3.2. Ampirik Literatür
3.2.2. Literatür Taraması
3.2.2.2. Fosil Enerji Tüketimi
3.2.2.2.3. Kömür Tüketimi
Sanayi devriminin temel faktörü olan kömürü, 19. yüzyılda fazlasıyla kullanan ülkeler günümüzün gelişmiş ekonomileridir. Kömür, enerji kaynakları arasında önemini hala korumaktadır. Rezervlerin dünya genelinde yaygın olması, rezerv ömrünün (114 yıl) diğer fosil enerji kaynaklarına nazaran (petrol 50 yıl, doğal gaz 52 yıl) uzun olması, petrol ve doğal gaz fiyatlarının yüksek olması, kömüre rekabetçi bir avantaj sağlamış, dünya enerji tüketiminde önemli bir paya sahip olmasını beraberinde getirmiştir (Jinke vd., 2008: 421-22). Özelikle 1973 petrol krizinden sonra enerji ithalatçısı ülkeler enerji arz güvenliğini sağlamak için ucuz ulusal enerji arzına alternatif enerji kaynağı arayışına girmiştir. Kömürün, diğer fosil kaynaklara göre dünya geneline yaygın olması, enerji ithalatı yerine yerli kaynak olarak tercih edilmesi, elektrik üretimindeki payının yüksekliği gibi nedenler kömürü ön plana çıkarmıştır. Güvenilir enerji kaynağı olarak kullanılan kömürün en önemli olumsuz etkisi ise CO2 emisyonuna ve dolayısıyla küresel ısınmaya yaptığı katkıdır (Wolde-Rufael, 2010a: 160).
Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisinin incelendiği çalışmalardan, ayrıştırılmış enerji tüketimi verisini kullanarak kömür tüketimi ile ekonomik büyüme ilişkisini, Tayvan’da 1954-1997 yılları için inceleyen Yang (2000a), kömür tüketiminden enerji tüketimine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulmuştur. Bununla birlikte, Yang (2000b) aynı zaman periyodu için, toplam enerji tüketimi ve ayrıştırılmış düzeyde kömür, petrol, doğal gaz ve elektrik tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmasında, kömür tüketimi toplam enerji tüketimi ekonomik büyüme arasında karşılıklı nedensellik ilişkisi sonucuna ulaşmıştır.
Jinke vd. (2008, 2009) çalışmalarında Japonya için ekonomik büyümeden kömür tüketimine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulmuştur. Apergis ve Payne (2010c), panel tekniklerini kullanarak 25 OECD ülkesi için yaptığı çalışmada, kömür tüketimi ile GSYH arasında hem kısa dönemde hem uzun dönemde karşılıklı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Wolde-Rufael (2010a) en büyük altı kömür tüketen ülkeye, 1965- 2005 verileri ile uyguladığı Toda&Yamamoto nedensellik testine göre, Hindistan ve Japonya için kömür tüketiminden ekonomik büyümeye doğru, Çin ve Güney Kore için ekonomik büyümeden kömür tüketimine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğunu tespit etmiştir. Güney Afrika ile ABD’de ise, karşılıklı nedensellik ilişkisinin bulunduğu sonucuna ulaşmıştır.
Bununla birlikte, 1949-2006 yıllık verileri ile fosil ABD’de ayrıştırılmış fosil tüketimi ile ekonomik büyüme ilişkisini inceleyen Payne (2011a), kömür tüketimi ile ekonomik büyüme arasında Wolde-Rufael (2010a)’un aksine ABD’de herhangi bir nedensellik ilişkisinin olmadığı bulgusuna ulaşmıştır.
Kömür tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisini inceleyen literatürde yapılan çalışmalar daha çok kömürün birincil enerji kaynakları içinde en yüksek paya sahip olduğu ülkeleri incelemiştir. Bu kapsamda Lei vd. (2014), Çin, Almanya, Hindistan, Japonya, Rusya ve ABD olmak üzere, en çok kömür tüketen altı ülkeyi panel tekniklerini kullanarak incelemiştir. Ülke sonuçlarına göre, Çin’de ekonomik büyümeden kömür tüketimine doğru, saklama hipotezini destekleyen, tek yönlü bir nedensellik ilişksi bulunurken, Almanya, Rusya ve Japonya için karşılıklı bir nedensellik ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Hindistan ve ABD’de ise herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır. Yildirim vd. (2012) çalışmasında, ABD’nin kömür tüketimi ile ekonomik büyüme ilişkisi iki yapısal kırılmayı dikkate alan Hatemi-J eşbütünleşme testi ile sorgulanmış, yapısal kırılmaların tespit edildiği zaman aralıklarındaki dönemler için ayrı ayrı nedensellik ilişkisi kontrol edilmiştir. 1973:1-2011:10 döneminde, 1983:4 ve 1998:4 kırılma tarihleri olarak belirlenmiştir. 1973:1-1983:4 döneminde, benzer şekilde ABD’de değişkenler arasında herhangi bir nedensellik ilişkisinin olmadığı yansızlık hipotezi sonucuna ulaşılmıştır. İkinci dönem için, saklama hipotezine ve 1998:4-2011:10 son dönemi için ise, karşılıklı nedenselliğin olduğu geri besleme hipotezi sonucuna ulaşılmıştır.
