Eğitim sisteminin en önemli unsurunun öğretmen olduğu dü- şünüldüğünde, öğretmen yeterliklerinin optimum düzeye taşınma- sı özelde eğitim bakanlıklarının, genelde de devlet politikalarının önde gelen hedeflerinden biri olduğu söylenebilir. Bir öğretmen için düşünülen yeterlik alanları içerisinde öğrencilerin başarı değerlen- dirme durumu her zaman önemini koruyan bir unsur olmuştur. DKAB dersine yönelik araştırmalar içerisinde, öğretmen yeterlikleri son yıllarda artan bir oranda kendine yer bulmaya başlamıştır. Bu araştırmalar DKAB dersi ve öğretmenlerinin gelişimi adına olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir. Bununla beraber, diğer dersler/ branşlar için pek çok araştırmaya rastlandığı bir ortamda, 83 DKAB
83 Zeynel Abidin Erdemir, “İlköğretim İkinci Kademe Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerini Kullanabilme Yeterliklerinin Araştırılması”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üni. Sosyal Bilimler Enst., Kahramanmaraş, 2007; Ayten Güneş, “Sınıf Öğretmenlerinin Kendi Algılarına Göre Ölçme ve Değerlendirme Yeterlikleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üni. Eğitim Bilimleri Enst., İstanbul, 2007; Didem Yüce Maral, “Sınıf Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Yeterlik Düzeyleri ve Hizmet İçi Gereksinimleri”, Onsekiz Mart Üni. Sosyal Bilimler Enst., Çanakkale, 2009; Kemal Zeki Zorbaz, “İlköğretim Okulları İkinci Kademe Türkçe Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirmeye İlişkin Görüşleri ve Yazılı Sınavlarda Sordukları Sorular Üzerine Bir Değerlendirme”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üni. Sosyal Bilimler Enst., Hatay, 2005; Yüksel Adıyaman, “İlköğretimin 4. 6. ve 8. Sınıflarında Türkçe Dersine Giren Öğretmenlerin Ölçme Değerlendirmeye İlişkin Bilgi ve Uygulama Düzeyleri,” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üni. Sosyal Bilimler Enst., Afyon, 2005; Aynur Aytar, “Ortaöğretim Tarih Öğretmenlerinin Öğrenme-Öğretme Sürecinde Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerine Ait Görüşleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Onsekiz Mart Üni. Sosyal Bilimler Enst., Çanakkale, 2007; Salahattin Kaynak, “Orta Öğretimdeki Branş Öğretmenlerinin Öğrenci Başarısını Ölçme ve Değerlendirme ile İlgili Görüşlerinin Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üni. Sosyal Bilimler Enst., Hatay, 2000; Nebahat Bekçi, “Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Alternatif Değerlendirme Yöntemlerini Kullanma Yeterliklerinin Araştırılması”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üni. Eğitim Bilimleri Enst., Ankara, 2009; Fatih Candur, “Öğretmenlerin Fen ve Teknoloji Öğretimi, Kullanılan Ölçme-Değerlendirme Yöntemleri ve Bu Yöntemlerin Öğretim Sürecindeki Önemi Hakkındaki Düşüncelerinin Belirlenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üni. Eğitim Bilimleri Enst., Ankara, 2007; Dönem Pınarbaşı, “İlköğretim 4. ve 5. Sınıflarda Eski ve Yeni Öğretim Programına Göre Okutulan Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Coğrafya Ünitelerine İlişkin Ölçme ve Değerlendirme Çalışmalarının Öğretmen Görüşlerine Göre Analizi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Onsekiz Mart Üni. Sosyal Bilimler Enst., Çanakkale, 2007; Fikriye Kanatlı, “Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri Konusunda Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üni. Sosyal Bilimler Enst., Hatay, 2008; Recep Serkan Arık, “İlköğretim
öğretmenlerinin ÖD uygulamalarına ve bu alandaki yeterliklerine dair yeteri kadar araştırmaya rastlandığı söylenemez. DKAB dersi ve öğretmenlerine yönelik ÖD uygulamaları, öğretmenlerin öğrenci başarısını değerlendirme durumları ve yeterlikleri, ölçme araçları, ders kazanımlarının gerçekleşme durumu konusunda sınırlı sayıda çalışma bulunması nedeniyle konuyla doğrudan ilgili araştırmala- rın yanı sıra kısmen ya da dolaylı olarak ilgili çalışmalara da bu bö- lümde yer verilmiştir.
Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Alanındaki Kavram Yanılgılarının Belirlenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni. Eğitim Bilimleri Enst., Ankara, 2006; Güllü Eğri, “Coğrafya Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Yapabilme Yeterliliği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üni. Eğitim Bilimleri Enst., Ankara, 2006; Havva Yaman, “İlköğretim İkinci Kademe Dil Bilgisi Derslerinde Kavram Haritası Tekniğinin Öğrenci Başarısına ve Hatırlamaya Etkisi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üni. Eğitim Bilimleri Enst., İstanbul, 2006; Ahmet Turan Orhan, “Fen Eğitiminde Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Yöntemlerinin İlköğretim Öğretmen Adayı, Öğretmen ve Öğrenci Boyutu Dikkate Alınarak İncelenmesi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üni. Eğitim Bilimleri Enst., Ankara, 2007; Nuray Mamur, “Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Resim Bölümü Öğrencilerinin Sanatsal Yeterliğini Ölçme ve Değerlendirme Eğitsel Gelişim Dosyasının (Portfolyo) Rolü”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üni. Eğitim Bilimleri Enst., Ankara, 2009; Alparslan Yıldırım, “İlköğretim Okulları İkinci Kademede Ölçme ve Değerlendirmeye İlişkin Görüşler (Diyarbakır ve Elazığ İli Örneği)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üni. Sosyal Bilimler Enst., Elazığ, 2006; Ayten Pınar Bal, “İlköğretim Beşinci Sınıf Matematik Öğretiminde Uygulanan Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımlarının Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üni. Sosyal Bilimler Enst., Adana, 2009; Damla Arda, “İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinin 2005 Öğretim Programı Ekseninde Ölçme ve Değerlendirme Alanındaki Yeterlilik ve Görüşlerinin İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üni. Eğitim Bilimleri Enst., İstanbul, 2009; Nurcan Toparlı Kabak, “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Performans Değerlendirmeye İlişkin Öğretmen Görüşleri (Manisa İli Örneği)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 9 Eylül Üni. Eğitim Bilimleri Enst., İzmir, 2009; Canan Banoğlu, “Bilişim Teknolojileri Öğretmenlerinin Alternatif Değerlendirme Yöntemlerine Yönelik Yeterlilik Düzeyleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üni. Sosyal Bilimler Enst., İstanbul, 2009; Ufuk Karakuş ve Çağrı Öztürk Demirbaş, “Coğrafya Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Araçlarını Kullanma Düzeyleri (Kırşehir Örneği)”, Millî Eğitim Dergisi, S: 189, Kış/2011; Serkan Algan, “İlköğretim 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Ölçme ve Değerlendirme Ögesinin Öğretmen Görüşleri Açısından İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üni. Sosyal Bilimler Enst., Adana, 2008; Selahattin Gelbal ve Hülya Kelecioğlu, “Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri Hakkındaki Yeterlik Algıları ve Karşılaştıkları Sorunlar”, Hacettepe Üni. Eğitim Fak.
49
GİRİŞ
Güngör,84 2001 tarihli araştırması ile DKAB dersinde öğretmen-
lerin ÖD faaliyetleri konusundaki bilgi ve uygulamalarını ele alıp incelemiştir. Araştırma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm- de araştırma konusu genel hatlarıyla tanıtılmaktadır. İkinci bölüm- de araştırmanın yöntemi, uygulama ve verilerin analizine ilişkin açıklamalar yapılmaktadır. Üçüncü bölümde uygulanan anketle ilgili bulgular değerlendirilmektedir. Dördüncü bölümde ise araş- tırmanın sonuçlarına ve önerilere yer verilmektedir. Bu araştırma- nın en büyük özelliği DKAB dersi ile ilgili ÖD konularını doğrudan konu edinen ilk çalışma olmasıdır.
