Evren ve Çalışma Grubu

Araştırmanın evrenini, Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okulöncesi Öğretmenliği, İlköğretim Matematik Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği ve Fen Bilgisi Öğretmenliği bölümlerinde 2015-2016 eğitim-öğretim yılı güz dönemi “Öğretim İlke ve Yöntemleri (ÖİY)” dersini alan 2. Sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın evrenini oluşturan dört bölümdeki öğrenci sayısı 267’dir. Araştırma evrenini belirlemenin en iyi yolu, amaca uygun ölçütler geliştirmek ve bu ölçütlere uyanları çalışma evrenine almaktır (Karasar, 2007, s. 110). Araştırmada, öğretmenlik meslek bilgisi dersi olduğu için ÖİY dersinin uygulamada kullanılmasına karar verilmiştir. ÖİY dersi, Güz döneminde geniş evrene sahip olduğundan çalışma grubunun belirlenmesinde araştırma için uygun görülmüştür. Bu nedenle yukarıda ifade edilen dört bölüm araştırma evrenini oluşturmaktadır.

3.2.1. Deneysel Desen ve Nitel Boyut İçin Çalışma Grubunun Oluşturulma Aşamaları

Çalışma grubunun oluşturulmasında kümeleme (cluster) analizi yapılmıştır. Kümeleme analizi, iki veya daha büyük boyutlu veri matrisinde yer alan ve doğal gruplamaları kesin olarak bilinmeyen birimleri, değişkenleri ya da birim ve değişkenleri birbiri ile benzerlik gösteren alt kümelere (grup, sınıf) ayırmaya yardım eden yöntemler

84

topluluğudur (Özdamar, 1999, s.257). Bu çalışmada kümeleme yöntemlerinden k- ortalamalar yöntemi kullanılmıştır. Kümeleme analizine ilişkin aşamalar şunlardır:

a) Deney ve kontrol gruplarının belirlenmesinde kümeleme analizi için üç farklı değişken kullanılmıştır. Bunlar:

 Çalışma evreninde yer alan tüm öğrencilerin birinci sınıfta almış oldukları ilk öğretmenlik meslek bilgisi dersi olan Eğitim Bilimine Giriş dersine ait geçme notu,

 Birinci sınıf not ortalamaları,

 Başarı ön testi sonuçları (yansızlığın kontrol edilmesi için).

Çalışmanın yapılacağı bölümlerde toplam 251 öğrenciye ait bu üç değişkenin verilerine ulaşılarak kümeleme analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda en yüksek sayıyı ikili atama vermiştir. Birinci kümede 185 üye, ikinci kümede ise 66 üye yer almıştır. Kümeler arasındaki mesafe 36,1 olarak belirlenmiştir. Kümeleme analizine ilişkin birim, küme ve uzaklık bilgileri Tablo 6’da verilmiştir. Çalışma gruplarının oluşturulması için benzer özelliğe sahip öğrencilerin çoğunlukta yer aldığı birinci küme (n=185) seçilmiş ve diğer aşamalara devam edilmiştir.

Tablo 6. Kümeleme Analizine İlişkin Küme ve Birim sayıları

Küme Birim Sayı Kümeler Arası Uzaklık

1 185

36,1

2 66

Toplam 251

b) Öncelikle öğrencilere yapılacak uygulama hakkında bilgi verilerek, gönüllü katılım formu dağıtılmıştır. Bu form ile öğrencilere ait bilgiler, bilgisayar, internet bağlantısı (limitsiz) olup olmama durumları ve uygulamaya katılmak isteyip istemedikleri sorgulanmıştır. Uygulamada çevrimiçi öğrenme ortamlarını kullanacak gruplar belirlenirken bu formdaki bilgiler göz önüne alınmıştır. Gönüllü katılım isteyen ve bilgisayar-internet kriterleri uyan 67 öğrenci belirlenmiş ve deney gruplarına atanmıştır.

c) Öğrencilerin birinci sınıfta iki dönem süresince Bilgisayar-I ve Bilgisayar-II derslerini aldıkları, yalnızca Fen Bilgisi Öğretmenliği bölümü öğrencilerinin birinci sınıfta bu dersleri almadıkları belirlenmiştir. Bu yüzden çevrimiçi

85

öğrenme ortamlarını kullanacak deney-1 ve deney-2 gruplarına bu bölümden öğrenci atanmamış sadece kontrol grubuna atanmıştır.

d) Araştırmanın deneysel boyutu için çalışma grubunu; deney-1 (n=34), deney- 2 (n=33) ve kontrol (n=34) gruplarında yer alan toplam 101 öğrenci oluşturmuştur. Balcı (2011, s.103), deneysel araştırmalar için her bir grupta en az 15 kişinin bulunması gerektiğini ifade etmiştir. Deney-1, deney-2 ve kontrol gruplarında yer alacak öğrencilerin bulundukları bölümlere göre sayıları Tablo 8’de sunulmuştur.

e) Araştırmanın nitel boyutunun çalışma grubunu ise, çevrimiçi öğrenme ortamlarını kullanan deney-1 ve deney-2 grubu öğrencilerinin yer aldığı toplam 67 kişi oluşturmaktadır.

