İmalat Sanayiinde Yoğunlaşma Sektör Yoğunlaşması Sektör Yoğunlaşması

İmalat sanayiinde –NACE 2 ikili düzeyde- ilk 4 sektörün payını gösteren Cr4 ve ilk 8 sektörün payını gösteren Cr8 yoğunlaşma oranları aşağıdaki tablo yardımıyla izlenebilir.

Tablo 66: Kayseri İli İmalat Sanayiinde -NACE 2 İkili Düzeyde- Yoğunlaşma (2016, Yüzde) Kaynak; SGK ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Sanayi Bakanlığı verilerinden hazırlanmıştır.

2016 yılında ilk dört sektörün payı istihdam büyüklüğünde %66,9 iken, işyeri sayısında %64,6 olarak gerçekleşmiştir. İlk sekiz sektörün payı ise istihdam açısından %85,5, işyeri sayısı açısından %82’dir.

113 Faaliyet Yoğunlaşması

İmalat sanayiinde –NACE 2 üçlü düzeyde- ilk dört faaliyetin istihdamdaki payı %44,1, işyeri sayısındaki payı %48,8, ilk 8 sektörün ise istihdamdaki payı %60,1, işyeri sayısındaki payı

%64,9’dur. İmalat sanayi üçlü düzeyde alt sektör sayısının 95 olduğu dikkate alındığında üçlü düzeyde de yoğunlaşmanın düşük olmadığı söylenebilir.

Tablo 67: Kayseri İli İmalat Sanayiinde -NACE 2 Üçlü Düzeyde- Yoğunlaşma (2016, Yüzde)

Cr2 107-Fırın ve unlu mamuller imalatı 11,9 35,1 251-Metal yapı malzemeleri imalatı 5,4 34,5 Cr3 251-Metal yapı malzemeleri imalatı 7,6 42,8 131-Tekstil elyafının hazırlanması ve bükülmesi 4,8 39,4 Cr4 331-Fabrikasyon metal ür. ve mak. ve ekip. Onar. 6,1 48,8 259-Diğer fabrikasyon metal ürünlerin imalatı 4,8 44,1 Cr5 256-Metallerin işlenmesi ve kaplanması 5,5 54,3 107-Fırın ve unlu mamuller imalatı 4,3 48,4 Cr6 222-Plastik ürünlerin imalatı 4,5 58,8 256-Metallerin işlenmesi ve kaplanması 4,2 52,6 Cr7 259-Diğer fabrikasyon metal ürünlerin imalatı 3,7 62,5 222-Plastik ürünlerin imalatı 4,1 56,7 Cr8 139-Diğer tekstil ürünlerinin imalatı 2,3 64,9 331-Fabrikasyon metal ür. ve mak. ve ekip. Onar. 3,5 60,1 Cr9 141-Kürk hariç, giyim eşyası imalatı 2,1 67,0 139-Diğer tekstil ürünlerinin imalatı 2,8 62,9 Cr10 275-Ev aletleri imalatı 2,0 69,0 273-Kablolamada kullanılan teller ve kablolar 2,3 65,2 Cr11 237-Taş ve mermerin kesilmesi, şekil verilmesi 1,8 70,8 282-Genel amaçlı diğer makinelerin imalatı 2,2 67,3 Cr12 162-Ağaç, mantar, kamış ve örgü malzeme ürünü 1,8 72,6 275-Ev aletleri imalatı 2,1 69,4 Cr13 181-Basım ve basım ile ilgili hizmet faaliyetleri 1,7 74,2 252-Metal tank, rezervuar ve muhafaza kaplar 1,6 71,0 Cr14 236-Beton, çimento ve alçıdan yapılmış eşyalar 1,5 75,7 236-Beton, çimento ve alçıdan yapılmış eşyalar 1,3 72,3 Cr15 332-Sanayi makine ve ekipmanlarının kurulumu 1,5 77,2 232-Ateşe dayanıklı (refrakter) ürünlerin imalatı 1,3 73,7 Cr16 282-Genel amaçlı diğer makinelerin imalatı 1,2 78,4 172-Kâğıt ve mukavva ürünleri imalatı 1,1 74,8

Toplam 78,4

74,8 Kaynak; SGK ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Sanayi Bakanlığı verilerinden hazırlanmıştır.

114 Grafik 33: İllere Göre Mobilya Sektöründe İstihdam Büyüklüğü

(2016 Yılı)

115 2.3.2.3.4. İmalat Sanayi Teknoloji Düzeyi

Teknoloji yoğunluğuna göre imalat sanayi sektörleri NACE Rev. 2 sınıflandırmasına göre aşağıdaki gibidir.

Tablo 68: Teknoloji Yoğunluğuna Göre İmalat Sanayi Sektörleri (NACE Revize 2)

Teknoloji Sınıfı NACE Rev. 2 Kodları – 2’nci Düzey

Yüksek Teknoloji

21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı.

