Köroğlu ve Oğlu Dağıstan Masalı (Özet)

Köroğlu karısını çok severmiş. Bu karısından Ayvaz isminde bir de çocuğu varmış. Günlerden bir gün para kazanmak için çocuğunu da alıp gurbete girmeye karar vermiş. Yola çıkmadan önce hamile karısına bir çocuğum olur sa ve erkek olursa adını Dağıstan koy demiş. Kız olursa da adını sen koyarsın demiş. Köroğlu Ayvaz’la beraber yola çıkmışlar ve bir zaman sonda kadının bir oğlu olmuş adını Dağıstan koymuş. Aradan çok zaman geçmiş ve çocuk 10-15 yaşlarına yaklaşmış. Günlerden bir gün annesine babasını sormuş ve onu bulmaya gideceğim demiş. Babasının kılıcını ve atını da alarak babasını bulmaya çıkmış. Epey yol gider ve bir ocada insan kafasından yapılma bir bina ile karşılaşır. Buradan geçmek ister fakat Köroğlu yolu tutmuşturç Geçmesine müsade etmez ve kavgaya tutuşurlar. Köroğlu bir türlü bu delikanlı ile yenişemez ve bu işte bir tuhaflık vardır diyerek çocuğa dağlı mısının ovalı mısın diye sormuş. Çocuk da ne dağlıyım ne ovalı Köroğlu’nun Dağıstan’ıyım demiş. Bunun üzerine Köroğlu kendi oğlu olduğunu anlamış ve hasretle kucaklaşmışlar.

Dağıstan’a bir kız bulup evlendirmek istemişler o bölgece çok meşhur bir kız olan Pembe Hanım’ı kaçırmaya karar vermişler. Bunu Köroğlu ben yaparım demişse de yolda kâfirler onu yakalamış ve sonra bu köroğlu değil diye serbest bırakmışlar. Bunun üzerinde Dağıstan Pembe Hanım’ı kendisi kaçırmaya karar vermiş ve çok iyi korunan Pembe Hanım’ın konağına kılık değiştirerek bir falcı kılığında girmiş ve Pembe Hanım’ı zorla

18 Engüllü,Suat (1986), “Köroğli ve Kesiroğli Mustafa Stamboli”, Sesler, Sayı 205, Üsküp s. 118-126

kaçırarak kendisine karı yapmış. Sonra annesini de gidip köyden getirerek mutlu mesut yaşamışlar.19

5.2.3. Köroğlu Masal (Özet)

Köroğlu eşkıyaymış, efe imiş. Ama yoksullara dokunmazmış. Zenginleri soyarmış. Bir gün çetesiyle dağlardaki köyleri gezerken öküzüyle tarlayı süren bir köylüyü görmüş. “Niye bir öküzle tarlanı sürüyorsun” diye sormuş. “Başka öküzüm yok ki” diye cevap vermiş köylü. Köroğlu bir kâğıda bir şeyler yazıp, kâğıdı köylüye vermiş ve bu mektubu falan filanın evine götürüp ev sahibinden bir öküz ile kızını istemesini söylemiş. Köylü Köroğlu’nun dediğini yapmış. Mektubu götürdüğü evin sahibi zengin biriymiş. Köroğlu’ndan korktuğu için köylüye bir öküz ile kızını vermiş. Köroğlu fakir köylüyü daha çok sevindirmek amacıyla geline altın gerdanlık hediye etmiş.20

6. SONUÇ

Köroğlu’nun Kuzey Makedonya özelinde ele alındığı bu çalışmada görülmüştür ki yapılan derleme çalışmaları oldukça yetersizdir. Hatta yapılmış derlemelerde elde edilmiş anlatmaların da korunamadığı görülmüştür. Sınırlı sayıda da olsa elimize ulaşan belgelerden hareketle türklerin yoğun olarak yaşadığı coğrafyalardan birisi olan Balkanlarda Köroğlu’nun geçmişte aktif olarak anlatmalarla yaşatıldığı söylenebilir. Yapılan çalışmalar incelendiğinde ve sahada tespit edildiği

19 Ago, Arif (1998), “Makedonya Cumhuriyetinde Yaşayan Türk Halk Edebiyatında Köroğlu Masalı”, Bolu’da Halk Kültürü ve Köroğlu Uluslararası Sempozyumu (10-12 Ekim 1997), Bolu: BAMER s. 262

20 Recepoğlu, Altay Suroy (1998), Makedonya’da Derlenmiş Köroğlu Masalında Yer Adları ve Kişiler, Bolu’da Halk Kültürü ve Köroğlu Uluslararası Sempozyumu (10-12 Ekim 1997), Bolu: BAMER s.10-12.

kadarıyla Köroğlu destan parçalarının, Kuzey Makedonya’da yaşayan bütün Türk toplulukları tarafından anlatılmadığı da görülmüştür. Daha çok Kuzey Makedonya’nın doğu ve batı bölgelerinde yaşayanlarda Köroğlu anlatmalarına rastlanmıştır. Tespit edilen anlatmaların birçoğu masal formuna sokularak çocuklara anlatılmıştır. Onun yiğitlikleri, haksızlıklar karşısında dik duruşu, aşkları ve kavgaları çocuklar için bir rol modele dönüşmüştür. Ayrıca Kuzey Makedonya’da söylenen Türküler içerisinde de Köroğlu türkülerine rastlanmıştır.

