İmparator Septimius Severus Dönemi (M.S 193-211)

2.10.1. Septimius Severus’un Roma İmparatorluğu Tahtına Geçme Sürecinde Diğer İmparatorlarla Mücadelesi

İmparator Commodus M.S. 31 Kasım 192 yılında öldürüldüğü zaman, Roma İmparatorluğu yeni bir krizle karşı karşıya kalmıştı. Bu kriz de kimin imparator olacağı idi. Commodus’a suikast kuranlar, P. Helvius Pertinax’ın Roma tahtına geçmesine isteyip ona haber gönderdiler. Pertinax, 3 aydan daha kısa bir süre Roma İmparatorluğu tahtında kaldı. Pertinax’ın imparatorluğu bir saray muhafızının onu öldürmesiyle son buldu.494

Pertinax’ın öldürülmesinin ardından Roma İmparatorluğu tahtı için yaşanan gelişmeler daha da karmaşık bir hal aldı. Pertinax’tan sonra resmi olarak Roma tahtına praetor’lara yüklüce para vaadinde bulunan ve Senato’nun da onayı ile Didius Julianus geçti.495 Bu sırada Septimius Severus Pannonia valisi, Pescennius Niger Suriye valisi ve Clodius Albinus ise Britain valisi idi.496 Didius Julianus’un imparator olarak seçilmesine kızan bir grup, bu durumu protesto etti. Problemleri 492_{Akşit, a.g.e., s. 241-243.} 493 _{Tekin 2012, a.g.e., s. 257-258.} 494_{Akşit, a.g.e., c. 2, s. 29-30.} 495 _{Tekin 2012, a.g.e., s. 260.} 496

90

çözmek için en uygun kişinin Suriye valisi Pescennius Niger olduğuna karar verildi. Niger olayları alır almaz lejyonları tarafından imparator ilan edildi. Bu sırada Pannonia valisi Septimius Severus da Pertinax’ın ölüm haberini almış durumdaydı ve bu kişi de lejyonları tarafından imparator olarak selamlandı. Severus öncelikle rakibi konumunda olan Britain valisi Clodius Albinus’a caesar’lık vererek onu hareketsiz bıraktı ve Roma’ya doğru harekete geçti. Bu sırada Roma tahtında halen Didius Julianus bulunmaktaydı. Severus’un gelmekte olduğunu haber alan Julianus endişeye kapıldı ve Senato’yu topladı. Ancak Severus, praetorlarla müzakerede bulundu ve onların hayatlarına dokunmayacağını söyledi. Bunun üzerine Senato, Julianus’a destek vermeyi kesti. Julianus M.S. 1 Haziran 193 yılında öldürüldü. M.S. 9 Haziran 193 yılında Roma’ya gelen Septimius Severus imparator olarak selamlandı.497

Roma İmparatorluğu’nu resmi olarak elde eden Septimius Severus, Pescennius Niger’in üzerine yürüme kararı aldı ve Doğu bölgesine doğru harekete geçti. Severus bu hareketinde Niger ile Bithynia, Kapadokya ve Kilikya bölgelerinde mücadeleler verdi.498

Pertinax’ın ve Julianus’un öldürülmesinin ardından Septimius Severus, Senato tarafından imparator ilan edilince bunu haber alan Pescennius Niger Severus’a karşı asker toplamaya başladı. Ayrıca Doğu’daki eyaletlere olası bir savaşta kendi yanında olmaları için haber gönderen Niger’e, Armenia kralı, olası bir savaşta herhangi bir tarafla ittifak yapmayacağını ve yalnızca Severus Armenia’ya saldırırsa ülkesini koruyacağını bildirirken Part kralı ise valisine ordu toplamasını ve yetiştirmesini emrettiğini bildirdi. Ayrıca Atrenais kralı da Niger’e bir okçu birliği göndermişti. Bunun yanı sıra Niger’in ordusunda özellikle Antioch (Antakya) sakinlerinin çoğu genç olan kişileri bulunmaktaydı.499 _{Severus ile yapacağı savaş}

için kendisine üs olarak Byzantion (İstanbul)’u seçen Niger, ordu komutanlığına da Asia Eyaleti valisi Asellius Aemilianus’u getirdi. İlk başlarda Byzantion’daki hareketlerinde başarılı olan Aemilianus, daha sonra Bithynia’ya çekildi ve zaten Anadolu’da Severus ile Niger arasındaki savaşlarda Bithynia, Kilikya ve Kapadokya

497_{Akşit, a.g.e., c. 2, s. 33-35.} 498 _{Özsait, a.g.m., s. 393.}

499 _{Herodian of Antioch, History of the Roman Empire, (Trans.: Edward C. Echols), Los Angeles} 1961, s. 77-78.

91

bölgeleri ön plana çıkmıştı. Bithynia’daki mücadelelerde galip gelen taraf Severus oldu.500

M.S. 194 yılında Severus ile Niger arasında en şiddetli mücadele gerçekleşti. İssos Savaşı diye adlandırılan bu savaş özellikle Kilikya Kapıları’nda çok şiddetli geçti.501 Severus’un bu savaşta en büyük amacı Niger’i mağlup edip Roma tahtındaki yerini sağlamlaştırmak istemesi olsa da onun diğer bir amacı galip gelerek imparatorluğun Doğu bölgesinde Niger taraftarı olan kesimi ortadan kaldırmaktı.502

