İngiliz Vergi Sistemi

İngiliz vergi sistemi genel hatlarıyla gelir, servet ve harcamalar üzerinden alınan vergiler üzerine kuruludur. Aşağıda İngiltere’de uygulanan vergiler gösterilmektedir.

Tablo 10. İngiltere’de Vergilerin Gelir, Servet ve Harcama Ayrımına Göre Sınıflandırılması

Kaynak: Browne ve Roantree, 2012: 6-30

İngiltere’de yerel hizmetler büyük ölçüde merkezi hükümet tarafından yapılmaktadır. Yerel hükümetlerin elinde kalan en önemli vergi, belediye vergisidir. Merkezi hükümet tarafından gerçekleştirilen yerel hizmet harcamalarının yaklaşık altıda biri belediye vergileri ile karşılanmaktadır (Browne ve Roantree, 2012: 59).

Gelir Üzerinden Alınan Vergiler Gelir Vergisi

Kurumlar Vergisi

Kuzey Denizi Ürünleri Vergisi

Petrol Gelirleri Vergisi Kurumlar Vergisi Ek Harçlar Servet Üzerinden Alınan Vergiler

Değer Artış Vergisi Veraset ve İntikal Vergisi Damga Resmi

Tüketim Üzerinden Alınan Vergiler Katma Değer Vergisi

Özel Tüketim Vergisi

Otomobil Özel Tüketim Vergisi Sigorta Primi Vergisi

Uçuş Vergisi Yakıt Vergisi Tütün Vergisi Alkol Vergisi

Katı Atık Sahası Vergisi İklim Değişikliği Harcı

Maden, Taş ve Kum Ocakları İşletme Resmi Bahis ve Şans Oyunları Resmi

Banka Harçları Belediye Vergisi

İngiltere’de vergilerin gelir, servet ve harcama ayrımına göre tahsilatı aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

Tablo 11. İngiltere’de Vergi Gelirlerinin Gelir, Servet ve Harcama Ayrımına Göre Tahsilatı

Yıllar

Toplam Vergi

Gelirleri Gelir Servet Harcama

Milyon Euro Milyon Euro % Milyon Euro % Milyon Euro %

2000 2.191.999,8 1.252.057,5 57,1 288.687,1 13,1 651.255,2 29,8 2001 2.232.680,8 1.284.722 57,5 299.031,9 13,4 648.926,9 29,1 2002 2.219.979,8 1.258.586,4 56,9 292.226,8 13,2 669.166,6 29,9 2003 2.079.853,7 1.169.438,8 56,2 271.054,5 13 639.360,4 30,8 2004 2.254.499,8 1.273.236,9 56,4 293.871,7 13,1 687.391,2 30,5 2005 2.403.749,7 1.384.336,1 57,5 321.863,2 13,4 697.550,4 29,1 2006 2.622.787,1 1.528.361,1 58,2 355.611,5 13,5 738.814,5 28,3 2007 2.730.968,4 1.587.982,5 58,1 368.305,2 13,4 774.680,7 28,5 2008 2.474.028,3 1.486.861,6 60,1 329.452 13,3 657.714,7 26,6 2009 1.973.312,7 1.151.285,3 58,3 271.608,6 13,7 550.418,8 28 2010 2.196.553,0 1.249.883,4 56,9 291.935,6 13,3 654.734 29,8 2011 2.301.010,5 1.296.074,4 56,3 300.596,9 13,1 704.339,2 30,6 2012 2.466.112,3 1.375.074,4 55,7 318.322,30 12,9 772.715,6 31,4

Kaynak: Eurostat verilerinden toplanarak tarafımızca hazırlanmıştır. http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do (15.03.2015).

İngiltere’de vergi gelirlerini gelir, servet ve harcamalar üzerinden alınan vergiler

açısından değerlendirdiğimizde, 2012 yılı toplam vergi gelirlerinin % 55,7’sinin gelir, % 12,9’unun servet ve % 31,4’ünün harcamalar üzerinden alındığı görülmektedir. 2000–2012 yılları dikkate alındığında, İngiltere’de vergi gelirleri içerisinde en büyük

paya gelir üzerinden alınan vergiler sahipken, ikinci sırada ise harcamalar üzerinden alınan vergiler gelmektedir. Vergi gelirleri içerisindeki en düşük pay ise, servet üzerinden alınan vergilerden elde edilmektedir.

2.2.1.1. Gelir Vergisi

Gelir vergisinin yaratıcısı İngilizlerdir. İlk defa 1799 yılında İngiltere’de gelir vergisi yürürlüğe konulmuştur.1803 yılında bugünkü gelir vergisinin esasını oluşturan kazanç, irat ve mülk üzerinden alınan vergiler ortaya konulmuştur (Benikol ve Müftüoğlu, 1998: 101).