Tablo 7. Belirlenen Çalışma Grubu Sayıları

Bölüm Deney-1 (n) Deney-2 (n) Kontrol (n) Toplam (n)

Okulöncesi Öğretmenliği 8 8 4 20

İ.Ö. Matematik Öğretmenliği 17 16 5 38

Sınıf Öğretmenliği 9 9 7 25

Fen Bilgisi Öğretmenliği - - 18 18

Toplam 34 33 34 101

3.2.1.1.Deney-1, Deney-2 ve Kontrol Grubu için Normallik Testi

Deney-1, deney-2 ve kontrol grubundaki öğrencilerin başarı testi puanlarının normal dağılım gösterip göstermediklerini tespit etmek için Kolmogorov-Smirnov (K-S) testi yapılmıştır. Kalaycı (2010, s.6) normallik için yapılacak testlerde kurtosis ve skewness katsayıları kendi standart hatalarına bölünerek standartlaştırılmaktadır. Elde edilen standart değerler (z değeri) kritik tablo değerleriyle karşılaştırılmaktadır. Skewness ve kurtosis için bu değerler .05 anlamlılık düzeyinde +1.96 ve -1.96 aralığında yer almakta, anlamlılığın olması için bu değerlerin sıfır seviyesine yaklaşması gerekmektedir. Tablo 8’de deney-1, deney-2 ve kontrol grubunda normal dağılımın olup olmadığına ilişkin değerler gösterilmiştir.

86

Tablo 8. Deney-1, Deney-2 ve Kontrol Gruplarına İlişkin Normal Dağılım Değerleri

Deney-1 Deney-2 Kontrol

Z değeri (Skewness) .356 -.497 .427

Z değeri (Kurtosis) .046 .624 -.324

Kolmogorov-Smirnov (Sig.) .200 .200 .200

Tablo 8’e göre skewness ve kurtosis değerlerinin standartlaştırılmış değerleri (z değeri) ve K-S test değerleri incelendiğinde deney-1, deney-2 ve kontrol grubunda yer alan öğrencilerin başarı testi puanlarına ilişkin verilerin normal dağıldığı söylenebilir. Benzer sonuçlar normallik grafiğinde de gözlenmiştir. Veriler bir doğru üzerinde dağıldığı için grup için normalliğin varlığından söz edilebilir. Şekil 8’de, deney-1, deney- 2 ve kontrol grubu için normal dağılım grafiği görülmektedir.

87

3.2.1.2.Başarı Öntest Puanlarına Göre Çalışma Gruplarının Sınanması

Deney-1, deney-2 ve kontrol gruplarının başarı testinin öntest puanları arasındaki farkın anlamlılık düzeyini test etmek amacıyla varyans analizi yapılmıştır. Tablo 9’da yer alan sonuçlara göre Deney-1, deney-2 ve kontrol gruplarında yer alan öğrencilerin başarı testinden aldıkları öntest toplam puanları arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı görülmüştür (F= .043; p= .958).

Tablo 9. Deney-1, Deney-2 ve Kontrol Grubunun Başarı Testi Öntest Puanlarına İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları

Gruplar N _X Varyans Kaynağı Kareler Toplamı sd Kareler Ort. F p Deney-1 34 20.15

Deney-2 33 20.27 Gruplar arası 1.808 2 .904 .043 .958 Kontrol 34 20.47 Grup içi 2077.281 98 21.197

Toplam 101 20.30 Toplam 2079.089 100

Ayrıca deney-1, deney-2 ve kontrol gruplarına ait ortalama puanlarının (XDeney-1= 20.15; XDeney-2 = 20,27; XKontrol = 20.47) yakın değerlere sahip olduğu ve

[p<.05, (p=.958)] anlamlı farklılığın olmadığı tespit edilmiştir. Başarı öntestlerinden elde edilen bulgular, grupların yansız bir şekilde oluşturulduğunu göstermektedir.