Cycle Hack – Küresel Bisiklet Ürünleri Deneyimleme Hareketi

Cycle Hack, insanların bisiklet deneyimini geliştiren ve iki tekerleğe daha fazla insan kazandırarak yeni fikirler tasarlama, prototipleme ve test etme olanağı sağlayan küresel bir bisiklet hareketidir. Yeni ürünleri, hizmetleri ve fiziksel alanların tasarım prototiplerini ve fikirlerini sokaklarda test ederek deneyimlenmesini sağlamaktadırlar.

103

2014 yılında Glasgow İskoçya’da çeşitli yöntemler kullanarak bisiklet sürmenin önündeki engelleri kaldırmak amacıyla doğmuştur. Cycle hack, tasarım yoluyla, inovasyonla, alet kullanarak, yeni yöntemler geliştirerek ve çeşitli çözümler bularak bisiklete trafikte engel teşkil eden her şeye tepkisel bir hareket yaratmaktadır.

Dünya’da 135 kentte yaygınlık göstermekte olan cycle hack, kentlerde insan merkezli tasarımı sağlamak amacıyla, topluluklara ve kuruluşlara, bisiklet kullanımının herkes için daha erişilebilir, güvenli ve eğlenceli hale getirilebileceği konusunda yeni çözümler üretmektedirler.

Görsel 3.31. Brüksel’de Cycle Hack Hareketine Bir Örnek (URL-35 Erişim Tarihi: 10.12.2018)

Belli bir kuruluş olan Cycle Hack topluluğu bir araya gelerek bisikletin önündeki engelleri belirleyip bunlara ferahlatıcı çözümler üretmektedir. Projeye göre, trafikte diğer yol kullanıcıları arasında empati sağlamak amacıyla bisikletliler için güvenliği arttırıcı ve yolculuğu kolaylaştırıcı uyarı ve işaretlemelerin yanı sıra trafikte bisiklete daha fazla yol açmak ve dikkatli olunmasını sağlamak için kör noktalar tespit edilerek çeşitli yöntemlerle bu gösterilmektedir. Böylece bisikletliler otobüslerin ve büyük araçların yanında dikkatli şekilde geçiş sağlayabilmektedirler.

104

Görsel 3.32. Glasgow’da Cycle Hack Hareketine Örnek (URL-36 Erişim Tarihi: 11.12.2018)

Cycle Hack Türkiye’de ilk defa 2015 yılının Haziran ayında 35 şehirde eş zamanlı olarak BUP (Bisikletli Ulaşım Platformu) / TAK (Tasarım Atölyesi Kadıköy) ve Hippo organizasyonu ile gerçekleştirilmiştir. (Cyclehack).

3.3.3 Bike Kitchen – Bisiklet Mutfağı

1981’de Viyana Avusturya’da ortaya çıkan ve bisikletin her tür sosyal ve teknik yardımlaşma evi veya mutfağı olarak adlandırılan yerdir. Bisiklet mutfağı, bisikletlerini onaracak, güvenli bisiklet sürmenin öğretildiği, bisikleti daha erişilebilir hale getirecek, topluluk kuracak ve bisikletle daha fazla insanı elde ederek sürdürülebilir ulaşımı destekleyecek bir harekettir.

105

Görsel 3.33. Vancouver’da Bir Bisiklet Mutfağı (URL-37 Erişim Tarihi: 09.12.2018)

Daha somut bir tanımla, bisiklet mutfağı, bisikletlilerin bisikletlerini korumak, onarmak ve inşa etmek, araçların ve parçaların nasıl kullanılacağını öğrenmek amacıyla, öğrenciler ve diğer topluluk üyeleri ile birlikte bir alan sağlamak üzere oluşturulmuş kar amacı gütmeyen bir topluluk ve bisiklet dükkânıdır.

Bisiklet mutfağında;

 Atma-tamir et-kullan yaklaşımı (geri dönüşüm – recycle),  Kendin yap yaklaşımı (DIY: Do it yourself),

 Ücretsiz bisiklet tamiri eğitimleri (free skool),

 Araç ve gereçlerin ortak kullanımı (collectivism / kolektif mülkiyet),

 Fazla parçalarını paylaş yaklaşımı (free store – takas pazarı) yaklaşımları bulunmaktadır.

İtalya’da Ciclofficina, ABD’de Bike Cooperative, Almanya’da Bike Kitchen olarak adlandırılır.

