İncelenen İşletmelerde Baklagiller, Sebze, Yumru, Yağ Bitkisi ve Diğer Ürünlerin Üretim Değeri

İşletme GruplarıTahıl GrubuYem BitkileriBaklagillerSebzeYumru ve Diğer BitkilerYağ BitkisiToplam TL%TL%TL%TL%TL%TL%TL 0-206.058,1315,311.771,254,483.600,009,1011.882,5030,0416.250,0041,070,000,0039.561,88100,00 21-5012.086,318,5726.127,0018,5217.100,0012,120,000,0085.740,5060,790,000,00141.053,81100,00 51-+27.166,0045,4232.640,0054,580,000,000,000,000,000,000,000,0059.806,00100,00 Ortalama13.380,2616,1118.399,3322,167.885,719,504.526,675,4538.853,5246,790,000,0083.045,50100,00 0-206.673,3912,5739.342,8674,110,000,000,000,006.171,4311,62900,001,7053.087,68100,00 21-5013.557,8839,3611.225,3832,590,000,000,000,008.600,0024,961.065,083,0934.448,35100,00 51-+28.521,3923,1153.142,2743,070,000,000,000,0034.861,8228,256.864,555,56123.390,02100,00 Ortalama17.312,9524,6632.448,2346,210,000,000,000,0017.370,3224,743.085,684,3970.217,18100,00 0-203.814,1767,101.870,0032,900,000,000,000,000,000,000,000,005.684,17100,00 21-50836,562,7820.368,1367,68675,002,240,000,008.216,2527,300,000,0030.095,94100,00 51-+13.907,6812,6096.444,1787,400,000,000,000,000,000,000,000,00110.351,85100,00 Ortalama5.651,1812,0637.641,5080,35270,000,580,000,003.286,507,020,000,0046.849,18100,00 0-2029.775,4291,932.612,508,070,000,000,000,000,000,000,000,0032.387,92100,00 21-5046.458,7174,596.173,579,910,000,000,000,009.657,1415,500,000,0062.289,43100,00 51-+80.072,1463,9145.207,1436,090,000,000,000,000,000,000,000,00125.279,29100,00 Ortalama51.465,9171,5015.502,0421,540,000,000,000,005.007,416,960,000,0071.975,35100,00 0-2047.380,00100,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000,0047.380,00100,00 21-5035.530,3369,5914.825,6729,04700,001,370,000,000,000,000,000,0051.056,00100,00 51-+122.407,0067,8657.973,0032,140,000,000,000,000,000,000,000,00180.380,00100,00 Ortalama78.028,7169,4933.960,0530,24300,000,270,000,000,000,000,000,00112.288,76100,00 0-2013.499,1838,7110.912,5931,29993,102,853.277,939,405.972,4117,13217,240,6234.872,46100,00 21-5024.035,2039,7014.187,5423,432.855,774,720,000,0019.204,8831,72266,270,4460.549,66100,00 51-+59.425,2946,3656.990,0044,460,000,000,000,009.832,827,671.936,151,51128.184,27100,00 Ortalama32.990,7843,2227.306,8935,781.477,501,94792,171,0412.961,1216,98797,131,0476.325,58100,00

de Bitkisel Üretim Değeri

İncelenen işletmeler itibariyle iller arasında en yüksek bitkisel üretim değerine sahip il ise 112.288,76 TL ile birlikte Kırıkkale olmaktadır. Kırıkkale ilindeki incelenen işletmelerde % 69,49 oranında hububat üretimi gerçekleşirken, % 30,24’ünde ise yem bitkisi üretimi gerçekleşmektedir. Küçük ölçekli işletmelerde 47.380,00 TL bitkisel üretim değeri hesaplanırken, orta ölçekli işletmelerde 51.056,00 TL ve büyük ölçekli işletmelerde ise 180.380,00 TL olarak bitkisel üretim değeri belirlenmiştir.

İncelenen işletmeler itibariyle hububat grubu içerisinde en yüksek bitkisel üretim değerine sahip olan ürün % 47,79 oranıyla arpa olmaktadır. Arpadan sonra en yüksek üretim değerine sahip olan ürün buğday( % 40,47) olmaktadır.

