Fatih GÜNDÜZ*
I-GİRİŞ
Mecliste görüşülerek yasalaşan 6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Ya-pılmasına Hakkında Kanunla (T.C. Yasalar, 2011) vergi mükelleflerine bir çok avantajlı haklar sağlamaktadır.Söz konusu kanun isminin çok uzun ol-ması nedeniyle kanuna ilişkin açıklamalar kanun numarasıyla belirtilecek-tir.Söz konusu kanunun kapsamında vergi borcu olan mükelleflere ödeme kolaylığı ,bazı vergi mükelleflerine matrah arttırımında bulunma fırsatı ile bazı emtia gruplarına stok affı ve dava ve tarhiyat safhasında bulunan ver-gilerin belirli kısmının tahsilinden vazgeçilmesine ilişkin düzenlemeler yer almıştır.Yazımızda Kesinleşmemiş veya Dava Safhasında bulunan alacak-lar ile İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan vergilere ilişkin işlemleri açıklamaya çalışacağız.
II- KESİNLEŞMEMİŞ VEYA DAVA SAFHASINDA BULUNAN AMME ALCAKLARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
A-Dava Açma Süresi Geçmemiş veya Dava Açılmasına Rağmen Henüz Karar Verilmemiş Olan Amme Alacaklarına İlişkin Düzenle-meler
6111 sayılı kanununun 3. maddesinin 1. fıkrasında Dava açma süresi geçmemiş veya dava açılmasına rağmen henüz karar verilmemiş amme alacaklarına ilişkin yapılan düzenlemeyi açıklamaktadır. Söz konusu mad-de mad-de hangi amme alacaklarının kanun kapsamına girdiği “bu kanunun yayımlandığı tarih itibariyle (25.02.2011) ilk derece yargı mercilerinde dava açılmış veya dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen ,res’en
* Vergi Denetmeni
Mayıs - Haziran 2011
veya idarece yapılan vergi tarhiyatları ile gümrük vergileri” şeklinde açık-lanmıştır.
Söz konusu madde uyarınca bu madde kapsamına giren ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin ta-hakkuklarda; vergilerin/gümrük vergilerinin % 50’si ile bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla vergilerin/gümrük vergilerinin % 50’si, faiz, gecikme faizi, gecikme zam-mı ve asla bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu ce-zalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir.
Ayrıca bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla gümrük vergilerine ilişkin gümrük yükümlülüğü doğmuş ve idari itiraz süresi geçmemiş veya idari itiraz mercilerine intikal etmiş bulunan tahakkuklar hakkında da bu fıkra hükmü uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
B-Açılan Davaya İlişkin Nihai Karar Verilmemiş Olan Amme Ala-caklarına İlişkin Düzenlemeler
Yine aynı kanunun 3. maddesinin 2. fıkrası ise herhangi bir yargı mer-ciinde karar verilmiş olmakla birlikte mükellefin itiraz ,temyiz ve karar düzeltme haklarının yasal süresi geçmemiş ve bu hakların kullanılması sonucunda nihai karar verilmemiş olması halinde yapılacak işlemleri dü-zenlemektedir.
Söz konusu maddenin 2. fıkrasında Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla bölge idare mahkemeleri veya Danıştay nezdinde ilgisine göre itiraz veya temyiz süreleri geçmemiş ya da itiraz veya temyiz yoluna baş-vurulmuş ya da karar düzeltme talep süresi geçmemiş veya karar düzelt-me yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda, bu maddeye göre ödenecek alacak asıllarının tespitinde, bu Kanunun yayımlandığı tarih iti-barıyla tarhiyatın/tahakkukun bulunduğu en son safhadaki tutar esas alınır.
Bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce verilmiş en son karara göre işlem yapılacağı belirtilmiştir.Yine aynı madde de en son karardan ne anlama geldiği açıklanmıştır. Bu maddeye göre ödenecek alacakların tespitinde
Mayıs - Haziran 2011 esas alınacak olan en son karar, tarhiyata/tahakkuka ilişkin verilen ve bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce (bu tarih dahil) taraflardan birine teb-liğ edilmiş olan karardır şeklinde açıklanmıştır.