İngiltere’de gelir vergisi mükellefleri tam mükellef ve dar mükellef olarak ikili bir ayrıma tabi tutulmaktadır. Tam mükellefler, bir hesap dönemi içerisinde gerek İngiltere içinden gerekse İngiltere dışından elde ettikleri tüm gelirleri üzerinden vergilendirilmektedir. İngiltere’de hesap dönemi 6 Nisan’da başlar ve izleyen yılın Nisan ayının 5. gününde biter. Örneğin 2013-2014 hesap dönemi, 6 Nisan 2013’te başlar ve 5 Nisan 2014’te son bulur (Melville, 2013: 15). Dar mükellefler ise, sadece İngiltere’de elde ettikleri gelirleri üzerinden gelir vergisi ödemektedir.

Bir mükellefin İngiltere’de ikamet ettiğinin kabul edilmesi için aşağıdaki şartların varlığı gerekmektedir (PKF, 2013b: 5);

 Bir hesap dönemi içinde en az 183 gün İngiltere’de oturmak,  Birbirini takip eden 4 yıl içinde en az 91 gün İngiltere’de oturmak.

İngiliz gelir vergisi sisteminde ödenecek vergi hesaplanırken gelir unsurları üç farklı şekilde sınıflandırılmaktadır (Lymer ve Oats, 2013: 93-102). Aşağıdaki tabloda ödenecek verginin hesaplanmasında kullanılan gelir unsurlarının sınıflandırılmasına yer verilmektedir.

Tablo 12. Ödenecek Verginin Hesaplanmasında Kullanılan Gelir Unsurlarının Sınıflandırılması

Tasarruf Dışı Gelirler

1-Ücret ve maaş gelirleri, 2-Gayrimenkul gelirleri, 3-Ticari kazançlar, 4-Muhtelif gelirler.

Tasarruf Gelirleri

1-Bankalardan elde edilen faiz gelirleri,

2-İnşaat şirketlerinden (yapı kooperatiflerinden) elde edilen faiz gelirleri,

3-Güvenilir (birinci sınıf) menkul kıymetlerden elde edilen faiz gelirleri,

4-Devlet borçlanma senetlerinden elde edilen faiz gelirleri,

5-Belirli bir süre için her yıl ödenen ve emek karşılığı olmayan maaşlardan elde edilen faiz gelirleri.

Temettü

Gelirleri Kar payları ve şirketlerden elde edilen diğer gelirler. Kaynak: Lymer ve Oats, 2013: 93-102.

İngiltere’de ödenecek gelir vergisinin hesaplanmasında farklı vergi oranları ve gelir vergisi dilimleri kullanılmaktadır (HMRC, 2014b). Aşağıdaki tabloda 2014-2015 hesap döneminde uygulanan gelir vergi tarifesi gösterilmektedir.

Tablo 13. 2014-2015 Hesap Döneminde Uygulanan Vergi Dilimleri ve Vergi Oranları (Gelir Vergisi Tarifesi)

Gelir Vergisi Dilimleri (£)

Tasarruf Dışı Gelirler İçin Gelir Vergisi Oranı (%) Tasarruf Gelirleri İçin Gelir Vergisi Oranı (%) Temettü Gelirleri İçin Gelir Vergisi Oranı (%) 0 £ -2.880 £ Tasarruf

Gelirleri İçin Başlangıç Oranı

--- 10 ---

0 £ - 31.865 £ Temel Oran 20 20 10

31.866 £ -150.000 £

Yükseltilmiş Oran 40 40 32.5

150.000 £'dan Fazlası İçin

İlave Vergi Oranı 45 45 37.5

Kaynak: HMRC, 2014b.

31.866 £ - 150.000 £ gelir dilimine dahil gelirler İngiliz şirketlerinden sağlanan kar paylarından ibaret ise % 32.5, tasarruf gelirlerinde ibaret ise % 40 oranında vergiye tabi tutulur. Ücret ve maaş gelirleri, gayrimenkul gelirleri, muhtelif gelirler ile ticari kazançlarından oluşan tasarruf dışı gelirlerden ibaret ise % 40 oranında vergilendirilir.

2.2.1.2. Kurumlar Vergisi

İngiltere’de kurumlar vergisi şirket karı üzerinden alınmaktadır. 1965 yılına kadar şirketler Gelir Vergisi Kanunu'na göre vergilendirilmekteydi. 1965 yılında vergi sisteminde yapılan reform ile birlikte kurumlar vergisi ayrı bir vergi olarak yürürlüğe girmiştir (Lymer ve Oats, 2013: 308).

Kurumlar vergisi, anonim ve limited şirketlerin karları üzerinden alınan bir vergidir. Anonim ve limited şirketler yanında vakıflar, dernekler, ortaklıklar ve tüzel kişiliği olmayan kuruluşlarda kurumlar vergisi mükellefi olarak kabul edilmektedir.