İncelenen işletmeler içerisinde yem bitkileri önemli bir potansiyele sahiptir. Yonca yem bitkileri içerisinde % 47,74 oranında üretim değerine sahiptir. Yonca üretimi gerçekleştiren iller arasında en yüksek üretim değerine sahip olan il ise Kırıkkale’dir. Kırıkkale de incelenen işletmeler içerisinde işletme başına yonca üretim değeri 22.050,52 TL gerçekleşmiştir. Araştırma bölgemizde az miktar da olsa da toplam bitkisel üretim değerinin % 2,79’u olan baklagil üretimine rastlanılmıştır. Baklagiller içerisinde en yüksek üretim değerine sahip olan ise % 66,83 ile fasulye yer almaktadır. Fasulye üretim değerinin en yüksek olduğu il ise Nevşehir olmakla beraber işletme başına 7.885,71 TL üretim değeri düşmektedir. İncelenen işletmelerde Sebze üretiminde sadece domates yetiştiriciliği yapıldığı tespit edilmiştir. Sebze yetiştiriciliğinde işletme başına 792,17 TL üretim değeri ortaya çıkmaktadır. Bir yumru bitkisi olan patates ise aynı şekilde sadece Nevşehir ilinde üretimi yapıldığı belirlenmiştir. Patates bitkisinde işletme başına düşen üretim değeri ise 5.435,42 TL olarak tespit edilmiştir.

Ülkemizin yağ açığını kapatması açısından önemli bir bitki olan ayçiçeği ise sadece Aksaray ilinde yetiştiriciliği yapıldığı belirlenmiş olup işletme başına 797,13 TL üretim değerine sahip olduğu belirlenmiştir.

Saner (1993), İzmir yöresinde pazara yönelik süt sığırcılığı işletmelerinin ekonomik açıdan değerlendirilmesi üzerine bir araştırma adlı tez çalışmasında işletme başına bitkisel üretim değerini 56.738,52 TL olarak yorumlamıştır.

Tarımsal üretim yapan işletmelerde tek tip üretim faaliyeti gerçekleştirmenin karlılığı azalttığı bilinmektedir. Tarımın, tarımsal üretim faaliyet kollarının genişlettirilmesi sonucu üretimin sürekliliği sağlamış olup karlılığı arttırıcı bir yapısı mevcuttur. Bitkisel üretim faaliyetlerinin yanı sıra hayvansal üretim faaliyeti gerçekleştirmenin karın yıl içerisinde dengeli dağıtılmasında önemli bir etkisi vardır.

Tek bir üretim faaliyetinin gerçekleşmesi o faaliyet kolunda uzmanlaşma yolunda önemli bir katkısı mevcuttur. Ama tarımsal üretim riski ve aynı zamanda doğa koşullarına bağlı olarak gerçekleşmektedir. Bitkisel üretim yapılırken

karşılaşılacak olan riskli bir durum sonucu işletme yıl içerisinde nakit akışında sıkıntı yaşayacaktır. Hayvansal üretim yapmanın yanı sıra bitkisel üretim gerçekleştirmenin de önemli derecede olumlu etkisi vardır. İşletmenin yıl içerisinde elde edeceği tarımsal ürünleri işletme içerisinde kullanması maliyeti ciddi oranda azaltacaktır.

İncelenen işletmelerle birlikte Büyükbaş hayvansal üretim değerleri oluşurken küçükbaş hayvansal üretim değerleri oluşamamaktadır. Bunun nedeni ise küçükbaş üretim faaliyeti gösteren tüm işletmelerde hayvansal ürün elde edilememektedir. Koyunlardan sağlanan süt verimlerinin tamamı kuzular tarafından kullanılmakta ve işletme açısından getiri sağlamamaktadır.

İncelenen işletmelerde iller itibariyle büyükbaş hayvansal üretim değerleri çizelge de verilmiştir. Büyükbaş hayvancılık üretim değeri, Süt üretim miktarı ve bölgede geçerli olan fiyatlar ile birlikte Hayvan satışından elde edilen gelire PDKA ve gübreden elde edilecek gelirin eklenmesi ile elde edilmektedir. İncelenen işletmelerde işletme başına 145.869,19 TL büyükbaş hayvansal üretim değeri gerçekleşmiştir. Bu üretim değerinin % 79,17’si süt üretim değerinden karşılanmaktadır.

Nevşehir ilinde işletme başına 97.801,81 TL süt üretim değeri düşmekte ve süt üretim değeri toplam üretim değeri içerisinde % 76,24’ünü bir alan kaplamaktadır.