1- Verilen En Son Kararın Terkin Kararı Olması Halinde Ödenecek Tutar Vergi ve Gümrük vergileri tarhiyatına ilişkin verilen kararın vergile-rin terkini(tarhiyatın kaldırılması) şeklinde olması halinde ; ilk tarhiyata/
tahakkuka esas alınan vergilerin/gümrük vergilerinin % 20’si ile bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine bu Kanunun yayım-landığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesap-lanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla, verginin/gümrük vergilerinin kalan % 80’inin, faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve alacak aslına bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilin-den vazgeçileceği hüküm altına alınmıştır.Yani en son kararın terkin ol-ması halinde tarhiyatın %20 si ve bu tutara Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın eklenmesi sonucunda bulunan tutarın bu kanuna göre ödenmesi ile tarhiya-tın diğer kısmı ve kesilen cezaların tahsilinden vazgeçilmektedir.
2-Verilen En Son Kararın Tasdik veya Tadilen Tasdik Kararı Olması Halinde Ödenecek Tutar
Verilen en son kararın tasdik veya tadilen tasdik olması halinde ise
; tasdik edilen vergilerin/gümrük vergilerinin tamamı ile bu tutara ilişkin faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla, faiz, gecikme faizi, gecikme zammı ve alacak aslına bağlı olarak kesilen vergi cezaları/idari para cezaları ile bu cezalara bağlı gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçileceği hüküm altına alınmıştır.Aynı madde de verilen en son kararın bozma kararı olması halinde birinci fıkra hükmü, kısmen onama kısmen bozma kararı olması halinde ise onanan kısım için bu fıkranın (b) bendi, bozulan kısım için birinci fıkra hükmü uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Mayıs - Haziran 2011
Yani mükelleflerce tarhiyata karşı açılan davanın tasdiki halinde ilk tarhiyatın tamamı ile kanunun yayımlandığı tarihe kadar hesaplanacak TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın bu kanuna göre ödenmesi ile tarhiyata ilişkin tüm cezaların silineceği hü-küm altın alınmıştır. Tarhiyata karşı açılan dava da kısmen tasdik kısmen bozma kararı çıkması halinde ise tasdik olunan kısım için onanan kısım ilk tarhiyatın tamamı ile kanunun yayımlandığı tarihe kadar hesaplana-cak TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanahesaplana-cak tutarın ödenmesi,bozulan kısım için ise tarhiyatın %20 si ve bu tutara Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın eklenmesi sonucunda bulunan tutarın bu kanuna göre ödenmesi ile tarhiyatın diğer kısmı ve kesilen cezaların tahsilinden vazge-çileceği hüküm altına alınmıştır.
Yine aynı maddenin 5. fıkrasında pişmanlık talebiyle verilen beyanna-meler ile kendiliğinden verilen beyannabeyanna-melere ilişkin olarak düzenlebeyanna-meler yapılmıştır.Yine aynı maddenin 8. fıkrasında ise maddeye giren alacakla-rından uzlaşmaya ilişkin hükümlere yer verilmiştir.
C-Vergi Cezaları ve Gümrük Yükümlülüğü ile İlgili İdari Para Cezalarına Karşı Açılan Davalara İlişkin Düzenlemeler
Aynı kanunun 3. maddesinin üçüncü fıkrasında ise mükelleflerin sadece vergi cezaları ve idari para cezalarına karşı dava açılması halinde ödemesi gereken tutarlar hüküm altına alınmıştır.Söz konusu madde “Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla sadece vergi cezalarına/gümrük yükümlülü-ğüyle ilgili idari para cezalarına ilişkin dava açılmış olması halinde;
a) Asla bağlı cezaların, verginin/gümrük vergilerinin bu Kanunun ya-yımlandığı tarihten önce ödenmiş olması veya 2 nci maddeye ilişkin ola-rak bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla, tamamının ve bunlara bağlı gecikme zamlarının,
b) Asla bağlı olmaksızın kesilen vergi cezalarından/gümrük yükümlü-lüğüyle ilgili idari para cezalarından bu maddenin birinci fıkrasında belir-tilen safhada olanlarda cezanın % 25’inin, ikinci fıkrasının; (a) bendinde belirtilen safhada olanlarda cezanın % 10’unun, (b) bendinde belirtilen safhada bulunanlarda tasdik edilen ceza tutarının % 25’inin, bu
Kanun-Mayıs - Haziran 2011 da belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla kalan cezaların, tahsilinden vazgeçilir. Bu fıkranın (b) bendi hükmü tarh edilen vergi ile birlikte dava konusu edilen asla bağlı olmaksızın kesilen vergi cezaları için de uygulanır.” Şeklinde hüküm altına alınmıştır.