Ticari ve yatırım faaliyetleri üzerinden elde edilen karlar ile kurumlar vergisi mükelleflerinin sermaye artışı sonucunda elde ettiği karlar kurumlar vergisine göre vergilendirilebilir gelirin konusunu oluşturmaktadır (HMRC, 2014c).

İngiltere’de uygulanan kurumlar vergisi sistemine göre kurumlar vergisi mükellefleri tam mükellef ve dar mükellef olarak ikiye ayrılmaktadır (Lymer ve Oats, 2013: 308). İş merkezi veya yönetim merkezi İngiltere’de bulunan şirketler tam mükelleftir (CBI, 2013: 10). Tam mükellefler, dünya çapında elde ettikleri tüm gelirleri üzerinden vergilendirilmektedir (Lymer ve Oats, 2013: 308). İngiltere’de ikamet etmeyen ve yönetim merkezi İngiltere’de bulunmayan şirketler ise, dar mükelleftir (CBI, 2013: 10). Dar mükellefler ise, sadece İngiltere içinden elde ettikleri gelirleri üzerinden kurumlar vergisine tabidir (Lymer ve Oats, 2013: 308).

Kurumlar vergisinde hesap dönemi gelir vergisinden farklıdır. Kurumlar vergisi için hesap dönemi, 1 Nisan’da başlar ve izleyen yılın Mart ayının 31. gününde son bulur. Örneğin 2014-2015 hesap dönemi, 1 Nisan 2014’te başlar, 31 Mart 2015’te biter (Melville, 2013: 283).

İngiltere’de uygulanan genel kurumlar vergisi oranı % 23’tür. Ayrıca genel kurumlar vergisi oranı dışında küçük karlar için uygulanan vergi oranı (% 20) ile değişken ölçekli vergi oranı (% 20 - % 23) bulunmaktadır (HMRC, 2014d). Aşağıdaki tabloda kurumlar vergisi tarifesi gösterilmektedir.

Tablo 14. Kurumlar Vergisi Tarifesi

Vergi Dilimleri (£) Vergi Oranı (%)

Küçük karlar için uygulanan vergi oranı (0 - 300.000 £) 20 Değişken ölçekli vergi oranı (330.001 - 1,500.000 £) 20 - 23 Genel vergi oranı (1.500.000 £’dan fazlası için) 23

Kaynak: HMRC, 2014d.

İngiltere’de uygulanan kurumlar vergisi sistemine göre bir İngiliz şirketi 100.000 £ kar elde ettiğinde 20.000 £ kurumlar vergisi, 2.000.000 £ kar elde ettiğinde ise 460.000 £ kurumlar vergisi ödeyecektir.

2.2.1.3. Katma Değer Vergisi

KDV, İngiltere’de ilk kez 1 Nisan 1973 yılında yürürlüğe girmiştir. KDV nihai tüketiciler üzerinden alınan dolaylı bir vergidir. KDV’nin konusu İngiltere sınırları

içerisinde yapılan işlemlerdir. Bu bağlamda her türlü mal ve hizmet teslimleri, ithalat, ihracat ile AB ülkelerinden satın alınan mallar KDV’nin konusunu oluşturmaktadır (HMRC, 2013: 10-11). Aşağıdaki tabloda KDV’ye tabi unsurlar ve vergi oranları gösterilmektedir.

Tablo 15. Katma Değer Vergisinin Konusu ve Oranları Verginin Konusu

Vergi Oranı (%) 1-Gıda ürünleri (restoranlar veya paket servisi yapan yerlerde sunulan gıda

ürünleri hariç), 2-Yeni konut inşaatı,

3-Uluslararası yolcu taşımacılığı, 4-Yurtiçi yolcu taşımacılığı, 5-Kitap ve gazeteler,

6-Çocuk kıyafet ve ayakkabıları, 7-Su ve kanalizasyon hizmetleri, 8-Sağlık ürünleri,

9-Bazı deniz ve hava taşıtları,

10-Engelliler için üretilen araç ve diğer malzemeler, 11-Kasklar (bisiklet, motosiklet vb.).

0

1-Yerli yakıt ve enerji (veya yardım amacıyla kullanılan yakıt ve enerji), 2-Bayan sağlık ürünleri,

3-Koruyucu ürünler (gebelik önleyici), 4-Çocuk oto koltukları,

5-Sigara bırakma ürünleri,

6-Enerji tasarrufu sağlayan materyaller, 7-Bazı konutların dönüşümü ve yenilenmesi.

5

Genel oran niteliği arz eden veya % 0 ve % 5’lik oranların uygulanmadığı mal

ve hizmetler. 20

Kaynak: HMRC, 2014e.

İngiltere’de uygulanan genel KDV oranı % 20’dir. Ancak çeşitli mal ve hizmet grupları için indirilmiş KDV oranı ( % 5) ve sıfır oranlı (vergisiz) KDV bulunmaktadır (HMRC, 2014e).