Araştırmanın Modeli

Araştırmada hem nicel hem de nitel araştırma yöntemlerinin birlikte yer aldığı karma (mixed) araştırma modeli kullanılmıştır. Johnson ve Christensen (2008) karma araştırmaları, nitel ve nicel yöntem ya da paradigmaların birlikte kullanıldığı bir yaklaşım olarak tanımlamaktadır (Akt. Balcı, 2011, s.42). Farklı bir tanıma göre karma araştırma, bir araştırma sorusuna cevap bulmak, bir problemi anlamak için bir ya da bir dizi çalışmada hem nitel hem de nicel metotları kullanarak verilerin toplandığı, analiz edildiği ve karşılaştırıldığı modeldir (Bloor ve Wood, 2006, s.116; Hewson, 2006, s.179; Creswell ve Plano Clark, 2014, s.4; Creswell, 2012, s.535).

Karma araştırma modeli, nicel yöntemden yararlanarak sayısal verileri, nitel yöntemden yararlanarak da metinsel ifadeleri toplayarak ortaya yeni ve bağımsız bir şeyler çıkarmayı amaçlamaktadır (Creswell ve Plano Clark, 2014, s.4; Punch, 2005, s.60). Karma yönetimi kullanmanın birçok avantajı bulunmaktadır. Bu avantajlar; araştırmanın tutarlılığını sağlamak, geçerliğini artırmak, yanlılığı azaltmak, bir analizin güvenirliğini artırma çabası, hipotezlerin test edilmesinde bir metodun zayıf yönleriyle diğer metodun güçlü yönlerinin birbirini tamamlaması, farklı araştırma modelleri ile çeşitleme yapma olarak sayılabilir. Ayrıca karma yöntemi kullanılarak yapılan çalışmaların sonuçlarının daha geniş kitlelerce kabul edilebilir ve kullanılabilir olmasını sağlar (Gorard ve Taylor, 2004, s. 43; Wiersma ve Jurs, 2009).

Nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma yöntem araştırmalarına yönelik eğilimin son yıllarda arttığı görülmektedir. Ayrıca karma yöntem bazı araştırmacılar tarafından bilimsel araştırmalarda üçüncü paradigma olarak kabul

79

edilmektedir (Ilgar ve Ilgar, 2013, s.197). Eğitim ve sosyal araştırmalarda karma yöntem yaklaşımının önemli bir dönüm noktası olduğu görüşü ön plana çıkmaktadır. Karma yöntem, özellikle 1990’lı yılların başından itibaren bu yöntem, sosyal bilimlerde farklı ve ayrı bir alan olarak kabul edilmeye başlamıştır (Baki ve Gökçek, 2012, s.2). Eğitim araştırmalarında çıktılar karmaşık ve birbirini etkileyen çoklu faktörlerden oluşmaktadır. Bu yüzden karma yöntem, durumu çeşitli perspektiflerden derinlemesine incelemeye olanak sağladığı için sıklıkla kullanılmaktadır (Punch, 2011; Wiersma ve Jurs, 2009). Bu araştırmanın amacına uygun bir şekilde kullanılan karma yönteme ilişkin süreç ve işlem aşamaları Şekil 6’da gösterilmiştir.

Şekil 6. Araştırmanın Süreci

Karma araştırma modeline ait farklı desenler bulunmaktadır. Bu araştırmada karma yöntemin açımlayıcı sıralı deseni kullanılmıştır. Bu desende araştırmacı nitel ve nicel verileri farklı zamanlarda sıra ile toplar. Böylece bir veri toplama biçimi bir diğerine yol gösterir. Ayrıca bu desende ilk olarak nicel uygulamalar gerçekleştirilir ve veriler toplanır. Bu işlem araştırmanın ana bölümünü teşkil eder. Daha sonra araştırmanın ikinci

Veri Setleri

Nicel Veriler Nitel Veriler

Deneysel Desen -Başarı -Tutum -ÇÖHBÖ -ÇÖTÖ Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu

Nicel ve Nitel Verilerin Yorumlanması Betimsel Tarama

80

bölümünü oluşturan nitel veriler toplanır (Creswell, 2012, s. 545). Nicel veriler ve sonuçlar araştırma probleminin genel bir resmini sağlarken, bu genel resmi açıklamak için özellikle nitel verilerin toplanması önem taşımaktadır. Araştırmanın amacına uygun olarak öncelikle deneysel uygulama yoluyla nicel veriler toplanmış, daha sonra nitel veriler elde edilmiştir. Açımlayıcı sıralı desene ilişkin süreç Şekil 7’de yer almaktadır.

