İnternet Tabanlı Uzaktan Eğitim (İTUE)

İnsanoğlunun günümüzde vazgeçemeyeceği en zaruri ihtiyaçlardan biri şüphesiz teknolojidir. Özellikle bilgisayarın insanların hayatında yer etmesi, ardından internetin ortaya çıkması ve teknolojiyle birlikte hızla gelişmesi yakın zamanda görmüş olduğumuz önemli gelişmeler arasındadır. Bilgisayar ve internet teknolojileri birçok alanda kullanılmaya başlarken eğitim uygulamaları da bu teknolojilere kucak açmış ve bütünleşmiştir. Bugün eğitim yazılımları, uzaktan eğitim uygulamaları, mobil eğitim gibi bilgisayarın çeşitli türlerini ve internet teknolojisini kapsayan çeşitli eğitim uygulamaları görülmekte ve kullanılmaktadır.

Dünya genelindeki en geniş ağ olarak bilinen internet çok sayıda bilgisayarı birbirine bağlayan bilgisayar ağı olarak tanımlanır. İnternet, İngilizce iki kelime olan; international (inter) ve network (net) kelimelerinin kısaltılmasıyla oluşmuş ve anlam olarak uluslararası iletişimi ifade etmektedir (İşman, 2005 s.256; Uşun, 2006, s.93). İnternet, milyonlarca hatta milyarlarca bilgisayarı birbirine bağlayan uluslararası düzeyde bir bilgisayar ağı ve dünya genelinde insanların iletişim kurmalarını sağlayan herkese açık bir haberleşme ağıdır (Seferoğlu, 2006, s.138). İnternet, kullanıcıların e-posta ve çeşitli yazılımlarla iletişimde bulundukları, bilgiye ve veri tabanlarına eriştikleri, çeşitli

35

programları ve dosyaları gönderip aldıkları sanal bir ortamdır (Karataş, 2008, s.3). İlk olarak 1960 yılında Amerika Birleşik Devletleri hükümeti tarafından askeri amaçlı olarak geliştirilen ARPANET projesine dayanan internet, günümüzde insanların bilgisayarlarını ve mobil cihazlarını birbirine bağlayan ve iletişim kurmalarını sağlayan en temel araç haline gelmiştir (Vikipedi, 2016).

İnternetin alt yapısı ile uzaktan eğitim uygulamaları daha farklı boyutlara ulaşmıştır. İşman (2005, s.273), internetin uzaktan eğitimi daha kalıcı ve etkili hale getirdiğini ifade etmiştir. Ayrıca uzaktan eğitimdeki kalıcılığın internetin sahip olduğu temel güçlerden kaynaklandığını belirterek bu güçleri şu şekilde sıralamıştır:

 İnternet sanal bir kütüphanedir. Milyonlarca insan öğrenme etkinlikleri ve araştırmaları için gerekli olan sayısız bilgiye bulundukları mekândan rahatlıkla ulaşabilmektedir.

 İnternet çok kültürlü bir özelliğe sahiptir. Farklı ülkelerin kültürleri, özellikleri araştırılabilir. Örneğin bir ülkeye ait yemeğin tarifini internetten elde ederek hazırlamak mümkündür.

 İnsanlar yolculuk ve ziyaret yapmadan farklı ülkelere ve kıtalara hakkında deneyim kazanabilir.

 İnternet geniş düşünce biçimlerini kapsamaktadır. Bir konu hakkında tek taraflı düşünmek mümkün değildir. Çünkü internet araştırılan konu hakkında değişik görüşleri ve bilgileri içermektedir. Bu sayede araştırmacı farklı düşüncelere ulaşarak kendisi karar vermeye çabalar.

 Bilgiye ulaşmak çok hızlıdır. Araştırılan konu hakkındaki birçok bilgiye dünyanın herhangi bir yerinden çok hızlı bir şekilde ulaşmak mümkündür.  Çok güçlü bir bilgi bankası olan internet, insanların yeni bilgilere ulaşmasını

sağlar. Bu sayede yeni araştırmaların ve buluşların da gerçekleşmesini sağlamış olur.

 İnternet bir konunun araştırılmasında yardımcı ve rehber konumundadır. İnternet sayesinde kullanmış olduğumuz arama motorları belirlenen konu hakkında bilgi içeren sayısız internet sitelerine ulaşmanızı sağlar.

 İnternet sayesinde hayat boyu öğrenme sağlanır. Hangi yaşta ve şartlarda olursak olalım internet sayesinde öğrenmeyi yaygın bir şekilde gerçekleştirebiliriz.

36

 İnternet sayesinde dünyanın herhangi bir yerinde bulunan bir insan bilgi merkezi haline gelmiştir. Sahip olduğu bilgileri internet sayesinde hızlı bir şekilde üretir ve yayar.

 İnternet öğrenme-öğretme faaliyetlerini her zaman desteklemektedir.

İnternetin sahip olduğu bu temel özellikler sayesinde eğitim uygulamalarında kullanımı kaçınılmazıdır. Birbirinden uzak coğrafyalarda bulunan insanların iletişimini ve bilgi paylaşımını sağlayan internet, uzaktan eğitimi ilk kuşaklardaki geleneksel yapısından çıkararak internet tabanlı bir duruma getirmiştir.

