İşletmelerin Sermaye Varlığı

Çizelge 5.10.

İncelenen İşletmelerde Süt Sığırcılığı ile ilgili Alet Makine Adet ve Sermayesi

Süt sağım makineleri değeri, Nevşehir ilinde işletmeler ortalaması olarak 2.571,43 TL belirlenmiştir. Aynı şekilde Aksaray ilinde 2.180,65 TL, Niğde ilinde 6.390,00 TL, Kırşehir ilinde 1.414,81 TL ve Kırıkkale İlinde işletmeler ortalaması 5.611,90 olarak takip etmektedir. TR71 Düzey 2 Bölgesi'nde yer alan bu illerde süt sığırcılığı yapan işletmelerin sahip oldukları süt sağım makinelerin değerleri ise küçük ölçekli işletmelerde 1.277,59 TL, orta ölçekli işletmelerde 1.423,08 TL ve son olarak büyük ölçekli işletmelerde ise 7.548,72 TL tespit edilmiştir. İşletmeler ortalaması ise 3.378,75 TL olarak bulunmuştur.

Çizelge 5.10’da incelenen işletmelerin hayvan sermayelerinin hayvan çeşitlerine göre dağılımı verilmiştir.

İncelenen işletmelerde hayvan sermayesinin tamamını irat (gelir) hayvanları oluşturmaktadır. Çalışmada iş hayvanlarına rastlanılmamıştır. Çalışmada işletme başına hayvan sermayesi 214.274,58 TL düşmektedir. Bunun

% 96,35’i büyükbaş ve % 3,64’ü ise küçükbaş hayvan kıymetidir. Küçük ölçekli işletmelerde işletme başına 57.115,52 TL hayvan sermayesi düşmektedir. Orta ölçekli işletmelerde ise bu miktar artmakla birlikte 158.635,58 TL olarak belirlenmiştir. Büyük ölçekli işletmelerde ise işletme başına düşen hayvan sermayesi miktarı 405.321,79 TL olarak bulunmuştur.

İncelenen işletmeler arasında en büyük hayvan sermayesine sahip il Kırıkkale olmaktadır. Kırıkkale ilinde küçük ölçekli işletmelerde 84.750,00 TL hayvan sermayesi bulunmuştur. Orta ölçekli işletmeler de ise 188.811,11 TL olarak tespit edilmiştir. Büyük ölçekli işletmelerde bu oran artmakta ve hayvan sermayesi 410.660,00 TL olarak tespit edilmektedir. Kırıkkale ilinin işletme başına düşen hayvan sermayesi ise 284.542,86 TL olarak belirlenmiştir.

İşletmeler bazında hayvan sermayelerinin bu kadar yüksek olması, süt sığırının kıymetinin fazla olmasından kaynaklanmaktadır. Nitekim işletmeler açısından bakılırsa küçük ölçekli işletmelerde süt sığırı sermayesi işletme başına 33.520,69 TL olarak belirlenmiştir. Aynı zamanda bu işletme grubunda süt sığırı sermayesi toplam büyükbaş içerisinde % 64,59 oranında pay alırken, toplam hayvan sermayesi içerisinde ise % 58,69 oranında pay almaktadır.

Orta ölçekli işletmelerde süt sığırı sermayesi işletme başına 94.278,85 TL olarak tespit edilmekle birlikte toplam büyükbaş hayvan sermayesi içerisinde % 63,67 ve toplam hayvan sermayesi içerisinde % 59,43 oranında tespit edilmiştir. Büyük ölçekli işletmelerde ise süt sığırı sermayesi işletme başına 234.692,31 TL bulunmakla birlikte, toplam büyükbaş hayvan sermayesi içerisinde

% 58,79 ve toplam hayvan sermayesi içerisinde % 57,90 oranında yer bulmaktadır.