Şekil 7. Açımlayıcı Sıralı Desene İlişkin Süreç (Creswell ve Plano, 2014, s.77)

3.1.1. Araştırmanın Nicel Boyutu

Araştırmanın birinci alt amacını oluşturan nicel boyutu deneysel desen ve betimsel tarama modeli şeklinde gerçekleştirilmiştir. Deneysel desene ilişkin deney-1, deney-2 ve kontrol gruplarından öntest ve sontest şeklinde veriler toplanmıştır. Betimsel tarama modelinde ise, araştırmanın sonunda tüm grupların sınıf yönetimine ilişkin görüşleri nicel olarak belirlenmiştir.

3.1.1.1. Deneysel Desen

Çevrimiçi öğrenme ortamlarında uygulanan sınıf yönetiminin öğrencilerin çeşitli değişkenlerine etkisinin araştırıldığı bu boyut, deneysel modellerden “ön öntest-sontest kontrol gruplu” modele göre desenlenmiş ve gerçekleştirilmiştir. Bu desen, özellikle eğitim araştırmalarında yaygın olarak kullanılan yarı deneysel desenlerden birini teşkil etmektedir. İlgili alan yazında ön-test son-test kontrol gruplu deseni, deney ve kontrol gruplarına yansız olarak atanan deneklerin deneysel işlemden önce ve sonra ölçüldüğü desen olarak ifade edilmektedir (Büyüköztürk, 2011).

Deneme modelleri, neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye çalışmak amacı ile doğrudan araştırmacının kontrolü altında, gözlenmek istenen verilerin üretildiği araştırma

Nicel Verilerin Toplanması ve

Çözümlenmesi Takip Etme

Nitel Verilerin Toplanması ve

81

modelidir (Fraenkel ve Wallen, 1996; Karasar, 2007, s.87; Neuman, 2013). Öntest-sontest kontrol gruplu desenlerde, ilk olarak gruplardan hangisinin deney veya kontrol grubu olacağı yansız bir şekilde belirlenir. Ardından, her iki gruba da öntestler uygulanır. Uygulama sürecinde, deney grubunda belirlenen deneysel işlem uygulanırken kontrol grubunda herhangi bir işlem uygulanmaz. Son olarak, hem deney hem de kontrol grubuna sontestler uygulanarak araştırma sonlandırılır (Cohen ve diğerleri, 2005; Creswell, 2012). Bu araştırmada öntest-sontest gruplu modelde ikisi deney biri kontrol olmak üzere yansız bir şekilde atanmış üç çalışma grubunda deneysel işlem öncesi ve sonrasında ölçmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın deneysel modelinin simgesel görünümü aşağıdaki gibidir:

Gruplar Yansızlık Öntest İşlem Sontest

G1 R O1 X O2

G2 R O3 X O4

G3 R O5 O6

Deneysel modelde kullanılan simgelerin anlamı aşağıda ifade edilmiştir: G1 : Çevrimiçi öğrenme ortamını kullanan deney-1 grubu

G2 : Çevrimiçi ve yüz yüze öğrenme ortamını kullanan deney-2 Grubu G3 : Yüz yüze öğrenme ortamını kullanan kontrol grubu

R : Grupların belirlenmesindeki yansızlık

X : Çevrimiçi öğrenme ortamında uygulanan sınıf yönetimi uygulamaları O1, O3, O5 : Deney Öncesi Ölçmeler (öntest)

O2, O4, O6 : Deney Sonrası Ölçmeler (sontest)