Uşun’a (2006, s.113) göre, internet tabanlı uzaktan eğitim (İTUE), öğrenen ve öğretenin hem zaman hem de mekân farklılığı içeren durumlarda alt yapı olarak interneti kullanarak gerçekleştirdikleri eğitim sürecidir. Kaya (2002, s.236), internetin uzaktan eğitimde kullanılmasının başlıca amacını daha çok öğrenenin faydalanmasını sağlamak olarak ifade etmiştir. Öğrenciler belirlenen zamanda veya bu zamanın dışında herhangi bir yerden derslere katılabilmektedir.

İTUE, internetin altyapı olarak kullanıldığı birçok uzaktan eğitim modelini içeren bir yaklaşım şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Uzaktan eğitim için kullanılan HTML sayfa yapıları, tele-konferans görüşmeleri, sanal sınıflar, elektronik postalar, elektronik ortamda hazırlanmış doküman, materyal, kitap ve yayınlar internet tabanlı uzaktan eğitimin unsurları olarak kullanılan modellerdir. Günümüzde en sık kullanılan model ise web tabanlı uzaktan eğitim (WTUE) modelidir (Al ve Madran, 2004, s.263). İnternet tabanlı olarak gerçekleştirilen uzaktan eğitim uygulamalarının eşzamanlı (Senkron) ve eşzamansız (Asenkron) olmak üzere iki çeşidinin olduğu söylenebilir.

İnternet teolojilerinin kullanılarak gerçekleştiği uzaktan eğitim türleri eş zamanlı (senkron) ve eş zamansız (asenkron) olarak gerçekleşir (Berge, 1999, s.6; Türkoğlu, 2001: Aktaran, Odabaş, 2004, s.4; Uşun, 2006, s.119). Eş zamanlı uzaktan eğitim, klasik sınıf ortamında yüz yüze gerçekleşen eğitim modelidir. İnternet tabanlı eğitim modelinde ise, önceden belirlenen program çerçevesinde öğrenci ve öğretmen internet aracılığıyla birebir iletişim kurup, görüntülü ve sesli konferans veya canlı ders yaptıkları eğitimdir. Bu modelde tüm katılımcılar arasında iki yönlü etkileşim ve iletişim vardır. Örnek olarak, sanal sınıflar, görsel ve işitsel konferanslar, internet üzerinden telefon bağlantısı, çift taraflı (etkileşimli) ve canlı uydu yayınları örnek olarak verilebilir. Öğrenciler eşzamanlı eğitimin üstünlüklerinden çeşitli şekillerde yararlanabilmektedir. Eşzamanlı eğitim ile

37

tartışma ortamı yaratmak, soru sorup cevap almak, anında test yapmak, video ve çoklu ortam olanaklarından yararlanmak, sunum yapmak, birçok öğrenci ile aynı anda iletişim kurmak, içeriğe farklı yerlerden ulaşmak olanaklıdır.

Asenkron uzaktan eğitim ise zamandan ve mekândan bağımsız olarak gerçekleşen eğitimdir. Asenkron eğitim, internet üzerinden etkileşimsiz bir ortamda gerçekleşir. Öğrencinin önceden hazırlanmış ve kendi içinde etkileşimi olan yazılımları ve ders materyallerini kullanarak gerçekleştirdiği eğitim modelidir. Öğrenci burada öğrenmeyi kendi hızına göre ve istediği zamanda gerçekleştirebilir. Öğrenci ve öğretmen iletişimi elektronik posta veya yazıya bağlı görüşme şeklinde gerçekleşebilir. Eşzamanız eğitimde, tartışma forumları, tartışma listeleri, e-posta gibi araçlar kullanılmaktadır. Kalıcı web sayfaları, otomatik puanlanan testler eşzamanız olanlardandır. Öğrenciler istedikleri zaman onları okuyabilirler. Burada önemli olan “aynı zaman” ifadesinin tanımlanmasındadır. Bazılarına göre “aynı zaman” dakikalarla ya da saniyelerle ifade edilirken bazılarına göre ise saatler ve günlerle ifade edilebilmektedir (Horton, 2000; Joliffe ve diğerleri, 2001).

İnternet tabanlı olarak ifade ettiğimiz uzaktan eğitime birçok kavram ortaya çıkmıştır. Bu kavramlar içerisinde; internet tabanlı uzaktan eğitim, web tabanlı öğrenme, e-öğrenme, sanal öğrenme, çevrimiçi öğrenme gibi birçok kavramlar ortaya çıkmıştır. Bazen birbiri yerine kullanıldığı görülse de anlamca birbirinden farklıdır. Bu kavramlarla birlikte eğitim, öğretim ve öğrenme kavramlarının da kullanıldığı görülmektedir. İnternetin teknolojilerinin her türlü imkânlarından faydalanarak gerçekleştirilen uzaktan eğitim modelleri; web tabanlı öğretim, web tabanlı uzaktan eğitim, internet tabanlı uzaktan eğitim olarak ifade edilmektedir. Bu tür uzaktan eğitimlerle gerçekleşen öğrenmelere de web tabanlı öğrenme, e-öğrenme, sanal öğrenme, çevrimiçi öğrenme denilmektedir. İlgili alan yazında çoğunlukla birbiri yerine kullanılan bu kavramların açıklanmasında fayda vardır.