Bisiklet Atölyelerinde bisiklet tamiri için gerekli olan bütün ekipmanlar bulundurulur ve tamir yapmayı bilen insanlar gönüllü olarak haftanın belli günlerinde başkalarının bisikletlerini tamir ederler veya tamir etmeyi öğretirler. Bu sayede Bisikleti ulaşım amaçlı kullanan kişilerin sosyalleştiği ve buluştuğu mekanlar olarak da adlandırılabilir.

106

Sürdürülebilir ulaşımın yaygınlaşması çalışmalarının önemli bir parçası olan bu etkinlik, örneğin, işe bisikletle giden herkes zincir bakımı yapmayı, fren pabucu değiştirmeyi, kopmuş jant telini onarmayı bilme zorundalığından kurtarmaktadır. İnsanlara kullandıkları “aracın” basit düzenlemeler ile tamir edilebileceğini göstererek, onların “ya yolda bisikletimin lastiği patlarsa” korkusu ile evden bisikletle çıkma fikirlerinin olumsuzlaşmasını engellemektedir.

Bisiklet atölyelerinin bir diğer amacı ise sosyal hayata entegrasyon için bir kanal olması. Belli bir dönem iş bulamayan kişilerin evde pineklemeleri yerine bu atölyelerde hem bisiklet tamirini öğrenmeleri, öğretmeleri ve tamirat karşılığı ufak da olsa para kazanmaları sık karşılaşılan bir durumdur. Belediye tarafından tahsis edilen, şehir merkezindeki bu mekânlar sosyalleşme için mükemmel bir çözüm sunmaktadır. (Pinzuti, 2015).

Dünya üzerinde bisiklet kiliseleri14_{, bisiklet toplulukları ve bisiklet kümeleri}

olarak da bilinen binlerce bisiklet mutfağı vardır. Bike kitchen, bisikletin hem fiziksel olarak tamirinin ve üretiminin yapıldığı, insanların bisiklet parçalarını paylaştığı bir yer olup ayrıca bisiklet kültürünün yaygınlaşmasında oldukça etkili bir bisiklet kolektifi olmuştur.

Bisiklet mutfağı için öncelikle bir alan gereklidir ve San Francisco Bike Kitchen'ın kurucularından Catherine Hartzell, kirasız veya çok amaçlı bir alan bulmak için çalışmalar yapmıştır. Bu amaçla da kilise bodrumları, topluluk merkezleri, mevcut bisiklet organizasyon alanları, topluluk araç kulübeleri veya ödünç kitap paylaşım kütüphaneleri gibi alanların kirasız olarak paylaşılması için ortam hazırlamak için çaba göstermektedirler15

.

Ayrıca bir yer bulmak zorsa veya belirli bir yere sabit kalınmak istenilmiyorsa, mobil bisiklet mutfakları oluşturulabilir. Seyyar bisiklet mutfakları, alet ve malzemelerin taşınması zor olsa da bir telefon uygulaması sayesinde yerini bildirerek

14

Madonna del Ghisallo kilisesi, İtalya, 1949 yılında bölgenin yerel rahibinin, Papa 7. Pius’u iknasıyla “The Patron Saint of Cyclists” ünvanını alan bu kilise, dünyada hiçbir spor dalında böylesine etkili bir örneği bulunmayan, bütünleştirici, saygıdeğer ve kutsal bir yapıdır. Yarış günü ana grup (peloton), Santuario della Madonna del Ghisallo tırmanışını gerçekleştirirken, bu küçük şapel, çanlarını çalarak yarışa katılan bisikletçilerin şahsında dünyanın bütün bisikletçilerini selamlar ve onurlandırır. Onları koruduğunu ve kutsadığını bu ritüel ile gösterir.

107

insanları bir araya toplar ve bisiklet kültürünün yaygınlaşması aşamasında daha da etkili olabilir. Böylece sabit bir alanın getirdiği yükümlülüğünün azalması ile topluma bisiklet kültürünü kazandırmak ve daha fazla program ve girişim oluşturmak için daha olanaklı kılabilir. Londra’da bu tanıma uyan açık-mobil bisiklet mutfağı örneği fotoğrafta gösterilmiştir. Bu şekilde açık-mobil bisiklet mutfağı birçok şehirlerde de uygulanmıştır.

Görsel 3.34. Londra’da Açık-Mobil Bisiklet Mutfakları (URL-38 Erişim Tarihi: 09.12.2018)