Bisiklet Yolu Tipleri ve Örnekleri

Bazı Avrupa ülkelerinde ve ABD’ de konu ile ilgili kapsamlı araştırmalar yapılmış ve ülke koşullarına göre standartlar oluşturulmuştur. Özellikle Amerikan Devlet Otoyolları ve Resmi Taşımacılık Birliği (AASHTO- American Association of State Highway and Transportation)’nin geliştirmiş olduğu bisiklet yolları standartları oldukça kapsamlıdır. TSE 9826 (1992)’e göre, bisiklet yolları genellikle iki yönlü ve iki şeritli olarak planlanmaktadır. Avrupa ve ABD’de iki yönlü bisiklet yolları için öngörülen minimum kaplama genişliği 2.4 m’dir. TSE’nin öngördüğü minimum genişlik ise 2.00 m’dir. Tek yönlü bisiklet yolları için öngörülen bisiklet yolu genişliği ise 1.5 m’dir. Bisiklet yolu ile komşu motorlu taşıt şeridi arasında minimum

43

1.5 m genişliğindeki bir emniyet mesafesi bırakılmalıdır. AASHTO (1999), TS 7249 (1989) ve TS 9826 (1992)’e göre, düşey engeller ile kaplama arasındaki minimum açıklık 2.5 m olmalıdır. Pratikte 3.0 m yüksekliğindeki bir açıklık uygun olabilir. Bisiklet yolunun eğim durumu da planlamada göz önüne alınmalıdır. Yüksek eğimli yollarda bisiklet kullanımı zorlaşmaktadır. Bisiklet yolu tasarımında eğimin sürekli olduğu uzun mesafeli yolların kullanışlı olabilmesi için eğim % 2 ile sınırlandırılmalıdır. Bisiklet yolu bağlantılarında sert geçişler yerine yol giriş ve çıkışları bisikletliyi tehlikeye sokmayacak ölçüde eğimli planlanmalıdır. Yol başlangıç ve bitişlerinde eğimler aniden değil, belli bir mesafeden azaltılarak yapılmalıdır. (Cengiz, Kahvecioğlu 2016: s.55-56).

Bu konuda yapılmış yasal düzenlemeler 3 Kasım 2015’te Çevre ve Şehircilik Bakanlığından; “Şehir İçi Yollarda Bisiklet Yolları, Bisiklet İstasyonları Ve Bisiklet Park Yerleri Tasarımına Ve Yapımına Dair Yönetmelik”, resmi gazetede yayınlanmıştır. 1 Haziran 2019 tarihinden itibaren, imar uygulaması görmemiş alanlar için hazırlanıp onaylanacak yeni imar planlarında, ‘Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara uygun şekilde ve plan bütününde ulaşım amaçlı bisiklet yolları ve bisiklet park istasyonları bulunması zorunlu olmuştur. Kanuna göre topoğrafya ve arazi eğimi nedeni ile bisiklet yolu yapılamayan yerlerde ise yaya yolları düzenlenecektir.’ şeklinde maddeler yer almaktadır. Devamında, 2017 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından “Şehir İçi Bisiklet Yolları Kılavuzu” yayımlanmıştır.

Bunlara ek olarak, 12 Aralık 2019 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığının hazırladığı yönetmelik yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelik ile plansız ve düzensiz alanlar için yeni yapılacak imar planı ile ayrılmış bisiklet yollarına ve bisiklet istasyonlarına yer verilmesi zorunlu olmuştur. Bisikletin ulaşım, gezinti ve spor gibi amaçlarla kullanabilmesini sağlamak amacı ile bisiklet yol ve park istasyonları ve türevlerinin planlanıp projelendirilmesi ve yapımına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Yönetmelik ayrıca yapılacak farklı türlerdeki bisiklet yollarının; birbirleriyle, taşıt yollarıyla, yaya kaldırımlarıyla ve ulaşım sistemleri ile bütünleşme ilkelerini kapsamaktadır.

44

Bisiklet kullanıcılarının güvenliğini sağlamak amacıyla farklı türlerde bisiklet yolları ve bisiklet alanlarından bazıları aşağıdaki başlıklarda verilmektedir.

 Ayırıcısız Bisiklet Yolu ya da Bisiklet Şeridi

Ayırıcısız bisiklet yolu araç trafiği içinde bisikletlilerin kullanımı için tahsis edilmiş dar bir trafik şerididir. Bu alan bisikletliler için trafik levhaları ve işaretçilerle ayrılmış korunaklı bir bölgedir. Bazı Türkçe dokümanlarda “bisiklet şeridi” olarak da geçmektedir. WRI Türkiye İstanbul'da Güvenli Bisiklet Yolları Uygulama Kılavuzu Normal yol kaplamasından farklı bir doku ya da renge sahip olup, sadece bisikletlilerin kullanabileceği şeritleridir. (Tatlı, Sancar, 2015: s. 546-550).

