KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
2.4. İNTERNET VE SOSYAL AĞLARIN EĞİTİMDEKİ YERİ İnternet her düzeydeki eğitimde yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. İnternet
kullanımının yaygınlaşması, internetin eğitim için çekici bir ortam olarak keşfedilmesine neden olmuştur (Bülbül, 1997, s.25).
İnternetin öğretim sürecinde kullanılmasıyla birlikte sınıflar, öğretmenin rehber olduğu ve işbirliğine dayalı öğrenmelerin gerçekleştiği ortamlara dönüştürülebilir (Akkoyunlu, 1999, s.78). İnternetle zenginleştirilmiş öğretim ortamlarının diğer önemli eğitsel yararı, öğrenci kontrollü bir sistem olmasıdır (Hannum, 2001). İnternetle öğretim, öğrencilere kendi öğrenme düzeyleri ve ihtiyaçları doğrultusunda eğitsel içeriği takip etme imkanı sağlar. Ayrıca, öğrencilere istedikleri zaman internete bağlı bir bilgisayar aracılığı ile herhangi bir zaman diliminde tekrar etme ve ders notlarına ulaşma olanağı sağladığı gibi, her öğrenciye kendi öğrenme hızına göre bir öğrenim ortamı sunarak bireysel öğrenme olanağı sunar (Khan, 1997). Paylaşımlı ve çok taraflı etkileşimli bir ortam sağlayan sosyal ağlar, öğrencilerin birbirlerini ve öğretmenlerini arkadaş listesine ekleyerek zaman ve mekandan bağımsız olarak iletişim kurmalarına imkan tanımaktadır. Ayrıca öğrencilere kendi bilgilerini oluşturma, paylaşma ve geliştirme fırsatı ile birlikte ilgi alanları doğrultusunda istedikleri topluluklara ya da ağlara katılarak tartışma ve bilgi alışverişi yapabilmelerini sağlamaktadır. Bu sayede sosyal ağların öğrenme – öğretme süreçlerinde kullanıldığı taktirde öğrenmenin kontrolünün tamamen bireyin kendisine aktarıldığı ve kişisel bir öğrenme sağlana bileceği ortamlar sunulabilir. Bu durum sosyal ağların öğrenme – öğretme süreçlerinde kullanıldığında oldukça etkili olabileceğini göstermektedir (Barış, 2011, Mazman, 2009)
21
McLoughlin ve Lee (2007), yapmış oldukları çalışmada öğrenme – öğretme süreçlerinde kullanılabilecek araçlar olarak düşünüldüğünde sosyal ağların, eğitsel bağlamda sağlayabileceği yararlarını şu şekilde ifade etmiştir;
• Sosyal destek ve bağlanabilirlik, • İş birlikli bilgi keşfi ve paylaşımı, • İçerik oluşturma,
• İlgi ve enformasyon kümelemesi ve içerik modifikasyonu olarak sıralamaktadırlar.
Web 2.0 uygulamalarının eğitim ortamlarında kullanılması durumunda öğrenme – öğretme süreçlerine önemli katkıları olacaktır. Bu katkıları grup çalışması alışkanlığı kazandırma, etkili öğrenme becerisi, üst düzey düşünme becerileri, bilgi okur-yazarlığı, yapılandırmacı problem çözme becerisi, öğrenciye uygunluk (ilgi çekme), bireysel gelişim, sorumluluk alma olarak ifade edebiliriz (Karaman, Yıldırım ve Kaban, 2008).
Sosyal ağların öğrenme - öğretme süreçlerinde kullanılarak öğrenme ve öğretim deneyimlerini zenginleştirmek için yükseköğretimdeki öğrenciler, akademisyenler ve kurumlar açısından faydalarını araştıran Blackey ve Chew (2009)’ye göre sosyal ağlar iletişim becerilerini geliştirmekte, katılımı ve sosyal bağlılığı genişletmekte, akran desteğini güçlendirmekte ve işbirliğine dayalı öğrenmenin gerçekleşmesini sağlamaktadır (Akt. Kıcı, 2012).
Web 2.0 teknolojilerinin öğrenme - öğretme süreçlerinde kullanımı ile ilgili yayınlanmış çalışmlar incelendiğinde yapılan çalışmaların, eğitimin tüm seviyesinde yapılmış olmasına rağmen büyük bir çoğunluğu lisans düzeyinde yoğunlaştığı görülmektedir (Karaman, Yıldırım ve Kaban, 2008).