İşletme GruplarıBoğaİnekDüveTosunDişi danaErkek DanaDişi BuzağıErkek BuzağıToplam BüyükbaşToplam KüçükbaşToplam BaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBBHB 0-200,000,006,136,132,001,401,000,500,880,380,500,250,250,050,000,0010,758,700,000,00 21-500,000,0014,8814,888,636,044,502,250,754,201,880,942,250,412,000,3634,8829,070,000,0029,07 51-+0,000,0035,6035,6017,6012,3214,807,408,401,317,603,807,801,407,601,3799,4063,200,000,0063,20 talama0,000,0016,4816,488,245,775,622,812,620,142,711,362,810,512,570,4641,0527,520,000,0027,52 0-200,570,806,296,294,142,900,570,290,291,000,430,210,290,050,860,1513,4311,6961,006,1017,79 21-500,000,0014,4614,465,543,882,771,382,002,642,691,352,150,392,920,5332,5424,625,540,5525,17 51-+0,180,2533,0033,0016,4511,5216,008,005,271,395,452,735,270,957,911,4289,5559,2653,005,3064,56 talama0,190,2719,1919,199,106,376,973,482,771,003,161,582,840,514,230,7648,4533,1734,903,4936,66 0-200,170,234,674,670,670,470,500,252,001,061,000,500,000,000,000,009,007,180,000,00 21-500,380,5313,8813,884,252,980,880,442,132,671,130,561,880,341,750,3226,2521,6962,506,2527,94 51-+4,175,8335,1735,1715,8311,081,830,925,331,538,334,178,501,535,170,9384,3361,150,000,0061,15 talama1,452,0317,5017,506,654,661,050,533,050,003,251,633,300,592,250,4138,5027,3325,002,5029,83 0-200,000,005,835,831,671,170,000,000,000,140,170,082,670,481,170,2111,507,920,000,00 21-500,360,5017,2117,214,293,000,000,000,292,641,430,713,570,642,930,5330,0725,2429,572,9628,20 51-+0,430,6049,8649,8614,7110,300,000,005,290,767,003,506,571,187,141,2991,0067,480,000,0067,48 talama0,300,4123,1523,156,414,490,000,001,520,252,591,304,150,753,630,6541,7430,9915,331,5332,53 0-200,000,009,509,500,500,350,000,000,500,890,000,001,500,273,000,5415,0011,550,000,0011,55 21-501,562,1817,4417,445,563,890,000,001,780,001,890,942,440,442,890,5233,5625,420,110,0125,43 51-+1,101,5442,4042,4013,309,310,700,350,000,404,302,157,401,337,101,2876,3058,760,000,0058,76 talama1,191,6728,5728,578,766,130,330,170,810,382,861,434,710,854,900,8852,1440,080,050,0040,08 0-200,170,246,036,032,071,450,520,260,760,660,480,240,790,140,660,1211,489,1514,721,4710,62 21-500,420,5915,6915,695,483,841,520,761,332,171,850,922,560,462,600,4731,4424,9018,981,9026,80 51-+1,051,4739,1039,1015,3810,776,873,444,331,086,153,086,871,247,101,2886,8761,4614,951,4962,95 talama0,570,7920,9720,977,885,513,021,512,170,002,921,463,530,643,590,6544,6331,5216,641,6633,19

de Hayvan Sermayesi

İncelenen işletmelerde işletme başına toplam 33,19 BBHB hayvan varlığı tespit edilmiştir. Bunun % 94,96’sını büyükbaş hayvan varlığı oluştururken, % 5,032’ünü ise küçükbaş hayvan varlığı oluşturmaktadır. Toplam büyükbaş hayvan varlığı 31,52 BBHB olup, 44,63 baş hayvan varlığı tespit edilmiştir. Küçük ölçekli işletmelerde 9,15 BBHB hayvan varlığı iken 11,48 baş hayvan mevcuttur.

Orta ölçekli işletmelerde ise 24,90 BBHB hayvan varlığı belirlenmiş olup 31,44 baş hayvan varlığı tespit edilmiştir.