Septimius Severus’un ordusu İssos Savaşı’na giderken Bithynia, Galatya ve Kapadokya üzerinden bölgeye ulaşmıştı. Hatta bu ordu Kapadokya bölgesinde durup bazı savunma çalışmalarına girişti. Bu küçük bir girişim değildi. Buradan Kilikya Kapıları’nı aşıp bölgeye girmek de oldukça zordu. Bu savaşta Kapadokya bölgesi stratejik konumu ile bir geçiş bölgesi olmuştu.503 _{Kilikya Kapıları’nın Severus’u}

ciddi bir şekilde zora soktuğu İssos Savaşı’nı Severus kazandı.504 _{İssos Savaşı’ndan}

sonra Severus’un orduları Fırat’ın ötesine geçti. Niger’i destekleyenleri çok ağır bir şekilde cezalandırdı.505

Niger’in etkisiz hale getirilmesinden sonra Septimius Severus’a engel olabilecek tek bir kişi vardı. Bu kişi, Clodius Albinus idi. Daha önce Severus’un caesar’lık ünvanı verdiği Albinus, Severus’un kendisiyle birleşme niyetinde olmadığını anlamıştı. Albinus’u ortadan kaldırıp kesin olarak bu soruna da çözüm bulmak isteyen Severus, M.S. 197 yılında bu kişiyle yaptığı savaşı kazandı. Severus Roma tahtının tek sahibi oldu.506

500 _{Mehmet Ali Kaya, “Roma İmparatoru Septimius Severus Devrinde Anadolu”, Ankara}

Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, c. 25, S. 39, Ankara 2006, s. 29-31.

501

Hild-Restle, a.g.e., s. 65.

502 _{Maurice Platnauer, “On the Date of the Defeat of C. Prescennius Niger at İssos”, The Journal of} Roman Studies, Vol. 8, 1918, s. 147.

503

Herodian of Antioch, a.g.e., s. 83.

504 _{G. A. Harrer, “The Chronology of the Revolt of Pescennius Niger”, The Journal of Roman} Studies, Vol. 10, 1920, s. 163.

505 _{Birley 1988, a.g.e., s. 115.} 506_{Akşit, a.g.e., s. 40-41.}

92

2.10.2. İmparator Septimius Severius Döneminde Kapadokya Eyaleti ve Parthlarla Mücadeleler

Septimius Severus döneminde Kapadokya Eyaleti önemini korudu. Belli bir süre Roma tahtındaki hakimiyetini sağlamlaştırmak isteyen Severus, bu sıkıntılı süreci atlattıktan sonra eyaletlere genel anlamıyla büyük bir önem verdi. Bu dönemde Kapadokya Eyaleti valisi olarak bilinen kişi C. J. Flaccus Aelianus idi. Yine bu dönemde Kapadokya Eyaleti’nde yol yapım çalışmalarına büyük önem verilmişti.507

M.S. 198 yılında, Anadolu’daki eyaletlerde genel anlamıyla büyük bir yol yapım çalışmasına girişildi. Bu dönemde Caesarea’dan Komana ve Melitene’ye kadar olan bütün yollar inşa edildi. M.S. 199 yılında Melitene’den Suriye’ye giden yol inşa edildi. Yol inşası konusunda Kapadokya Eyaleti’nde iki önemli güzergah ortaya çıktı. Bunlardan birisi Kapadokya merkezinden Fırat’a uzanan güzergah, diğeri ise Fırat’tan Suriye’ye doğru uzanan güzergah idi.508

Roma İmparatorluğu’ndaki iç olaylardan faydalanmak isteyen Parthlar, mevcut durumu fırsat bilip Mezopotamya’yı istila ettiler. Bu olumsuz duruma karşı Severus, iç problemleri çözüp imparatorluğun tek sahibi olduktan sonra bir yandan eyaletlerde yol yapım çalışmalarına önem verirken diğer yandan da M.S. 197 yılında Parthlara karşı harekete geçti. M.S. 199 yılında Parth seferini sonlandıran ve büyük bir başarı elde eden Septimius Severus, Mezopotamya’nın da bir Roma eyaleti haline getirilmesini sağladı.509

Parth seferinde Roma’nın başarılı olması, Roma’nın Anadolu’daki iki önemli eyaleti olan Kapadokya ve Suriye’nin güvenliğinin sağlanması açısından da önemli idi. Çünkü Parthların kolayca ulaşabileceği Büyük Armenia bölgesinden sonra karşılaşacağı yerler Kapadokya ve Suriye bölgeleri idi. Roma’nın Fırat üzerindeki gücünü arttıran bu zaferle, Parthların yapabileceği herhangi bir olası saldırıya karşı bu iki bölgenin daha iyi bir şekilde korunabileceği de görülmüş oldu.510

507

Mitford, a.g.m., s. 1206. 508 _{Magie, a.g.e., s. 676-677.} 509_{Akşit, a.g.e., s. 42-43.}

510 _{Peter M. Edwell, Between Rome and Presia: The Middle Euphrates, Mesopotamia and}

93

Parth seferinden sonra, bu seferde Severus’un yanında olan önemli kişilerden C. Pulvius Plautianus, M.S. 200 yılında Kapadokya Eyaleti’ndeki Tyana’da rahatsızlandı. İmparator Septimius Severus bu kişiyi ziyarete geldi.511

Septimius Severus, eyaletlere önem vermesinin yanı sıra orduya da büyük bir önem vermişti. Çünkü Severus bir imparatorluğu yaşatacak olan en önemli kurumun ordu olduğunun farkında idi. Bu sebeple bu kuruma gerekli önemi vermişti. Septimius Severus M.S. 211 yılında öldü. Severus’un yerine Caracalla ve Geta birlikte imparatorluğun başına geçti.512

511 _{Dio, a.g.e., Vol. IX, s. 233, Birley 1988, a.g.e., s. 141.} 512

94

3. BÖLÜM: KAPADOKYA BÖLGESİNDE İDARİ, SOSYAL ve İKTİSADİ

HAYAT

3.1. Kapadokya Bölgesinde Sosyal Hayat