İstanbul’da Bisiklet Kull1anımı

Bisikletin kent içi ulaşımın içine katılmasını hedefleyen İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin önderliğinde yapılan diğer bir proje, “İstanbul Genelinde Bisiklet Yolları ve Yaya Yollarının Etüd, Planlama ve Projelendirilmesi ile Bölgesel Ulaşım ve Trafik Etütlerinin Yaptırılması İşi” adı altında 5216 sayılı yasa ile belirlenmiş olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisindeki 630 km. uzunluğundaki proje alanı içerisinde “Bisikletli ve Yaya Ulaşım Sistemi” oluşturulmuştur. Bu sistem içerisinde ilçeler arasındaki bağlantıların ve güzergâh devamlılığının sağlanmasına yönelik 630 km’lik bisiklet yoluna ara bağlantılar ilave edilerek toplam bisiklet yolu uzunluğu 1004km’ye çıkartılmıştır. (Tatlı, Sancar, 2015: s. 546-550).

90

Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI) Türkiye Sürdürülebilir Şehirler11_{, kirliliği}

azaltmak, halk sağlığını iyileştirmek, karbon gazı salınımını azaltmak ve güvenli ve erişilebilir kamusal alanlar yaratmak için çalışmalar yapıyor. Türkiye’de 14 şehirde çalışmalar yürüten araştırma kuruluşunun gündeminde şu an bisiklet yolları yer alıyor. Bisiklet, karbon salınımı sorununa en iyi çözümlerden biri. Türkiye’de de 1 Haziran 2019’dan itibaren imar uygulaması görmemiş alanlar için hazırlanacak yeni imar planlarında, bisiklet yolları ile bisiklet park istasyonları zorunlu hale gelecek. İstanbul’dan Eskişehir’e kadar birçok şehirde çalışmalar yürüten WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler’in Cumhuriyet gazetesindeki haberine göre, İstanbul çok büyük bir metropol şehir olmasına rağmen bisiklet yolları olması gerekenden çok sayıdadır ve bisiklet yeni yeni ulaşım aracı olarak kabul ediliyor. Kullanım arttıkça farkındalık artacaktır. (Ocak, 2019).

Türkiye’de ilk bisiklet yolları yönetmeliği 2015 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu yıl 1 Haziran 2019’dan sonra bisiklet yollarının imar planlarına işlenme zorunluluğu gelmiştir.

11

Dünya Kaynakları Enstitüsü (WRI) Türkiye Sürdürülebilir Şehirler kirliliği azaltmak, halk sağlığını iyileştirmek, karbon gazı salımını azaltmak ve güvenli ve erişilebilir kamusal alanlar yaratmak için çalışmalar yürütüyor. 2005 yılında kurulan EMBARQ Türkiye, 2015 senesinden bu yana WRI Türkiye Sürdürülebilir Şehirler adıyla şehirlere ulaşım ve kentsel gelişim alanında sürdürülebilir entegre çözümler sunmayı hedefliyor. Dünya Kaynakları Enstitüsü, Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Hindistan, Brezilya ve daha fazla ülkedeki ofisleriyle 50'den fazla ülkeyi kapsayan küresel araştırma kuruluşudur.

91

Görsel 3.20. Harem-Üsküdar-Beylerbeyi Sahil Bisiklet Yolu (Seza Yiş tarafından fotoğraflanmıştır. Fotoğraf Tarihi: 24.08.2019)