Büyük ölçekli işletmelerde ise 61,46 BBHB hayvan varlığı ile birlikte 86,87 baş hayvan bulunmuştur.

İncelenen işletmelerde işletme başına süt sığırı varlığı 20,97 baş olmakla birlikte 20,97 BBHB hayvan varlığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda işletme başına süt sığırı varlığı toplam büyükbaş hayvan varlığı içerisinde % 46,98 olmaktadır. Süt sığırı varlığının toplam büyükbaş hayvan içindeki payı küçük ölçekli işletmelerde % 52,52 iken, orta ölçekli işletmelerde % 49,90 ve büyük ölçekli işletmelerde

% 45,01 olarak belirlenmiştir.

Keskin ve Dellal (2011), Trakya Bölgesi'nde Süt Sığırcılığı Üretim Faaliyetinde Brüt Kar Analizi adlı çalışmalarında inek sayısının işletme başına düşen miktarını 5,5 baş olarak tespit etmiştir.

Nizam (2006), Aydın ilinde pazara yönelik süt sığırcılığı işletmelerinin verimliliklerinin belirlenmesi adlı çalışmasında işletme başına toplam büyükbaş olarak 31,27 baş hayvan olduğunu tespit etmiştir. Aynı zamanda BBHB hayvan varlığı olarak ise 22,78 baş olarak belirtmiştir.

Karaaslan (2000), Tokat ili merkez ilçede projeye dayalı damızlık süt sığırcılığı işletmelerinin ekonomik analizi adlı çalışmasında işletme başına düşen inek sayısını 6,67 baş olarak bildirmiştir. Bununla beraber BBHB hayvan varlığı olarak 10,31 baş bulunduğunu yorumlamıştır.

Baş Hozman (2014), Sivas İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine Üye Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Hayvan Besleme Uygulamaları adlı çalışmasında işletme başına inek hayvan sayısını 23.78 baş olduğunu ifade etmiştir.

Nizam (2006), aydın ilinde pazara yönelik süt sığırcılığı işletmelerinin verimliliklerinin belirlenmesi adlı çalışmada hayvan sermayesini 68.171,00 TL olarak tespit etmiştir.

İlban (2010), Van İli Merkez İlçede Kültür-Melez Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi adlı çalışmasında işletme başına düşen hayvan sermayesi miktarını 32.420,00 TL olarak belirlemiştir.