Arıcı’nın85 araştırması, ilköğretim öğrencilerinin DKAB der- sindeki başarı düzeylerini etkileyen faktörleri belirlemek ama- cıyla, 2004-2005 öğretim yılında Ankara ili merkez ilçelerindeki üst, orta ve alt sosyo-ekonomik düzeyi temsilen seçilen ilköğre- tim okullarında öğrenim gören 6 ve 7. sınıf öğrencilerinden oluşan 536 kişilik örneklem grubu üzerinde gerçekleştirilmiş betimsel bir çalışmadır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre öğrencilerin başarı düzeyleriyle DKAB dersine ve öğretmenine yönelik tu- tumları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Arıcı, öğrenci başarısını etkileyen faktörler arasında öğretmenle- rin mesleki yeterliklerinin de önemli olduğunu vurgulamaktadır.86
Doğan ve Altaş “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri Ölçeği (Ankara Örneği Üzerine Ön Araştırma)”87 isimli çalışmalarıyla Bakanlık Öğretmen Yeterlikleri
84 Ali Güngör, “İlköğretim Okulları İkinci Kademe Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Sorunları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üni., Sosyal Bilimler Enst., Kayseri, 2001. 85 İsmail Arıcı, “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinde Öğrenci Başarısını Etkileyen Faktörler (Ankara Örneği)”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara, 2007. 86 İsmail Arıcı, a.g.t., s. 18-23. 87 Recai Doğan ve Nurullah Altaş, “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri Ölçeği (Ankara Örneği Üzerine Ön Araştırma”, Ankara Üni. İlahiyat Fak.
taslağı esas alınarak DKAB öğretmenlerini 6 yeterlik boyutunda ele alan bir ölçek hazırlamışlardır. Geçerlik ve güvenirlik testle- ri yapılan ölçeğin uygulaması da “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlik Düzeylerini Etkileyen Faktörler (Ankara Örneği)”88 isimli çalışma ile yapılmıştır. Öğretmenlik yeterliklerinin
6 faktörde ele alındığı ölçekte, 1. faktörde 22, 24, 25. maddeler; 2. fak- törde 7, 9, 19. maddeler; 4. faktörde 11 ve 21. maddeler; 5. faktörde 1, 2, 6 ve 7. maddeler ÖD konu ve kapsamına giren maddelerden oluş- maktadır. Hazırlanan bu ölçek daha sonra çeşitli araştırmalarda da kullanılmıştır. Şimşek89 (Erzurum Örneği) ve Işıkdoğan90 (Türkiye
Örneği) tarafından yapılan doktora, Arpacı91 (İzmir Örneği) ve
Yazıcı92 (İstanbul Örneği) tarafından yüksek lisans çalışmalarında
bu ölçek esas alınmıştır.
Asrı,93 araştırmasında eğitim sistemi içerisinde öğretmenin
yeri ve önemine vurgu yapmaktadır. Bu önemden hareketle DKAB öğretmenlerinin -kendi ifadeleri çerçevesinde- yeterliklerini belirle- meye ve değerlendirmeye çalışmıştır. Araştırmaya göre öğretmenler pedagojik formasyon yönüyle genel olarak yeterli bulunmaktadırlar. 88 Recai Doğan ve Nurullah Altaş, “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin
Yeterlik Düzeylerini Etkileyen Faktörler (Ankara Örneği)”, Ankara Üni. İlahiyat Fak.
Dergisi, C. XLIV, S. 2, Ankara 2003, ss. 173-186. 89 Eyüp Şimşek, “İlköğretimdeki Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (Erzurum Örneği)”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üni. Sosyal Bilimler Enst., Erzurum, 2006. 90 Davut Işıkdoğan, “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Bölümü Mezunu Öğretmenlerin Yeterlikleri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara, 2006. 91 Mücahit Arpacı, “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (İzmir İli Örneğinde Bir Alan Araştırması)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara, 2004. 92 Işıl Yazıcı, “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (İstanbul İli Örneğinde Bir Alan Araştırması)”, Ankara Üni. Sosyal Bilimler Enst., Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004. 93 Safinaz Asrı, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Mesleki Yeterlikleri (Göller Bölgesi Örneği)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üni. Sosyal Bilimler Enst., Isparta, 2005.