26 Bilgisayar imalatı, elektronik ve optik ürünlerin imalatı.

30.3 Hava ve uzay araçları ve ilgili makinelerin imalatı.

Orta Yüksek Teknoloji

20 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı.

25.4 Silah ve mühimmat imalatı.

27…29 Elektrikli teçhizat imalatı, BYS makine ve teçhizat imalatı, Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı-römork imalatı.

30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı. (30.1 Gemi ve tekne yapımı ve 30.3 Hava ve uzay araçları ve ilgili makinelerin imalatı hariç)

32.5 Tıp ve diş hekimliği aletleri ve sarf malzemeleri üretimi.

Orta Düşük Teknoloji

18.2 Kayıtlı medyanın çoğaltılması.

19 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı.

22…24 Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı. Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı, temel madenlerin imalatı,

25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, makine ve teçhizat hariç (25.4 Silah ve mühimmat imalatı hariç)

30.1 Gemi ve tekne yapımı.

33 Makine ve ekipmanların onarımı ve kurulumu.

Düşük Teknoloji

10…17 Gıda ürünleri imalatı, içkiler, tütün ürünleri, tekstil, giyim eşyası, deri ve ilgili ürünleri, ağaç ve ağaç ürünleri, kâğıt ve kâğıt ürünleri

18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (18.2 Kayıtlı medyanın çoğaltılması hariç)

31 Mobilya imalatı.

32 Diğer imalat (32.5 Tıp ve diş hekimliği aletleri ve sarf malzemeleri üretimi hariç)

Kaynak: EUROSTAT

Tablodan görüldüğü gibi teknoloji sınıflaması ikili düzeyde verilse de, bazı istisnalardan dolayı doğru bir sınıflandırma yapmak için üçlü düzey verilerine ihtiyaç vardır. Bu nedenle teknoloji sınıflaması için Kayseri’de SGK 2016 sigortalı işçi ve işyeri sayısı verileri kullanılmıştır.

İl’de SGK verilerine göre NACE 2 üçlü düzeyde sektörlerin istihdam, işyeri sayısı ve bir önceki tabloya göre oluşturulan teknoloji sınıfları aşağıdaki gibidir (Faaliyet sıralaması her teknoloji sınıfı içinde istihdama göredir).

116 Tablo 69: İmalat Sanayi Sektörlerinin/Faaliyetlerinin Teknoloji Sınıflarına Göre İstihdam ve İşyeri Sayıları

(2016, Kişi, Adet) 21-Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı 24 5 20.564 364

Yüksek Teknoloji 26-Bilgisayarların. Elektronik ve optik ürünlerin imalatı 372 29 33.157 1.674

303-Hava taşıtları ve uzay araçları ile bunlarla ilgili makinelerin imalatı - - 9.119 49

20-Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı 455 61 74.719 4.402

Orta Yüksek Teknoloji

254-Silah ve mühimmat (cephane) imalatı - - 7.705 191

27-Elektrikli teçhizat imalatı 3.691 167 133.343 5.799

28-Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı 2.106 143 144.020 10.568 29-Motorlu kara taşıtı. Treyler ve yarı treyler imalatı 293 29 191.130 3.582

302-Demir yolu lokomotifleri ve vagonlarının imalatı 333 4 8.093 165

304-Askeri savaş araçlarının imalatı 534 3 2.049 11

309-Başka yerde sınıflandırılmamış ulaşım araçlarının imalatı 170 6 3.509 267 325-Tıbbi ve dişçilik ile ilgili araç ve gereçlerin imalatı 439 30 19.249 1.773

182-Kayıtlı medyanın çoğaltılması 1 1 1.857 294

Orta Düşük Teknoloji

19-Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 42 5 7.989 286

22-Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı 3.122 228 197.736 12.909

23-Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 3.890 224 217.524 13.737

24-Ana metal sanayii 2.163 119 142.003 6.945

251-Metal yapı malzemeleri imalatı 3.961 358 71.292 9.830

252-Metal tank, rezervuar ve muhafaza kapları imalatı 1.175 23 19.565 811

253-Buhar jeneratörü imalatı, merkezi ısıtma sıcak su kazanları - - 1.458 95 255-Metallerin dövülmesi, preslenmesi, baskılanması ve yuvarlanması 322 36 16.793 1.043 256-Metallerin işlenmesi ve kaplanması; makinede işleme 3.080 256 149.509 14.886 257-Çatal-bıçak takımı ve diğer kesici alet. Ile el alet. ve genel hırdavat 369 32 27.914 2.342

259-Diğer fabrikasyon metal ürünlerin imalatı 3.516 175 78.521 6.176

301-Gemi ve tekne yapımı - - 26.156 593

33-Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı 2.965 354 144.429 19.797