Nevşehir ilinde toplam üretim değeri olarak işletme başına 128.279,76 TL parasal değer ortaya çıkmaktadır.

Kırıkkale ili hayvansal üretim değerinden en çok pay alan ilimizdir. Toplam üretim değeri işletme başına 177.361,28TL olmakla birlikte süt üretim değeri işletme başına 144.781,71 TL olarak bulunmuştur. Kırıkkale ilinde süt üretim değerinin toplam üretim değeri içindeki payı da yüksek olmakla birlikte % 81,63 gibi bir payı mevcuttur.

Kırşehir’de incelenen işletmeler sonucu işletme başına büyükbaş hayvansal üretim değeri 118.755,94 TL olarak hesaplanmıştır. Kırşehir ili Niğde ilinden daha fazla hayvan varlığına sahipken Kırşehir ili işletme başına düşen toplam üretim değeri diğer illere göre daha düşük seviyededir.

Bu durum seçilen hayvanların ırkları ve uygulanan rasyonlarının yanlış olmasından kaynaklanmaktadır.

İşletmeler ortalamasına bakacak olursak, küçük ölçekli işletmelerde toplam büyükbaş hayvansal üretim değeri 46.627,61 TL olarak bulunurken bu miktarın % 78,17’sini süt üretim değeri oluşturmaktadır. Orta ölçekli işletmelerde ise bu miktar 97.472,98 TL seviyesine çıkmaktadır ve süt üretim değeri işletme başına toplam üretim değerinin % 82,59 oranında belirlenmiştir. Büyük ölçekli işletmelerde ise toplam büyükbaş hayvansal üretim değeri 284.192,49 TL gerçekleşmiştir. Bu değerin % 77,72’sini süt üretim değeri oluşturmaktadır.

İşletme GruplarıBitkisel Üretim DeğeriHayvansal Üretim Değeri SütCanlı Hayvan SatışıPDKAGübreToplam TL%TL%TL%TL%TL%TL 0-2039.561,8848,5930.860,2573,724.043,759,661.543,013,695.412,5012,9341.859,51100,00 21-50141.053,8154,4096.776,7381,868.236,886,974.838,844,098.375,007,08118.227,44100,00 51-+59.806,0017,46206.548,4573,0838.700,0013,6910.327,423,6527.060,009,57282.635,87100,00 Ortalama83.045,5039,3097.801,8176,2413.892,6210,834.890,093,8111.695,249,12128.279,76100,00 0-2053.087,6847,7548.180,0082,934.157,147,162.409,004,153.352,865,7758.099,00100,00 21-5034.448,3526,9680.399,7786,163.323,083,564.019,994,315.573,465,9793.316,30100,00 51-+123.390,0229,34226.343,7576,1643.811,8214,7411.317,193,8115.703,645,28297.176,40100,00 Ortalama70.217,1830,81124.910,9179,2117.878,3911,346.245,553,968.666,615,50157.701,46100,00 0-205.684,1711,1335.776,0078,861.125,332,481.788,803,946.675,0014,7145.365,13100,00 21-5030.095,9422,2290.129,3885,564.050,003,844.506,474,286.650,006,31105.335,84100,00 51-+110.351,8526,09244.287,0078,1426.216,678,3912.214,353,9129.916,679,57312.634,68100,00 Ortalama46.849,1823,86120.070,6580,309.822,606,576.003,534,0113.637,509,12149.534,28100,00 0-2032.387,9248,4027.137,5078,602.416,677,001.356,883,933.613,3310,4734.524,38100,00 21-5062.289,4342,8765.035,7178,346.071,437,313.251,793,928.657,1410,4383.016,07100,00 51-+125.279,2932,31202.311,4377,0933.142,8612,6310.115,573,8516.864,296,43262.434,14100,00 Ortalama71.975,3537,7492.203,8977,6412.277,7810,344.610,193,889.664,078,14118.755,94100,00 0-2047.380,0041,9247.664,0072,6112.800,0019,502.383,203,632.800,004,2765.647,20100,00 21-5051.056,0033,6881.693,3381,269.944,449,894.084,674,064.805,564,78100.528,00100,00 51-+180.380,0040,15220.984,8082,2016.000,005,9511.049,244,1120.820,007,74268.854,04100,00 Ortalama112.288,7638,77144.781,7181,6313.100,007,397.239,094,0812.240,486,90177.361,28100,00 0-2034.872,4642,7936.446,5978,173.734,558,011.822,333,914.624,149,9246.627,61100,00 21-5060.549,6638,3280.503,5782,596.076,836,234.025,184,136.867,407,0597.472,98100,00 51-+128.184,2731,08220.878,8177,7231.403,3311,0511.043,943,8920.866,417,34284.192,49100,00 Ortalama76.325,5834,35115.478,4279,1713.741,899,425.773,923,9610.874,967,46145.869,19100,00