51
GİRİŞ
Bilgin94 tarafından yapılan “Türkiye’de Din Eğitimi ve
Liselerde Din Dersleri” adlı araştırmada, liselerde okutulan din der- sinin durumu incelenmiştir. Din eğitimi alanında öncü isimlerden biri olan Bilgin, araştırmasında, ÖD konu ve kapsamına giren iki maddeye yer vermiştir.
Aydın,95 DKAB öğretmenlerinin pedagojik formasyon yeter-
liklerinin hangi düzeyde olduğunu belirlemek amacıyla bir araştır- ma yapmıştır. Geliştirilen ölçeğin 35–44. maddeleri öğretmenlerin ÖD durumlarını tespit etmeye yönelik sorulardan oluşmaktadır.
Selçuk,96 “Çocuğun Eğitiminde Dinî Motifler” isimli ça-
lışmasında görüşme yoluyla öğretmenlere 24 soru yöneltmiştir. Görüşme formunun 21. maddesi öğretmenlerin ölçme aracı tercihle- rini belirlemeye yönelik hazırlanmıştır. Elde edilen verilere göre öğ- retmenlerin yarıdan fazlası klasik yazılı türünü tercih etmektedir. 97
Korukcu,98 din gibi soyut bir forma sahip olan bir alanda eği-
tim-öğretimi anlamlı ve kalıcı kılabilmenin yollarını bulmanın din eğitimi bilimiyle ilgili çalışmalar yapan araştırmacıların önemli gö- revlerinden biri olduğunu ifade etmektedir. Üç bölümden oluşan ça- lışmada, kavram haritalarının bir öğretim aracı olması yanında aynı zamanda bir değerlendirme aracı olduğu vurgulanmaktadır.
Ayas,99 DKAB dersinde öğrenci başarısını etkileyen faktörleri
94 Beyza Bilgin, Türkiye’de Din Eğitimi ve Liselerde Din Dersleri, Ankara, Emel Matbaacılık, 1980.
95 Muhammed Şevki Aydın, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Pedagojik Formasyon Yeterlikleri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üni. Sosyal Bilimler Enst., Kayseri, 1992.
96 Mualla Selçuk, Çocuğun Eğitiminde Dinî Motifler, 3. Baskı, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005, s. 205. 97 Mualla Selçuk, a.g.e., s. 130. 98 Adem Korukcu, “Kavram Haritalarının Din Eğitiminde Kullanımı”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üni. Sosyal Bilimler Enst., Ankara, 2007. 99 Mehmet Ayas, “İlköğretimde İDKAB Dersinin Başarısını Etkileyen Faktörler”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üni. Sosyal Bilimler Enst., Samsun, 2000.
incelemek amacıyla Samsun Bafra’da anket uygulamıştır. Araştırma sonuçları, öğretmenini seven öğrencilerin DKAB dersinde daha ba- şarılı olduklarını ortaya koymaktadır.
Çolakoğlu100 çalışmasında kavram haritası tekniğini, DKAB
dersinde verimli bir şekilde kullanabilme yollarını göstermeye ça- lışmıştır. Kavram haritasını çeşitli yönleriyle ele alan Çolakoğlu, din eğitiminde kavram haritalarının öğretimin değerlendirilmesi süre- cinde de kullanılabileceğini ifade etmektedir.
100 Rukiye Çolakoğlu, “Yenilenen Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Onbirinci ve Onikinci Sınıf Müfredat Programının Kavram Haritası Tekniği ile İşlenişi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üni. Sosyal Bilimler Enst., Konya, 2006.
BÖLÜM II
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
2.1. İlköğretim Din Kültürü veAhlak Bilgisi Öğretim Programı
Hızla gelişen ve değişen dünya, bilim ve teknoloji alanındaki yenilikler hayatın bütün yönlerini etkilediği gibi eğitimi de derin- den etkilemektedir. Bu durum, eğitim yaklaşımlarında köklü deği- şimleri beraberinde getirmektedir. Bu anlamda “Bilginin hızla ye- nilenerek üretildiği çağımızda birey ve toplumun geleceği, bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve üretme becerilerine bağlı bulunmak- tadır. Bu becerilerin kazanılması ve hayat boyu sürdürülmesi, bilgi üretimine dayalı çağdaş bir eğitimi gerektirmektedir.”1 Bu anlayış
çerçevesinde ilköğretim programlarının yenilenmesi çalışmalarıy- la beraber İlköğretim DKAB Öğretim Programı da yenilenmiş ve 2007–2008 öğretim yılından itibaren uygulamaya konulmuştur.