Söz konusu madde ye göre verginin bu kanun yayımlandığı tarihten önce ödenmiş olması şartıyla asla bağlı cezaların tahsilinden vazgeçileceği hüküm altına alınmıştır. Asla bağlı olmaksızın kesilen vergi cezaları ve gümrük yükümlülüğüne ilişkin idari para cezasında ise dava açma süresi geçmemiş olanlar ile söz konusu dava açılmış olmakla birlikte henüz her-hangi bir karar verilmemiş olanların % 25 i,dava açılmış ve nihai karar ve-rilmemekle birlikte en son kararın cezanın kaldırılması şeklinde olanlarda
% 10’u ve dava açılmış ve nihai karar verilmemekle birlikte en son kararın cezanın onanması şeklinde olanlarda % 25’i nin bu kanuna göre ödenmesi şartıyla diğer kısmın tahsilinden vazgeçileceği hüküm altına alınmıştır.
Yine vergi aslı ile birlikte dava edilen asla bağlı olmaksızın kesilen vergi cezaları için de aynı 3. maddenin b fıkrasında yer alan asla bağlı ol-mayan vergi cezaları ve gümrük yükümlülüğüne ilişkin idari para cezasına ilişkin hükümlerin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Yine aynı maddenin 4. fıkrasında ise Bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla üçüncü fıkra kapsamı dışında kalan ve bu Kanunun 1 inci mad-desinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamına giren idari para cezalarına ilişkin idari yaptırım kararlarına karşı dava açma süresi geçmemiş veya dava açılmış olması halinde; kesilen idari para cezalarından ilk derece yar-gı merciinde ihtilaflı olanlarda cezanın % 50’si, ilk derece yaryar-gı merciinin cezayı kaldırdığı ancak itiraz veya temyiz merciinde yargılamanın devam ettiği safhada olanlarda cezanın % 20’si, ilk derece yargı merciinin kısmen veya tamamen onayladığı cezalarda onaylanan kısmın % 50’si ile bu tutara faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i amme alacakları yerine, bu Kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın; bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde tama-men ödenmesi şartıyla kalan cezalar ile bu cezalara bağlı fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçileceği hüküm altına alınmıştır
Mayıs - Haziran 2011
D-Kesinleşmemiş Veya Dava Safhasında Bulunan Amme Alacaklarına İlişkin Düzenlemeden Yararlanmanın Koşulları Kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan Amme Alacaklarına ilişkin yer alan düzenlemelerden yararlanabilmesi için madde kapsamına giren alacaklara karşı dava açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi ve kanun yollarına başvurulmaması şarttır. Kanunun 3 üncü maddesinden yararlanılmak için 2 Mayıs 2011 tarihine kadar bağlı bulunulan tahsil da-iresine yazılı olarak başvuruda bulunulması ve başvuru dilekçesinde dava açılmayacağı, açılmış davalardan vazgeçileceği yönünde iradenin belirtil-mesi şarttır.
Kanunun 20 maddesinin beşinci fıkrası hükmü gereğince, davadan vazgeçme dilekçeleri ilgili vergi dairelerine verilecek ve bu dilekçelerin vergi dairelerine verildiği tarih, ilgili yargı merciine verildiği tarih sayıla-rak dilekçeler ilgili yargı merciine gönderilecektir
Yine aynı maddenin 9. fıkrasında bu madde den yararlanmak isteyen mükelleflerin “Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilmek-te olan amme alacaklarından yıllık gelir veya kurumlar vergilerini, gelir (stopaj) vergisi, kurumlar (stopaj) vergisi, katma değer vergisi ve özel tü-ketim vergisi için bu madde ile 2 nci madde hükmünden yararlanmak üzere başvuruda bulunan mükelleflerin taksit ödeme süresince bu vergi türleri ile ilgili verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri çok zor durum olmaksızın her bir vergi türü itibarıyla bir takvim yılında ikiden fazla va-desinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri halinde belirtilen madde hü-kümlerine göre yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybederler.” Bu şartı yerine getirmeleri gerekeceği hüküm altın alınmıştır.
Yine aynı maddenin 11. fıkrasında ise madde ye göre başvuruda bulu-nan fakat ödeme şartlarını ihlal eden mükelleflerin en son yargı kararında yer alan ilk tarhiyat /tahakkuka göre belirlenen alacakların takip edileceği hüküm altına alınmıştır.
Mayıs - Haziran 2011 III-İNCELEME VE TARHİYAT SAFHASINDA BULUNAN