Dolayısı ile Web 2.0 teknolojilerinin ve sosyal ağların öğrenme – öğretme süreçlerinde kullanımı akademisyenler için de birçok yarar sağlayacaktır. Özellikle sosyal ağ sitelerinin esnek ve kullanıcı dostu olması sebebi ile diğer öğretim yönetim sistemlerine göre daha kolay kullanılabildiği söylenebilir. Birçok öğrencinin ve araştırmacının çok daha basit adımları takip ederek bir grup oluşturması, kendi
22
aralarında paylaşımların gerçekleşmesi, iletişim ve dönüt açısından oldukça kolaylıklar sağlamaktadır (Gülbahar, Kalelioğlu, Madran, 2010).
Ajjan ve Hartshorne (2008) yapmış oldukları çalışmada internetin son yıllarda hızla yaygınlaşmasını sağlayan Web 2.0 teknolojilerinin yüksek öğrenimdeki öğrenme - öğretme ortamlarını daha fazla geliştirme potansiyeli ile ortaya çıktığını ayrıca okullarda ve eğitimde teknoloji kullanımı ile ilgili yapılan bir çok çalışma olmasına rağmen bunların çoğunun sadece ders içeriğinin aktarılması ve ders konusu öğretimi amacı taşıdığını, öğrencilerin günlük yaşamlarında sıklıkla kullandıkları web 2.0 teknolojilerinin üniversiteler tarafından yüksek eğitimde öğrenim ve öğretimi desteklemek amacıyla kullanımlarının büyük önem taşıdığını ifade etmişlerdir (Akt. Çelik, 2012)
Yuen ve Yuen (2008) lisans düzeyinde öğrenim gören ve karma öğrenme ile gerçekleştirilen bir dersi sosyal ağ ortamında tasarlayarak öğretim sürecinin bir bölümünü sosyal ağ üzerinden geçekleştirmiştir. Sadece o dersi alan öğrencilerin erişimine açılan alanda öğrenciler kendi profillerini oluşturarak kişisel bilgilerini girmişlerdir. Ayrıca ders ile ilgili olarak ders programı, akademik takvim, derse ilişkin bağlantılar, görevler ve ödevler öğretici tarafından sosyal ağ ortamına atılmıştır. Her hafta ortamdaki forumda derse ilişkin tartışmalar yürütülmüş, fikir ve düşünceler paylaşılmış, ayrıca öğrenciler kendi aralarında çeşitli gruplar kurarak çeşitli sınıf etkinlikleri yürütmüştür. Dönem sonunda öğrencilerin görüşlerini almak için yapılan anket neticesinde öğrencilerin büyük bir çoğunluğu, sosyal ağlarla derse ilişkin konuları tartıştıkları süreçte iletişimlerinin kolaylaştığını, işbirlikli öğrenmelere fırsat bulduklarını, kendilerini bir topluluğa ait hissettiklerini, mesleki gelişimlerine katkıda bulunduklarını ifade etmişlerdir. Çalışma sonunda öğrencilerin bu ortamlara ilişkin olumlu tutum sergiledikleri, bu ortamlarda kendilerini rahat hissettikleri, ortama ilişkin etkinliklerini kolaylık kontrol edebildikleri ve dijital medya paylaşımı, ortak görüş ve fikir çerçevesinde soru sorma, derse ilişkin kaynak paylaşma, çalışma grupları oluşturma ve sınıf arkadaşları ile iletişim kurma amaçlı kullanımların olduğu ortaya çıkmıştır (Akt. Mazman, 2009)
Munoz ve Towner (2009) yapmış oldukları çalışmada, öğrencilerin derslerini desteklemek amacıyla öğrenilen yeni konulara ilişkin uygun resimlerin, videoların, mesajların, derslere ait ödevlerin ve uygulamaların Facebook sosyal ağında
23
paylaşılarak eğitim amaçlı kullanılabileceğini belirtmişlerdir. Facebook ortamında konularla ilgili web adreslerini ve videoları, belgelerini (Google Docs)’de Facebook’a entegre ederek öğrencilerin sunularını, ödevlerini ve diğer ürünlerini paylaşarak öğrenme ve öğretme ortamlarını zenginleştirebileceklerini belirtmişlerdir (Çam, 2012).
Bu bölümde gerekli literatür taranmıştır. İlk olarak internetin tanımı sonrasında ise internetin sunmuş olduğu hizmetler ile birlikte internetin gelişim sürecinden bahsedilmiştir. Sonrasında günümüzde internetin yaygınlaşmasına önemli ölçüde katkı sağlayan Web 2.0 kavramından ve bununla ilgili çalışmalar incelenmiştir. Web 2.0 ile ilgili çalışmaların ardından ise bir Web 2.0 uygulaması olan sosyla ağlar kavramı ve günümüzün en popüler sosyal ağı olan Facebook kavramı açıklanmaya çalışılmıştır. Son olarak da internet ve sosyal ağların eğitimdeki uygulamaları ve önemi açıklanmaya çalışılmıştır.
24