Talim ve Terbiye Kurulunun (TTK) 28.12.2006 sayılı ve 410 sayılı kararıyla kabul edilen DKAB Öğretim Programı, dinin temel kay- nakları dikkate alınarak “mezhepler üstü ve dinler açılımlı” bir an- layışla hazırlanmıştır.2 Programın, hedefleri ve sahip olduğu içerik
bakımından Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarını gerçekleştirme- de önemli bir misyona sahip olduğu söylenebilir.
1 MEB (2007d), İlköğretim DKAB Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara: Devlet Kitapları, s. 2.
Geliştirilen programla öncelikle öğrencilerin, din ve ahlak hak- kında objektif bilgi sahibi olmaları, öğrenme-öğretme sürecinde öğretim programı vasıtasıyla kazanmaları hedeflenen bilgi, beceri, tutum, değer, kavram ve öğrenci merkezli yaklaşımlarla bir arada yaşama bilincine ulaşmaları hedeflenmektedir.3
Yenilenen program insana, düşünceye, hürriyete, ahlaki olana, kültürel mirasa saygı olmak üzere beş hususa dikkat çekmektedir. Belirtilen bu saygı alanlarının, programın din öğretimine bakışında belirleyici unsurlardan biri olduğu söylenebilir.
Öğrencide bilinç gelişimini sağlayacak şartları oluşturmak ve öğrenciye gerçek hayatta karşılaşabileceği problemleri çözebilme- sinde yardımcı olacak yolları göstermek programın önemli hedefle- rinden birisi olarak ifade edilebilir.
Yenilenen programlarla beraber öğretmen kılavuz kitapları da hazırlanmaya başlanmıştır. DKAB dersi için hazırlanan kılavuzda dersin gerekliliği altı boyutta ele alınmış ve bunlar; antropolojik-in- sani temel, toplumsal temel, kültürel temel, evrensel temel, felsefi temel, hukuki temel olarak sıralanmıştır.4
Programın geniş bir vizyona sahip olduğu söylenebilir. 11 mad- dede ele alınan vizyon ifadeleri DKAB dersinde ulaşılmak istenen öğrenci profilini ortaya koymaktadır.5
İlköğretim DKAB Öğretim Programı hazırlanırken yapılandır- macı yaklaşım, çoklu zekâ, öğrenci merkezli öğrenme gibi eğitim- sel yaklaşımlar esas alınmıştır. Din bilimsel olarak ise programda İslam ve diğer dinler hakkında bilimsel ve araştırmaya dayalı bilgi ön planda tutulmuş, dinin asıl kaynaklarına dayanmayan bilgiden uzak durulmuştur. Bu anlayış çerçevesinde İslam diniyle ilgili bilgi- lerde Kur’an ve sünnet merkezli, birleştirici ve herhangi bir mezhebi 3 A.g.e.
4 MEB (2007d), a.g.e., s. 7-8. 5 A.g.e., s. 8.
55
esas almayan bir yaklaşım benimsenerek İslam diniyle alakalı din- sel oluşumları kuşatacak temel değerler öne çıkartılmıştır.6
Programın geliştirilmesi sürecinde 20 ilke esas alınmıştır.7 Bu
ilkeler arasında araştırmayla doğrudan ilgili olan madde, değerlen- dirme sürecinde alternatif değerlendirme yöntem ve tekniklerinin de dikkate alınmasıdır.
Programın yapısına bakıldığında, öğrencilere kazandırılması planlanan bireysel, toplumsal, ahlaki, kültürel ve evrensel içerikli 28 amaç maddesi görülmektedir.8 Bu amaç ifadeleri arasında diğer
dinlerin ana kaynaklarından tanınmasına yer verilmesi, programın getirdiği önemli değişikliklerden birisi olarak ifade edilebilir.