10-Gıda ürünlerinin imalatı 6.626 704 423.423 41.962

Düşük Teknoloji

11-İçeceklerin imalatı 14 3 14.698 661

12-Tütün ürünleri imalatı - - 3.807 49

13-Tekstil ürünlerinin imalatı 8.754 200 407.499 16.626

14-Giyim eşyalarının imalatı 727 110 464.045 32.300

15-Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 335 26 59.628 6.350

16-Ağaç. Ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) 1.066 131 63.218 10.454

17-Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı 1.206 45 53.119 2.451

181-Basım ve basım ile ilgili hizmet faaliyetleri 357 78 52.473 7.621

31-Mobilya imalatı 21.463 1.090 156.296 21.502

321-Mücevherat, bijuteri eşyaları ve ilgili ürünlerin imalatı 19 4 18.590 3.052

322-Müzik aletleri imalatı - - 238 89

323-Spor malzemeleri imalatı 8 1 1.155 119

324-Oyun ve oyuncak imalatı - - 3.091 257

329-Başka yerde sınıflandırılmamış imalatlar 44 10 12.012 1.059

Toplam 73.642 4.690 3.482.695 263.141

Kaynak: SGK verilerinden hazırlanmıştır.

İl’in ve Türkiye’nin imalat sanayiinde teknoloji düzeyleri arasında karşılaştırma kolaylığı sağlamak amacıyla teknoloji sınıflarına 1 ile 4 arasında puan verilerek teknoloji düzeyi tek bir değere indirilmiştir. Buna göre düşük teknolojiye 1 puan, orta-düşük teknolojiye 2 puan, orta yüksek teknolojiye 3 puan, yüksek teknolojiye ise 4 puan değeri verilerek her teknoloji

117 sınıfındaki istihdam ile ağırlıklandırılmış ve ortalama bir puan elde edilmiştir. Hesaplanan ortalama değer İl’in (ya da Türkiye’nin) teknoloji puanı olarak adlandırılacaktır. Buna göre;

i teknoloji sınıfındaki istihdam; Li (i=1…4)

i teknoloji sınıfının puanı; pi olarak ifade edilirse,

𝑇𝑒𝑘𝑛𝑜𝑙𝑜𝑗𝑖 𝑃𝑢𝑎𝑛𝚤 =∑⁴_𝑖=1𝐿_𝑖. 𝑝_𝑖

∑⁴_𝑖=1𝐿_𝑖 olacaktır.

Teknoloji puanı 1’e yaklaştıkça imalat sanayiinin düşük teknolojili, 4’e yaklaştıkça yüksek teknolojili ürün bileşiminden oluştuğu kabul edilecektir. Aynı şekilde istihdam için kullanılan bu yöntem işyeri sayısı içinde kullanılabilir. Bu teknikle hesaplanan puanlar Kayseri ve Türkiye için aşağıda tabloda verilmektedir.

Tablo 70: İmalat Sanayiinde Teknoloji Sınıflarına Göre İstihdam, İşyeri Sayıları ve Teknoloji Puanı (2016 Yılı)

Teknoloji Sınıfı Kayseri Türkiye

İstihdam İşyeri Sayısı İstihdam İşyeri Sayısı

Kişi 1.811 adedi (istihdamı 8.021 kişi) orta-yüksek teknoloji, 34 adedi (istihdamı 396 kişi) yüksek

118 teknoloji sınıfına girmektedir. Oransal ifade ile işletmelerin işyeri sayısına göre %51’i düşük,

%38’i orta-düşük, %10’u orta-yüksek ve %0,7’si yüksek teknoloji sınıfında, istihdama göre ise

%55’i düşük, %33’ü orta-düşük, %11’i orta-yüksek, %0,5’i ise yüksek teknoloji sınıfında yer almaktadır. İl’in imalat sanayiindeki teknoloji düzeyini Türkiye ile karşılaştırmak amacıyla, yüksek teknoloji 4, orta-yüksek teknoloji 3, orta-düşük teknoloji 2, düşük teknoloji 1 değeri ile ağırlıklandırılmış ve 1 ile 4 arasında değişen teknoloji katsayısı hesaplanmıştır. Teknoloji katsayısı 4’e yaklaştıkça imalat sanayinin yüksek teknoloji içeren faaliyetlerden, 1’e yaklaştıkça düşük teknoloji içeren faaliyetlerden oluştuğu anlamına gelecektir. Teknoloji katsayısı işyeri sayısına göre Kayseri (1,6) ile Türkiye (1,57) arasında önemli bir fark göstermemesine karşılık, istihdam açısından Kayseri’nin (1,57) Türkiye ortalamasının (1,71) biraz altında olduğu gözlenmektedir.

Grafik 34: İmalat Sanayiinde Teknoloji Sınıfına Göre İstihdam ve İşyeri Sayıları (2016 Yılı)