Bildirici ve Bakırtaş (2014) çalışmasında BRICS ülkeleri ve Türkiye’nin kömür tüketimi ile ekonomik büyüme ilişkisine ilişkin sonuçlarına göre, sadece Çin ve Hindistan’da karşılıklı nedensellik ilişksi bulunmuştur. Chang vd. (2017) çalışması da BRICS ülkelerini incelemiş olmakla birlikte panel tekniklerini kullanmıştır. Emirmahmutoğlu ve Köse (2011) tarafından geliştirilen panel nedensellik testi sonucuna göre, kömür tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunmamaktadır. Ülke bazında sonuçlar dikkate alındığında, Çin için büyüme hipotezi desteklenmiş, Güney Afrika için saklama hipotezi sonucuna ulaşılmış ve Hindistan’da karşılıklı bir nedensellik ilişkisinin olduğunu gösteren geri besleme hipotezi tespit edilmiştir.
Tablo 3.4. Kömür Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisini İnceleyen Çalışmalar
Çalışma Ülke Dönem Değişkenler Yöntem Bulgular
Yang (2000a) Tayvan 1954-1997 -Kişi başına Reel GSMH -Kömür tüketimi
-Engle-Granger eşbütünleşme testi -Granger nedensellik testi
KT←EB Wolde-Rufael
(2004)
Şangay 1952-1999 -Reel GSYH
-Kömür tüketimi
-Toda-Yamamoto Testi KT→EB
Ghosh ve Basu (2006) Hindistan 1970-2002 -GSYH -Kömür tüketimi -Johansen ve Johansen-Juselius eşbütünleşme testi
-Granger nedensellik testi
KT→EB Yoo (2006b) Güney Kore 1968-2002 -Reel GSYH
-Kömür tüketimi
-Johansen eşbütünleşme testi. -ECM
KT↔EB Jinke vd. (2008) 8 ülke 1980-2005 -Reel GSYH
-Kömür tüketimi
-Engle-Granger eşbütünleşme testi -Granger nedensellik testi
KT←EB (Japonya, Çin)
KT−EB (Hindistan, Güney Kore ve Güney Afrika)
Jinke vd. (2009) 5 ülke 1980-2005 -Reel GSYH -Kömür tüketimi
-Engle-Granger eşbütünleşme testi -Granger nedensellik testi
KT←EB (Japonya, Çin)
KT−EB (Hindistan, Güney Afrika) Apergis ve Payne (2010c) 25 OECD ülkesi 1980-2005 -Kömür tüketimi -Reel GSYH
-Reel gayri safi sabit sermaye oluşumu -İstihdam
-Panel eşbütünleşme testi -Panel nedensellik testi
KT↔EB Wolde-Rufael (2010a) 6 Büyük kömür tüketen ülke 1965-2005 -Reel GSYH -Kömür tüketimi
-Gayrisafi sabit sermaye Oluşumu -İstihdam
-Toda-Yamamoto nedensellik testi KT→EB (Hindistan, Japonya) KT←EB (Çin, Güney Kore) KT↔EB (Güney Afrika, ABD) Apergis ve Payne (2010d) Gelişmekte olan 15 piyasa ekonomisi 1980-2006 -Kömür tüketimi -Reel GSYH
-Reel gayri safi sabit sermaye oluşumu -İstihdam
-Panel eşbütünleşme testi -Panel nedensellik testi
KT↔EB Gurgul ve Lach (2011) Polonya 2000:1- 2009:4 -GSYH -Taş kömürü tüketimi -Linyit tüketimi
-Linyit ve taş kömürü toplam tüketimi -İstihdam
-Johansen eşbütünleşme testi -Toda-Yamamoto testi
-Doğrusal ve doğrusal olmayan Granger nedensellik testi
KT−EB (Taş kömürü)
Jinke ve Zhongxue (2011) Çin ve Hindistan 1965-2006 -Reel GSMH -Kömür tüketimi
-Engle-Granger eşbütünleşme testi -Granger nedensellik testi
-ECM
EB→KT (Çin) KT→EB (Hindistan) Payne (2011a) ABD 1949-2006 -Kömür tüketimi
-Reel GSYH
-Reel gayri safi sabit sermaye oluşumu -İstihdam
-Toda-Yamamoto nedensellik testi KT−EB
Bloch vd. (2012) Çin 1977-2008 1965-2008 -GSYH -Kömür tüketimi
-Gayri safi sabit sermaye oluşumu -İstihdam
-Reel yurtiçi kömür fiyatları -Kişi başına CO2 emisyonu
-Johansen ve Johansen-Juselius eşbütünleşme testi
-ECM
KT→EB (arz yanlı) KT↔EB (talep yanlı)
Nasiru (2012) Nijerya 1980-2010 -Reel GSYH -Kömür tüketimi
-Engle-Granger eşbütünleşme testi -Granger nedensellik testi
KT←EB Shahbaz ve
Dube (2012)
Pakistan 1972-2009 -Kişi başına reel GSYH -Kişi başına kömür tüketimi -Kişi başına sermaye stoku -İstihdama katılım oranı
-ARDL eşbütünleşme Testi -VECM KT↔EB Li ve Leung (2012) Çin (Kıyı, Orta ve Batı Bölgeleri - 23 kent) 1985-2008 -Reel GSYH -Kömüt tüketimi -Panel eşbütünleşme -Panel ECM
KT←EB (Batı Bölgesi) KT↔EB (Kıyı ve Orta Bölgesi) Yildirim vd.