WRI, İstanbul Kalkınma Ajansından destek alarak İstanbul’da güvenli bisiklet yoları için tasarım kılavuzu hazırlamıştır. Kılavuzda; doğru, güvenli bisiklet yolları nasıl tasarlanır, dünyadaki örnekler, kriterler nedir gibi sorulara yanıt verilmiş. Ardından İstanbul’da üç ana arterin toplu taşıma bileşenleri için 0,5 kilometrelik planlar çizilmiş ve İstanbul’daki tüm belediyelere gönderilmiştir. Trakya Kalkınma Ajansı da Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli’nden sorumludur. O bölgede bisiklet kullanımı çok olduğu için bisiklet planlaması yapmak gibi bir planları olduğunu WRI’ ya bildirmişler ve aynı kılavuzun kendi bölgeleri için hazırlanmasını talep etmişlerdir. Türkiye’deki bisiklet yollarından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sorumludur. Bakanlık regülasyon hazırlarken WRI’ dan görüş almış ve akabinde ilk regülasyon ortaya çıkmaktadır. Bu bisiklet kültürü için önemli bir adımdır. Yapılan kılavuz Bakanlığın internet sayfasındadır ve diğer belediyelerde sayfadan örnek alarak kendi il ve ilçelerine göre planlayıp uygulayabilirler. (Ocak, 2019).

92

Akıllı bisiklet paylaşım sistemi, önceki başlıklarda detaylı açıklamasının özeti olarak birçok metropolde bisiklet severlere alternatif ulaşım aracı olarak hizmet veren teknolojik veri tabanı ile desteklenerek bisiklet taşıma zorunluğunu ortadan kaldıran ve kentteki ulaşım ağına entegre olabilen sürdürülebilir bisiklet paylaşım sistemidir.

Bu sistemin amacı, 3-5 km uzunluğundaki ara mesafeleri motorlu araç kullanmak zorunda kalmadan gidilebilmesini sağlamaktır. Bu sayede toplu ulaşım üzerindeki yük ve çevreye zarar veren sera gazlarının etkisi azalacak, toplum daha sağlıklı ve daha çevreci bir ulaşım aracını kullanabilme imkânına sahip olacaktır.

Görsel 3.21. İstanbul-Karaköy İspark İstasyonu

(Seza Yiş tarafından fotoğraflanmıştır. Fotoğraf Tarihi: 14.10.2019)

Bisikletin eğlence ve spor amaçlı kullanılmasının yanında bir ulaşım aracı olduğunu teşvik etmek amacıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) şirketi İSPARK, BAKSİ şirketinin üretimini yaptığı, İSBIKE “Akıllı Bisiklet Paylaşım Sistemi” ni İstanbul genelinde 2009 yılında gerçekleştirmiştir. Güncel verilere göre, Anadolu yakasında 38 isbike istasyonu, Avrupa yakasında ise 102 isbike istasyonu olarak toplamda 1.500 isbike bisiklet vardır. Akıllı Bisiklet Paylaşım Sistemi ile bisiklet severler bisikletlerini kullanabilmek için yanlarında taşımak zorunda kalmayacak, istedikleri İSBIKE istasyonlarından bisiklet kiralayabilecekleri ve

93

herhangi bir İSBIKE istasyonuna bırakabilecekleri, Dünya’da uygulanan bu yenilikçi sistemi kullanabilmektedirler. (ISBIKE 2019).

İHA’nın 09.09.2019 tarihli haberine göre, Üsküdar Belediyesi ve çok sayıda bisiklet grubunun farkındalık oluşturmak amacıyla düzenlediği etkinliklere bir yenisi daha eklenmiştir. 8 Eylül sabahı Üsküdar sahilinde toplanan yüzlerce bisikletli, çay ve simit ikramının ardından pedal çevirmek için startın verileceği alana geçmiştir.

Görsel 3.22. Yüzlerce Bisikletli Üsküdar'dan Beykoz'a Pedal Çevirdi. (URL-28 Erişim Tarihi: 09.09.2019)

Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen'in de katıldığı Bisikletli Farkındalık Turu'nda Bisikletliler Meclisi çatısı altındaki 50'den fazla bisiklet grubu ve kulübü ile bine yakın bisikletli, Beykoz sahiline uzanan 25 kilometrelik parkurda pedal çevirerek 'Bizi Fark Edin' sloganı ile sürüş yapmışlardır. Bisiklet sürücüleri İstanbul'a daha fazla bisiklet yolları kazandırılmasını dile getirerek, araç sürücülerinin de trafikte kendilerini daha fazla fark etmelerini talep etmişlerdir. (Hürriyet Haber, 2019).