etim Değeri

Entansif üretimi amaçlayan bir süt sığırcılığı işletmesinin başarısı, yeterli ve ucuz yem, yüksek verimli inekler, yetenekli ve bilgili bir işletmeci ile düzenli bir süt pazarının varlığına bağlıdır. Süt üretimi yapılırken en büyük gider yem olmaktadır. Yem maliyetlerinin yüksek olması karlılığı düşürmekte ve üretim daralmasına neden olmaktadır. Süt üretim faaliyetlerini gerçekleştirirken Kesif yem ve Kaba yem kullanılmaktadır. Kesif yem süt yemi, Besi yemi, Arpa, Buğday, Kepek gibi yemlerden oluşmaktadır. Kaba yem

ise İçerisinde Saman, Pancar Posası, Yonca gibi yemleri barındırmaktadır. İşletmeler genellikle kesif yemi satın alma yoluna giderler. Özellikle ekilebilir ve sulanabilir arazi varlığının az olması işletmelerin bu yemleri temin ederken zorluk çekmesine neden olmaktadır.

İncelenen İşletmelere ait işletme başına düşen günlük kesif yem tüketim miktarı Çizelge 5.19’da gösterilmiştir.

Aktürk ve Ark. (2004), Gökçeada’da Ekstansif Koşullarda Hayvancılık Yapan İşletmelerin Sosyo-Ekonomik Açıdan

İncelenmesi adlı çalışmada hayvansal üretim değerini 19.662,11 TL olarak belirlemiştir.

Bölgeler İşletme Grupları

Bitkisel Üretim Değeri Hayvansal Üretim

Değeri Gayrisafi Üretim Değeri

TL % TL % TL % BBHB

NEVŞEHİR

0-20 39.561,88 45,45 41.859,51 48,09 81.421,39 93,54 9.364,16 21-50 141.053,81 54,24 118.227,44 45,47 259.281,25 99,71 8.920,74 51-+ 59.806,00 17,43 282.635,87 82,39 342.441,87 99,83 5.418,25 Ortalama 83.045,50 38,83 128.279,76 59,97 211.325,26 98,80 7.678,70

AKSARAY

0-20 53.087,68 47,56 58.099,00 52,05 111.186,68 99,62 6.249,45 21-50 34.448,35 26,88 93.316,30 72,83 127.764,64 99,71 5.075,41 51-+ 123.390,02 29,30 297.176,40 70,57 420.566,42 99,87 6.514,37 Ortalama 70.217,18 30,75 157.701,46 69,06 227.918,64 99,81 6.217,31

NİĞDE

0-20 5.684,17 10,89 45.365,13 86,91 51.049,30 97,80 7.110,76 21-50 30.095,94 22,04 105.335,84 77,15 135.431,78 99,19 4.846,51 51-+ 110.351,85 26,04 312.634,68 73,77 422.986,53 99,81 6.917,01 Ortalama 46.849,18 23,73 149.534,28 75,75 196.383,46 99,48 6.582,54

KIRŞEHİR

0-20 32.387,92 47,68 34.524,38 50,82 66.912,29 98,50 8.452,59 21-50 62.289,43 42,50 83.016,07 56,65 145.305,50 99,15 5.152,94 51-+ 125.279,29 32,27 262.434,14 67,61 387.713,43 99,88 5.745,18 Ortalama 71.975,35 37,54 118.755,94 61,94 190.731,29 99,48 5.863,64

KIRIKKALE

0-20 47.380,00 41,37 65.647,20 57,32 113.027,20 98,69 9.786,85 21-50 51.056,00 33,52 100.528,00 66,00 151.584,00 99,53 5.961,62 51-+ 180.380,00 40,09 268.854,04 59,75 449.234,04 99,84 7.644,62 Ortalama 112.288,76 38,66 177.361,28 61,07 289.650,04 99,73 7.226,41

İŞLETME