DKAB Öğretim Programı “inanç, ibadet, Hz. Muhammed, Kur'an ve yorumu, ahlak, din ve kültür”den oluşan 6 öğrenme ala- nı üzerine yapılandırılmıştır. Öğrenme alanları, hem kendi içinde hem de diğer öğrenme alanlarıyla bir bütünlük içerisinde ele alın- mış ve birbiriyle ilişkilendirilmiştir. Bu öğrenme alanları, 4. sınıftan 8. sınıfa kadar bütün sınıflarda aynı şekilde devam etmektedir. Eski programın dağınık ünite yapısına karşın, öğrenme alanları şeklinde düzenlenen yeni program şeklen bir farklılık getirse de içerik itiba- riyle ciddi bir değişiklik olduğu söylenemez.9
Programda, öğrencilere kazandırılmak üzere 10 temel beceri belirlenmiştir.10 Bu temel beceriler arasında Kur'an-ı Kerim'i etkin
ve verimli kullanma becerisi de yer almaktadır. Programın, İslam dininin temel kaynağı olan Kur'an-ı Kerim'i kullanma becerisini ge- liştirmeye özel bir önem atfettiği söylenebilir.
6 Davut Karaman, “Din Öğretimi ve Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı (Ortaöğretim DKAB Dersinin Değerlendirilmesi)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üni. Sosyal Bilimler Enst., 2008, s. 55. 7 MEB (2007d), a.g.e., s. 10-11. 8 A.g.e., s. 11-12. 9 Mahmut Zengin, “Temele Alınan Yaklaşım/lar Bağlamında Yeni İlköğretim DKAB Öğretim Programı”, Değerler Eğitimi Dergisi, C. 8, S. 19, 2010, ss. 225-258.
Kavramlar bilgilerin yapı taşlarıdır. Kavramlar arası ilişkilerden de bilimsel bilgiler doğar. İnsanlar çocukluktan itibaren kavramla- rı, onların adlarını (sözcükleri) öğrenmeye başlar, onları sınıflandı- rır ve kavramlar arası ilişkileri yani bilgileri keşfeder.11 Geliştirilen
DKAB programı, dersin kazanımlarının gerçekleştirilebilmesi için dersin üzerine kurulu olduğu kavramların öğrenci tarafından doğ- ru bir şekilde öğrenilmesi ve kullanılması hususunu da vurgula- maktadır. Programda, 4. sınıf için 38, 5. sınıf için 53, 6. sınıf için 32, 7. sınıf için 40 ve 8. sınıf için 33 kavrama yer verilmiştir.12
DKAB Öğretim Programında temel beceriler ve kavramların yanı sıra, “değerler” öğretimi de ön plana çıkarılmaktadır. Yürürlüğe konan programda 62 değer ifadesine yer verilmiştir.13 Ders için ha-
zırlanan kılavuzda, öğretmenlerin değer öğretiminde dikkat etme- leri gereken hususlar ve öğretme sürecinde kullanabilecekleri yak- laşım, yöntem ve teknikler de ele alınmıştır.
Hazırlanan programla, öğretmen merkezli sınıflardan öğrenci- nin aktif olduğu sınıflara doğru bir değişim söz konusudur. Bunun sonucu olarak program, öğretmenin öğrenme-öğretme sürecindeki rolünde de önemli değişiklikler getirmektedir. Programa göre öğ- retmenin temel rollerinden biri, öğrencilere programın ortaya koy- duğu anlayışa uygun öğrenme-öğretme ortamları hazırlamaktır. Bununla beraber öğretmenlerin fiziksel ve teknik eksiklikler, sınıf mevcutlarının fazlalığı gibi nedenlerle programın öngördüğü orta- mın oluşturulmasında çeşitli zorluklar yaşadıklarını ortaya koyan araştırmalara da rastlanmaktadır.14 11 Barış Çaycı vd., “Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirliğine Dayalı Öğrenme ile Kavram Öğretimi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, C.15, S. 2, Ekim 2007, s. 6. 12 MEB (2007d), a.g.e., s. 11-12. 13 A.g.e. 14 Süleyman Karataş, “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programına İlişkin Öğretmen Görüşleri”, Kuramsal Eğitimbilim, 3 (1), 2010, ss. 56-65.
57
Talim ve Terbiye Kurulunun 410 sayılı kararıyla yürürlüğe giren program, yapılandırmacı yaklaşıma göre hazırlanmıştır. Çalışmanın bu bölümünde yapılandırmacı yaklaşım ana hatlarıyla ele alınacak- tır.