, kendi aralarında önemli bir iç pazar oluşturmakta ve piyasaya yeni giren işletmeler hazır ilişki ve ağlardan kolayca yararlanmaktadır (Kavak, 2013: 32).

Herhangi bir kümeye dâhil olan işletmelerin, diğer işletmelere kıyasla daha rekabetçi, yenilikçi ve daha başarılı oldukları gözlemlenmektedir. Kümelenmelerin oluşturduğu avantajlar şu şekilde sıralanmaktadır (Keskin, 2009: 117–118):

 Kümelenmeler, işletmelerin pazar payından daha büyük oranda pay almasını sağlamaktadır.

26

 Kümelenmeler, işletme kaynaklarını birleştirerek ve giderlerini paylaşarak maliyet etkinliği oluşturmaktadır.

 Kümelenmeler, iş (ticari) kalkınma stratejileri konusunda bilgi paylaşımı sağlamaktadır.

 Kümelenmeler, pazar bilgisinin ve pazara yönelik fikirlerinin paylaşılması ve ortak öğrenme ortamı yaratmaktadır.

 Tedarikçilerle işbirliğinin yanı sıra kümelenmeler; işletmeler, eğitim kurumları, sivil toplum kuruluşları ve diğer destekleyici kurumlar arasında da işbirliğinin ortaya çıkmasını kolaylaştırmaktadır.

 Kümelenmedeki işletmeler, zorlayıcı pazar rekabet koşullarına daha düşük oranda maruz kalmaktadır.

 Kümelenmeler içinde bulunan işletmelere diğer işletmelerin bilgi birikimi ve uzmanlıklarından faydalanmalarına imkân tanımaktadır.

 Kümelenmeler, inovasyon oranlarının yükselmesini sağlamaktadır.

 Kümelenmeler, benzer sorunlara ortak çözümler getirmeyi kolaylaştırmaktadır.

 Kümelenmeler, zorlayıcı rekabet koşulları için engelleri kaldırmada rol oynamaktadır.

Kümeler, işletmelerin bilinçli veya bilinçsiz olarak bir araya gelmesi; ortak proje geliştirme, ortak AR-GE faaliyetlerinde bulunma, yatay ilişkiler yoluyla veya tedarikçilik faaliyetleri gibi dikey ilişkiler yoluyla olmaktadır. Bu ilişkiler kanalıyla gizli bilgi dâhil her türlü bilginin aktörlere iletilmesi sağlanmaktadır. Bilgi dağılımının doğal sonucu olarak da tasarım yetkinliğinin, yaratıcılığın ve yenileşim faaliyetlerinin gelişmesi, bölgedeki teknoloji seviyesinin giderek yükselmesi, bilgiye dayalı katma değerin artması ve verimliliğin güçlenmesi sağlanmaktadır (Gözek, 2012: 35).

Kümelenmede yer alan benzer faaliyette bulunan işletmeler ile işbirliğine giden küçük bir işletmenin (büyük ölçekli bir işletme gibi harekete geçilmekte) talebi tedarikçiler tarafından kısa zamanda yerine getirilmektedir. Başka bir bakış açısı ile değerlendirildiğinde ise, kümelenme aktörleri arasında karşılıklı bağımlılık olup, birisinin göstereceği iyi performans diğerlerini de iyi yönde etkilemektedir. Örneğin,

27

geleneksel veya alternatif turizm sektörü kümelenmesinde, ziyaretçilerin destinasyon üzerine görüşlerini sadece çevresel çekicilikler etkilememekte; ayrıca konaklama tesisleri, ulaşım hizmetleri, rehberlik, yeme-içme yerleri, alış-veriş merkezleri gibi tamamlayıcı ürün ve hizmetlerin kalitesi ve verimlilikleri de etkilenmektedir (Kavak, 2013: 30–31).

Bir başka araştırmada (Eroğlu ve Yalçın, 2012: 85) kümelenmenin avantajları şu şekilde özetlenmektedir:

 İşletmeler küme içerisinde normalden daha hızlı büyürler.

 Kümeler fazla sayıda yeni işletmelerin sektörlere girişlerini sağlar.  İşletmeler küme içerisinde daha yenilikçi olurlar.

 Bilimin küme içerisindeki gücü ile birlikte, yeni işletmelerin oluşumu ve gelişimi gözlenir.

 Kümelenme, dışarıdaki kalifiye işgücünü çekebilmek için fırsatlar oluşturur.

 Kümelenme, uzmanlaşmış tedarikçilere ve müşterilere yakınlık sağlar. “Kümeler özelleşmiş kaynaklar, hizmetler, bilgi, araştırma enstitüleri ile eğitim gibi genel ihtiyaçlara daha etkin erişim sağlayarak; işletmeler arasında daha kolay koordinasyon ve işlem yapılmasını sağlamakta; iyi örneklerin yayılmasını hızlandırarak ve rakipler arasında performans kıyaslaması (benchmarking) yapılmasına imkân tanıyarak verimliliği ve etkinliği arttırmaktadır” (Kavak, 2013: 34).

Kümelenmeler, işletmelerin kamu kurumları tarafından sunulan hizmetlerin erişimine de katkı sağlamaktadır. Örneğin, kümeye dâhil olan işletmelere, devlet tarafından yapılan ve sunulan altyapı, AR-GE merkezleri, eğitim kurumları vb. hizmetlerden ve olanaklardan kolayca ve bedava sahip olmalarına imkân sunmaktadır (Kavak, 2013: 32).

Kümelenmelerle rekabet avantajı gücü arasındaki doğru orantılı ilişkiyi daha iyi bir şekilde ortaya koyabilmek üzere kümelenmenin işletmelere sağlayacağı faydalar şunlardır (Aydemir ve Soydaş, 2014: 15):

28

 Üretkenliği artırarak verimlilik artışları sağlamaktadır.

 İnovatif faaliyetleri ve sonuçta yeni ürün ve süreçleri ortaya çıkarmaktadır.  Modern bilgi ve teknolojiye ulaşımı kolaylaştırarak maliyeti azaltmaktadır.  Kalifiye elemanların aynı çatı altında toplanmasını sağlayarak işletme

maliyetlerinin düşmesine yardımcı olmaktadır.

 Yerel tedarikçilerin kullanımı ile maliyetler düşürmektedir.  Pazar, teknoloji, rekabet bilgileri aynı çatı altında toplamaktadır.

 Sanayi, üniversite, devlet ve sivil toplum kuruluşlarını bir araya toplayarak işbirliğini güçlendirmektedir.

 Yeni iş alanlarını ve istihdamı desteklemektedir.

 Pazara giriş kolaylığı sağlayarak giriş engellerini azaltmaktadır.

 AR-GE faaliyetlerinde akademik kurumlardan ve devlet kurumlarından destek alma daha da kolaylaştırmaktadır.

 Teknolojiye ulaşım konusunda fayda sağlamaktadır.

Kümelenme; piyasalar, teknoloji ve diğer alanlar hakkındaki verilerin yayılmasını, işletmelerin müşterilere yönelik spesifik hizmetler sunmasını, tedarikçilerin belirlenmesini ve insan kaynaklarının uzmanlık alanları doğrultusunda paylaştırılmasını kolaylaştırmaktadır (Erkut, 2011: 24).