Kültürel bir devamlılığın göstergesi olarak Köroğlu anlatmalarının Balkanların önemli bölgelerinden birisi olan Kuzey Makedonya coğrafyasında tespiti son derece önemlidir. Kuzey Makedonya’nın doğu ve batı bölgelerinde yaşayan Yörük Türkleri tarafından birçok masal, efsane gibi anlatmanın başkahramanının Köroğlu olması millî karakterli kahramanların birer kültür aktarıcı olarak kullanıldığını da göstermektedir. Bu vesile ile kültüre ait birçok unsur bir sonraki nesle ulaştırılmış ve bu coğrafyalarda yaşayan Türk halkı millî kimliklerini kolayca muhafaza etmiştir.

Türklerin tarihi süreç içerisinde hâkim oldukları ve bugün yaşadıkları bütün coğrafyalarda az ya da çok anlatmalar halinde devam eden Köroğlu, Türk Dünyasının en yaygın olarak anlatılan ve bilinen tek destanıdır. Köroğlu’nun birçok yönünün olduğu, hatta yaşamış farklı Köroğlu kişiliklerinin olduğu da doğru kabul edilebilir. İlmi açıdan bunların araştırılması ve ortaya konması tarihi bir sorumluluktur. Bunun yanında halk muhayyilesinde teşekkül etmiş ve bugün de anlatılan bir Köroğlu’nun varlığı da bir gerçektir. Köroğlu’nun yarınlara aktarılması için ortak bir Köroğlu destan metninin oluşturulması gerekir. Bu ortak destan metninin çeşitli kitle iletişim ve yayınlar aracılığı ile yeni nesillere aktarılması Köroğlu destan

anlatmalarının yaşamasını da sağlayacaktır.

KAYNAKLAR

Ago, A. (1998), “Makedonya Cumhuriyetinde Yaşayan Türk Halk Edebiyatında Köroğlu Masalı”, Bolu’da Halk Kültürü ve

Köroğlu Uluslararası Sempozyumu (10-12 Ekim 1997), Bolu:

BAMER: 260-267.

Ekici, M. (2004), Türk Dünyasında Köroğlu, Akçağ Yayınları, Ankara

Engüllü,S. (1986),”Köroğli ve Kesiroğli Mustafa Stamboli”,

Sesler, Sayı 205, Üsküp: 118-126.

Hafız, N. (1989), Makedonya Türk Halk Edebiyatı Metinleri, Anadolu Sanat Yayıncılık, İstanbul.

Hasan, H., (1982), “Zengin Bir Masal Hazinesi, Kalkandelen Masalları”, Sesler, Sayı 171, Üsküp: 74-75.

Hasan, H. (1989), “Saraybosna ve Makedonya’da Koroğlu İle İlgili Tespit Edilen Bazı Türküler Üzerinde”, Bolu’da Halk

Kültürü ve Köroğlu Uluslararası Sempozyumu (10-12 Ekim

1997), Bolu: BAMER: 222-229.

Kartal, N. (1982), “Kocacık Folkloru”, Sesler, Üsküp: 86-75. Kartal, N. (2002), Atatürk ve Kocacık Türküleri, Kültür Bakanlığı

Yayınları, Ankara.

Piliçkova, S. (1985a) ‘Kon prouçuvanjeto na likot na Köroğlu vo

turskite narodni prikaski Makedonski narodni folklor, Marko Cepenkov” – Skopje.

Piliçkova, S. (1985b), “Türk Halk Öykülerinde Köroğlu Kişiliğinin İncelenmesine Katkı”, Sesler, Sayı: 201, Üsküp: 11-26.

Piliçkova, S. (1993), “Makedonya Türk Halk Geleneğinde

Köroğlu’nun İzleri ve Ona Ait Eserlerin Estetik Yönleri”, VI.

Uluslararası Ahmet Yesevi ve Türk Halk Edebiyatı Semineri (7-10 Mayıs 1993), Lefkoşa, Kıbrıs.

Recepoğlu, A. S. (1998), “Makedonya’da Derlenmiş Köroğlu

Masalında Yer Adları ve Kişiler”, Bolu’da Halk Kültürü ve

Köroğlu Uluslararası Sempozyumu (10-12 Ekim 1997), Bolu: BAMER: 210-220.