İşletme Grupları

BoğaİnekDüveTosunDişi danaErkek DanaDişi BuzağıErkek BuzağıToplam BüyükbaşToplam KüçükbaşToplam BaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBaşBBHBBBHB 0-200,000,006,136,132,001,401,000,500,880,380,500,250,250,050,000,0010,758,700,000,00 21-500,000,0014,8814,888,636,044,502,250,754,201,880,942,250,412,000,3634,8829,070,000,0029,07 51-+0,000,0035,6035,6017,6012,3214,807,408,401,317,603,807,801,407,601,3799,4063,200,000,0063,20 Ortalama0,000,0016,4816,488,245,775,622,812,620,142,711,362,810,512,570,4641,0527,520,000,0027,52 0-200,570,806,296,294,142,900,570,290,291,000,430,210,290,050,860,1513,4311,6961,006,1017,79 21-500,000,0014,4614,465,543,882,771,382,002,642,691,352,150,392,920,5332,5424,625,540,5525,17 51-+0,180,2533,0033,0016,4511,5216,008,005,271,395,452,735,270,957,911,4289,5559,2653,005,3064,56 Ortalama0,190,2719,1919,199,106,376,973,482,771,003,161,582,840,514,230,7648,4533,1734,903,4936,66 0-200,170,234,674,670,670,470,500,252,001,061,000,500,000,000,000,009,007,180,000,00 21-500,380,5313,8813,884,252,980,880,442,132,671,130,561,880,341,750,3226,2521,6962,506,2527,94 51-+4,175,8335,1735,1715,8311,081,830,925,331,538,334,178,501,535,170,9384,3361,150,000,0061,15 Ortalama1,452,0317,5017,506,654,661,050,533,050,003,251,633,300,592,250,4138,5027,3325,002,5029,83 0-200,000,005,835,831,671,170,000,000,000,140,170,082,670,481,170,2111,507,920,000,00 21-500,360,5017,2117,214,293,000,000,000,292,641,430,713,570,642,930,5330,0725,2429,572,9628,20 51-+0,430,6049,8649,8614,7110,300,000,005,290,767,003,506,571,187,141,2991,0067,480,000,0067,48 Ortalama0,300,4123,1523,156,414,490,000,001,520,252,591,304,150,753,630,6541,7430,9915,331,5332,53 0-200,000,009,509,500,500,350,000,000,500,890,000,001,500,273,000,5415,0011,550,000,0011,55 21-501,562,1817,4417,445,563,890,000,001,780,001,890,942,440,442,890,5233,5625,420,110,0125,43 51-+1,101,5442,4042,4013,309,310,700,350,000,404,302,157,401,337,101,2876,3058,760,000,0058,76 Ortalama1,191,6728,5728,578,766,130,330,170,810,382,861,434,710,854,900,8852,1440,080,050,0040,08 0-200,170,246,036,032,071,450,520,260,760,660,480,240,790,140,660,1211,489,1514,721,4710,62 21-500,420,5915,6915,695,483,841,520,761,332,171,850,922,560,462,600,4731,4424,9018,981,9026,80 51-+1,051,4739,1039,1015,3810,776,873,444,331,086,153,086,871,247,101,2886,8761,4614,951,4962,95 Ortalama0,570,7920,9720,977,885,513,021,512,170,002,921,463,530,643,590,6544,6331,5216,641,6633,19

de Hayvan Varlığı

Öztürk ve Karkacıer (2008), Süt sığırcılığı yapan işletmelerin ekonomik analizi Tokat ili Yeşilyurt ilçesi örneği adlı çalışmada hayvan sermayesini 18.363,65 TL olarak

belirtmiştir. Aynı zamanda BBHB’ne düşen hayvan varlığı 8,07 baş iken işletme başına düşen hayvan varlığı ise 15,76 baş olarak belirtmiştir.

Gayrisafi üretim değeri, işletmelerin tarımsal faaliyetleri sonucu üretilen bitkisel ve hayvansal ürünlerin miktar ve piyasa fiyatlarıyla elde edilen parasal değerlerine yıl içerisinde meydana gelen prodüktif envanter kıymet artışının eklenmesiyle elde edilmektedir. GSÜD, hayvansal üretim değeri ve bitkisel üretim değerlerini kapsamaktadır.

Bu bağlamda bu üretim değerleri her biri ayrı ayrı hesaplanmaktadır.

İncelenen işletmelerde işletme başına bitkisel üretim değeri 76.325,58 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu üretim değerinin % 43,22’sini hububat üretiminden karşılanırken,

%44,78’ini yem bitkilerinden, %2,79’unu baklagil

üretiminden, %1,04’ünü sebze üretiminden, %7,12’sini patates üretiminden ve son olarak %1,04’ünü ise yağ bitkisi olan ayçiçeği üretiminden karşılanmaktadır.

İşletmeler ortalamasında ise küçük ölçekli işletmelerde bitkisel üretim değeri 34.872,46 TL olarak belirlenirken, orta ölçekli işletmelerde 60.549,66 TL ve büyük ölçekli işletmelerde ise 128.184,27 TL hesaplanmıştır. Küçük ölçekli işletmelerde hububat üretimi %38,71 oranında gerçekleşirken büyük ölçekli işletmelerde ise yem bitkisi üretimi %52,13 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu durum bitkisel üretimin yanı sıra işletmelerde hayvansal üretim yapıldığının göstergesidir.