Deney ve kontrol grubunun yansız bir şekilde belirlendiği araştırmada, çevrimiçi öğrenme ortamlarında uygulanan sınıf yönetimi uygulamaları bağımsız değişken, öğrencilerin akademik başarısı, derse yönelik tutumları, çevrimiçi öğrenmeye hazır bulunuşlukları, çevrimiçi öğrenme tutumları ise bağımlı değişken olarak belirlenmiştir. Burada bağımlı değişkenin, bağımsız değişken üzerinde etkili olup olmadığı sorusuna yanıt aranmıştır. Bu doğrultuda deney ve kontrol grupları başarı ve tutum değişkenleri açısından karşılaştırılmıştır. Deney gruplarının ise çevrimiçi öğrenmeye hazır

82

bulunuşlukları ve çevrimiçi öğrenme tutumlarındaki değişimler belirlenmiştir. Bu doğrultuda deney ve kontrol gruplarına sekiz hafta süresince deneysel işlemler uygulanmış ve uygulama sonucunda öğrencilerden elde edilen verilere göre uygulamaların etkililiği değerlendirilmiştir.

3.1.1.2. Tarama Modeli

Araştırmada deney-1, deney-2 ve kontrol grubu öğrencilerinin sınıf yönetimine ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla tarama modelinde betimsel bir çalışma yürütülmüştür. Karasar (2007, s.77) bu modeli, geçmişte ya da halen mevcut olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımları olarak tanımlamıştır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır. Betimsel araştırmalar verilen bir durumu olabildiğince tam ve dikkatli bir şekilde tanımlar. Eğitim alanındaki araştırmalarda, en yaygın betimsel yöntem tarama çalışmasıdır, çünkü araştırmacılar bireylerin, grupların ya da fiziksel ortamların özelliklerini özetler (Büyüköztürk ve diğerleri, 2010, s.21). Bu bağlamda araştırmada, çevrimiçi öğrenme ortamı ile yüz yüze ortamda sınıf yönetimine ilişkin görüşlerin belirlenmesi amacıyla betimsel tarama modeli öngörülmüştür.

3.1.2. Araştırmanın Nitel Boyutu

Deney-1 ve deney-2 gruplarında yer alan öğrencilerin çevrimiçi ortamlarda sınıf yönetimi boyutlarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amacı ile nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Nitel araştırmalar, üzerinde araştırma yapılan kişilerin sahip oldukları deneyimlerden yararlanma, duygu ve düşüncelerini anlayabilme açısından tercih edilen bir araştırma yöntemidir (Ekiz, 2003, s.25). Olgubilim deseni ise farkında olduğumuz ancak derinlemesine ve ayrıntılı bir anlayışa sahip olmadığımız olgulara odaklanmaktadır. Olgular, yaşadığımız dünyada olaylar, deneyimler, algılar, yönelimler, kavramlar ve durumlar gibi çeşitli biçimlerde karşımıza çıkabilmektedir. Günlük yaşantımızda değişik biçimlerde karşımıza çıkan bu olguları tam olarak anladığımız anlamına gelmez. Bize tümüyle yabancı olmayan aynı

83

zamanda da tam anlamını kavrayamadığımız olguları araştırmayı amaçlayan çalışmalar için olgubilim uygun bir araştırma zemini oluşturur (Yıldırım ve Şimşek, 2011, s. 72).

Bu kapsamda, uygulamalar sonucunda öğrencilerin çevrimiçi öğrenme ortamlarında sınıf yönetimi boyutlarına ilişkin görüşlerinin alınması amacıyla nitel araştırma tekniklerinden yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. İlk olarak araştırmacı tarafından görüşme formu oluşturulmuştur. Daha sonra, iç geçerliliğin sağlanması için görüşme formunda yer alan sorulara ilişkin Eğitim Bilimleri ve BÖTE alanından toplam dört uzmanın görüşleri alınmıştır. Gelen dönütlere doğrultusunda öğrencilere yönelik hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formundaki sorularda gerekli düzenlemeler yapılmış ve görüşme formuna son hali verilmiştir.