Kâğıt ve Basım Makineleri

Kâğıt ve basım makineleri alt sektörü kapsamında değerlendirilen ürün sınıfları, 4 basamaklı HS kodları ve tanımları ile birlikte aşağıda gösterilmiştir:

 8439; kâğıt hamuru, kâğıt, karton imaline mahsus makine-cihazlar,

 8440; cilt makineleri, forma, yaprak dikme makineleri,

 8441; kâğıt hamuru, kâğıt işleme, kesme makine-cihazları,

 8442; matbaa harfi, klişe vb. malzeme hazırlayıcı makine-cihazlar,

 8443; matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı makineler.

Türk makine sektörü kapsamında kâğıt ve basım makineleri alt sektörünce 2007-2017 döneminde gerçekleştirilen ihracat ve ithalat değerleri ve bunların makine sanayi ticareti içindeki paylarının yıllara göre gelişimi Tablo 113’te sunulmuştur.

Tablo 113: Kâğıt ve Basım Makineleri Alt Sektörü Dış Ticaret İstatistikleri

Yıllar İhracat

131

2012 84.868 0,8 1.032.134 4,4 ­947.266

2013 118.824 1,1 1.129.994 4,2 ­1.011.170

2014 108.419 0,9 1.307.229 5,3 ­1.198.810

2015 118.748 1,1 1.003.746 4,4 ­884.998

2016 107.478 1,0 863.878 3,5 ­756.400

2017 138.087 1,1 758.389 3,2 ­620.302

Kaynak: International Trade Centre, TRADE MAP’ten sağlanan verilerle oluşturulmuştur, Aralık 2018.

Tablo 113 incelendiğinde, hem ihracat değerlerinde hem de ithalat değerlerinde düzensiz artış veya azalışlar görülmektedir. 2007-2017 yılları arasında kâğıt ve basım makineleri alt sektörü ihracatının toplam makine ihracatı içindeki payı ortalama yüzde 1 ile oldukça düşük seyretmektedir. Kâğıt ve basım makineleri alt sektörü ithalatının toplam makine ithalat içindeki payı ortalama yüzde 4,6 iken, bu payın en yüksek olduğu yıl yüzde 5,7 ile 2007’dir.

2007-2017 döneminde kâğıt ve basım makineleri alt sektöründe ortalama ihracat artış hızı yüzde 9 iken, ithalat ortalama yüzde 2,1 azalmıştır. İthalatta 2015 yılı itibariyle hızlı bir azalma trendi oluşmuştur ancak ilgili alt sektörü kapsamındaki ithalat değerlerinin ihracat değerlerinden yaklaşık 10 kat daha fazla olması, bu gelişmenin dış ticaret açığını kapatıcı etkisini sınırlamaktadır. Kâğıt ve basım makineleri alt sektöründe inceleme dönemindeki her yıl için dış ticaret açığı meydana gelirken, son üç yıllık dönemde bu açığın aşamalı olarak azaldığı görülmektedir.

2017 yılında kâğıt ve basım makineleri alt sektörünce gerçekleştirilen ihracatta en yüksek paya sahip ilk on ülkeye 2012-2017 döneminde yapılan ihracatın değerleri Tablo 114’te verilmiştir. Bu tabloya göre 2017 yılında en fazla kâğıt ve basım makineleri ihraç edilen pazarlar Almanya, Avusturya ve İran olmuştur.

Almanya inceleme dönemindeki her yılda en fazla ihracat yapılan ülke konumundadır.

Tablo 114: Kâğıt ve Basım Makineleri Alt Sektörü İhracatında İlk On Ülke (Bin $)

Ülkeler 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Almanya 12.618 16.281 15.386 13.180 13.452 14.747

132

Avusturya 2.199 4.324 6.187 4.191 5.386 9.446

İran 3.508 6.096 5.707 9.586 5.942 8.041

İtalya 748 2.125 1.175 3.738 4.180 6.911

Özbekistan 711 1.716 2.024 1.490 2.104 4.983

Rusya 4.399 6.186 4.801 4.100 2.492 4.673

ABD 2.057 3.034 301 2.437 2.423 4.595

Bulgaristan 1.112 1.401 1.573 1.240 1.758 4.453

Serbest Bölgeler 1.769 5.679 6.104 5.631 5.761 4.182

Irak 9.169 13.312 6.595 3.184 3.550 3.555

İlk On 38.290 60.154 49.853 48.777 47.048 65.586 Toplam 84.868 118.824 108.419 118.748 107.478 138.087

(*) Ülkelerin sıralaması yapılırken 2017 yılı ihracat değerleri dikkate alınmıştır.

Kaynak: International Trade Centre, TRADE MAP’ten sağlanan verilerle oluşturulmuştur, Aralık 2018.

Kâğıt ve basım makineleri alt sektörünce gerçekleştirilen ihracatta ilk on ülkenin payları Tablo 115 üzerinde gösterilmiştir. Kâğıt ve basım makineleri alt sektörünün ihracat pazarı incelendiğinde, ilk on ülkenin toplam alt sektör ihracatı içerisindeki payının ilgili dönemde ortalama yüzde 45,7 olduğu görülmektedir. 2012 yılından 2017 yılına gelindiğinde, en fazla ihracat payı kaybı yüzde 8,2 ile Irak için gözlenirken; bu ülkeyi yüzde 4,2 ile Almanya ve yüzde 1,8 ile Rusya takip etmiştir.

Bu ülkeler dışındaki diğer ülkelerin kâğıt ve basım makineleri ihracatı içindeki payının 2017 yılında 2012’ye göre artış gösterdiği, ilgili payda da en fazla artış yaşanan ülkenin yüzde 4,2 ile Avusturya olduğu görülmektedir.