Bisiklet şeridi standartları ise şöyledir:

Tablo 2.4. Bisiklet Şeridi Standartları,2006 (Tatlı, Sancar 2015)

 Ayırıcılı Bisiklet Yolu

Ayırıcılı bisiklet yolu, genellikle motorlu taşıt trafiği dışında bisiklet kullanımı için uygulanmış yoldur. Bu yollar taşıt yolundan kaldırım taşı, çim, hendek ve benzeri elemanlar ile fiziki olarak ayrılmış yollardır. Bazı Türkçe dokümanlarda “bisiklet yolu” olarak da geçmektedir. (WRI,2014).

45

Görsel 2.17. Harem-Üsküdar Sahil Bisiklet Yolu,2018, İstanbul (Seza Yiş tarafından fotoğraflanmıştır. Fotoğraf Tarihi: 10.11.2018)

 Motorlu Taşıt Yolu ile Bitişik Bisiklet Yolu

Motorlu taşıt yoluna bitişik tasarlanıp, bisikletlinin önemi diğer araçlar ve yayalarla eşdeğer kabul edilip yol hakkı tanınır. Bisiklet hatları, motorlu taşıtların seyahat şeritlerine bitişik yerleştirilir ve motorlu taşıt trafiği ile aynı yönde akar. Ya da yaya kaldırımıyla birlikte tasarlanıp, bölücü elemanlarla taşıt yolundaki trafikten bisiklet kullanıcılarını ayırır veya taşıt iziyle aynı kotta yer alarak, yer dokusundaki işaretlerle taşıt trafiğinden ayrılır. Bu bisiklet hatları bisikletçilerin geçerli trafik koşullarından etkilenmeden tercih ettikleri hızda hareket etmelerini sağlar. (Tatlı, Sancar, 2015: s. 546-550).

46

Tablo 2.5. Motorlu Taşıt Yolu ile Bitişik Bisiklet Yolu Standartları, 2006 (Tatlı, Sancar, 2015: s. 546-550).

Görsel 2.18. Motorlu Taşıt Yolu ile Bitişik Bisiklet Yolu, Urban Bikeway Design Guide,2014

47

 Karışık (Karma Kullanımlı) Bisiklet Yolu

Konut kullanımının ağırlıklı olduğu alanlarda karışık bisiklet yolu tercih edilebilir. Motorlu taşıtlarla bisikletler aynı yolu kullanır ve bisiklet için herhangi bir düzenleme yapılmaz. Bu kullanım için sokaktaki günlük ortalama taşıt sayısının 2000’den az ve taşıt hızının 50 km/saat’den az olması gerekmektedir. (Tatlı, Sancar 2015: s. 546-550).

Tablo 2.6. Karışık(Karma Kullanımlı) Bisiklet Yolu Standartları, 2006 (Tatlı, Sancar, 2015: s. 546-550)

 Müstakil Bisiklet Yolu

Motorlu taşıt yolu ile kesişimin en az olduğu en güvenli yollardır. Bu tür yollar genellikle rekreasyon amaçlı kullanımlar düşünülerek yapılsa da iş, eğitim ve alışveriş temelli yolculuklarda da güvenliğin yüksek düzeyde olması sebebiyle tercih edilirler. (Tatlı, Sancar, 2015: s. 546-550).

48

Görsel 2.19. Yahyakaptan-Köseköy Bisiklet Yolu İzmit. 2018. (Seza Yiş tarafından fotoğraflanmıştır. Fotoğraf Tarihi: 06.08.2018)

Tablo 2.7. Bölünmüş Bisiklet Yolu Standartları, 2006 (Tatlı, Sancar, 2015: s. 546-550).

 Bisikletli Bekleme Alanı (Bike Box)

Sinyalizasyona sahip kavşaklarda bisikletlilerin yeşil ışık yandığında harekete geçmek üzere bekleyebilecekleri güvenli alanlardır. (WRI Türkiye İstanbul'da Güvenli Bisiklet Yolları Uygulama Kılavuzu)

49

Görsel 2.20. Beykoz Sahil Yolu, Mavi Renkli Güvenli Bisiklet Bekleme Alanı, İstanbul, 2019.

(URL-9 Erişim Tarihi: 18.11.2019)

Yukarıda sözü edilen bisiklet yolu türleri ve bu türlere ait standartlar, bisiklet kullanımının yaygın olduğu ülkelerde kabul görmüş ölçülerdir.

50

Tablo 2.8. Bisiklet Yollarında Türk Standartları, 2006 (Tatlı, Sancar, 2015: s. 546-550).