(2012)
ABD 1973:1-
2011:10
-Sanayi üretim endeksi -Sanayi kömür tüketimi -Sanayi istihdam
-Hatemi-J eşbütünleşme testi -Toda-Yamamoto nedensellik testi
KT−EB (1973:1-1983:4) KT←EB (1983:5-1998:4) KT↔EB (1998:5-2011:10) Kumar ve
Shahbaz (2012)
Pakistan 1971-2009 -Reel GSYH -Reel sermaye stoku -İşgücü -Kömür tüketimi -ARDL -DOLS ve FMOLS -VECM KT↔EB Govindaraju ve Tang (2013) Çin ve Hindistan
1965-2009 -Kişi başına CO2 emisyonu -Kişi başına reel GSYH -Kişi başına kömür tüketimi
-Bayer -Hanck eşbütünleşme testi -Granger Nedensellik testi
KT←EB (Hindistan) KT↔EB (Çin)
Bildirici ve Bakırtaş (2014)
BRICS ülkeleri ve Türkiye
1980-2011 -Kişi başına reel GSYH -Kömür tüketimi
-ARDL ve Johansen eşbütünleşme testi -Granger nedensellik testi
KT↔EB (Çin ve Hisndistan) Bhattacharya
vd. (2014)
Hindistan 1980-2010 -Reel GSYH
-Birincil kömür üretimi -Kömür tüketimi -Kömür fiyatları -CO2 emisyonu
-Toplam sermaye birikimi -İstihdam
-ARDL eşbütünleşme testi -Toda-Yamamoto nedensellik testi -GVDC (Generalized forecast error variance decomposition)
KT↔EB
Lei vd. (2014) 6 Büyük kömür tüketen ülke
2000-2010 -Kömür tüketimi büyüme oranı -Kişi başına GSYH büyüme oranı -CPI (Kömür fiyatları-TÜFE)
-Panel eşbütünleşme -Panel VECM
KT←EB (Çin)
KT↔EB (Almanya, Rusya, Japonya) KT−EB (Hindistan, ABD)
Bloch vd. (2015) Çin 1977-2013 1965-2011 -Reel GSYH -Kömür tüketimi -Petrol tüketimi
-Yenilenebilir enerji tüketimi
-Reel gayri safi sabit sermaye oluşumu -İşgücü
-Fisher fiyat endeksi (petrol ve kömür için) -CO2 emisyonu -ARDL -Johansen ve Johansen-Juselius eşbütünleşme testi -VECM KT↔EB Shahbaz vd. (2015a) Çin ve Hindistan
1971-2011 -Kişi başına reel sanayi çıktısı -Kişi başına sanayi kömür tüketimi -Kişi başına sanayi CO2 emisyonu
-Bayer ve Hanck eşbütünleşme testi -VECM Granger nedensellik
KT←EB (Çin, uzun dönem) KT←EB (Hindistan, kısa dönem) Kim ve
Yoo(2016)
Endonezya 1965-2010 -Reel GSYH -Kömür tüketimi
-Johansen eşbütüleşme testi -ECM
KT↔EB Chang vd.
(2017)
BRICS 1985-2009 -Reel GSYH
-Kömür tüketimi
-Panel nedensellik testi
(Emirmahmutoğlu ve Köse (2011)) KT−EB (panel) KT→EB (Çin)
KT←EB (Güney Afrika) KT↔EB (Hindistan)
Not: Tabloda yer alan KT; kömür tüketimini, EB; ekonomik büyümeyi ifade etmektedir. →, ←, ↔ işaretleri değişkenler arasında var olan nedensellik ilişkisinin yönünü gösterirken, − işareti değişkenler arasında herhangi bir nedensellik ilişkisi olmadığını göstermektedir.