Tablo 115: Kâğıt ve Basım Makineleri Alt Sektörü İhracatında İlk On Ülke Payları (%)

Ülkeler 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Almanya 14,9 13,7 14,2 11,1 12,5 10,7

Avusturya 2,6 3,6 5,7 3,5 5,0 6,8

İran 4,1 5,1 5,3 8,1 5,5 5,8

İtalya 0,9 1,8 1,1 3,1 3,9 5,0

Özbekistan 0,8 1,4 1,9 1,3 2,0 3,6

Rusya 5,2 5,2 4,4 3,5 2,3 3,4

133

ABD 2,4 2,6 0,3 2,1 2,3 3,3

Bulgaristan 1,3 1,2 1,5 1,0 1,6 3,2

Serbest Bölgeler 2,1 4,8 5,6 4,7 5,4 3,0

Irak 10,8 11,2 6,1 2,7 3,3 2,6

İlk On 45,1 50,6 46,1 41,1 43,8 47,4

Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Kaynak: International Trade Centre, TRADE MAP’ten sağlanan verilerle oluşturulmuştur, Aralık 2018.

Tablo 116’da, 2017 yılında kâğıt ve basım makineleri alt sektörünce üretilen ürünlerin ithalatında en yüksek paya sahip ilk on ülkeden 2012-2017 döneminde yapılan ithalatın değerleri verilmiştir. Çin inceleme dönemindeki her yıl için en fazla kâğıt ve basım makineleri ithalatı yapılan ülke konumundadır. Ayrıca ilk on ülke içinde Çin ile birlikte Japonya, Vietnam, Malezya ve Tayland gibi diğer Uzak Doğu ülkeleri de yer almaktadır.

Tablo 116: Kâğıt ve Basım Makineleri Alt Sektörü İthalatında İlk On Ülke (Bin $)

Ülkeler 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Çin 291.639 319.228 326.223 254.246 224.949 216.050 Almanya 199.719 170.226 314.671 141.936 133.034 101.934 Japonya 100.799 112.841 125.233 100.638 102.629 93.668 İtalya 95.468 111.008 176.071 167.620 114.360 86.046

Vietnam 19.878 26.745 24.059 24.010 20.668 28.265

İngiltere 23.133 18.855 21.685 16.054 12.091 18.538

ABD 29.187 29.138 22.371 27.332 24.575 18.086

Malezya 19.095 17.471 21.124 17.695 20.504 18.068

Tayland 7.960 8.260 13.030 15.606 16.641 13.697

İsviçre 16.274 15.834 16.922 16.953 18.433 13.616

İlk On 803.152 829.606 1.061.389 782.090 687.884 607.968 Toplam 1.032.134 1.129.994 1.307.229 1.003.746 863.878 758.389 (*) Ülkelerin sıralaması yapılırken 2017 yılı ithalat değerleri dikkate alınmıştır.

Kaynak: International Trade Centre, TRADE MAP’ten sağlanan verilerle oluşturulmuştur, Aralık 2018.

134 2012­2017 yılları arasında Türkiye’nin kâğıt ve basım makineleri alt sektörü kapsamındaki ürün ithalatının ortalama yüzde 78,4’ü en çok ithalat yapılan ilk on ülkeden yapılmıştır. 2012 yılına göre 2017 yılına gelindiğinde, Çin Türkiye’nin kâğıt ve basım makineleri ithalatından almış olduğu payı korumayı sürdürürken, ikinci sırada yer alan Almanya’nın payı yüzde 6 oranında azalmıştır.

Tablo 117: Kâğıt ve Basım Makineleri Alt Sektörü İthalatında İlk On Ülke Payları (%)

Ülkeler 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Çin 28,3 28,3 25,0 25,3 26,0 28,5

Almanya 19,4 15,1 24,1 14,1 15,4 13,4

Japonya 9,8 10,0 9,6 10,0 11,9 12,4

İtalya 9,2 9,8 13,5 16,7 13,2 11,3

Vietnam 1,9 2,4 1,8 2,4 2,4 3,7

İngiltere 2,2 1,7 1,7 1,6 1,4 2,4

ABD 2,8 2,6 1,7 2,7 2,8 2,4

Malezya 1,9 1,5 1,6 1,8 2,4 2,4

Tayland 0,8 0,7 1,0 1,6 1,9 1,8

İsviçre 1,6 1,4 1,3 1,7 2,1 1,8

İlk On 77,9 73,5 81,3 77,9 79,5 80,1

Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Kaynak: International Trade Centre, TRADE MAP’ten sağlanan verilerle oluşturulmuştur, Aralık 2018.

Son yıllarda yayıncılık alanındaki yaşanan dijital dönüşüm kâğıt ve basım sanayinin önemini kaybettiği izlemini yaratmış olsa da kâğıt modern dünyanın en çok tüketilen sanayi ürünü olarak mevcut konumunu korumaktadır. Türk kâğıt ve basım sanayi, üretimde rekabet avantajı sunan ileri teknolojili modern makineleri tercih etmektedir. Özellikle Türk basım sektörünün yenilikçi bir yapıdan ziyade maliyet-fiyat rekabetine önem vermesi, fiyat rekabeti sunacak bu üretim teknolojisini ithal etmesi sonucunu doğurmaktadır. Türk kâğıt ve basım makineleri alt sektörü, genel olarak makine sanayinde bulunan modern tesisleri ve üretim teknolojisini iyi bir fırsat olarak değerlendirerek kâğıt sanayinin ara girdi maliyetlerinin azalmasında

135 yardımcı bir rol üstlenebilme potansiyeline sahiptir (İstanbul Sanayi Odası, 2015: 25;

Doğu Marmara Kalkınma Ajansı, 2016: 56).