İletişimin Amacı ve Önem

Bir sosyal yapı içinde iletişime ihtiyaç göstermeyen hiçbir iş yoktur; çünkü iletişim, insanların birbirlerini anlamaları için gerekli olan bir köprüdür. Sözü edilen özelliğine dayanarak, iletişimi “bir kişiden

başka bir kişiye mesajın aktarılması” olarak görmek mümkündür. İletişimi kaynaktan, alıcı veya alıcılara mesajın iletilmesi olarak düşünmek doğru olacaktır; çünkü mesajı gönderen kişinin genellikle bir amacı vardır; mesaj alıcının bir davranışta bulunmasını bekler. Alıcının göstereceği davranış ise mesajı beklemesine, alma biçimine ve alınma derecesine bağlıdır. İletişim ancak mesajı gönderenin istediği davranışın, alıcı tarafından gösterilmesi halinde gerçekleşir.20

Bütün insanların her iletişim eyleminde bilgilenmek, ikna etmek, bilgilendirmek, yönetmek, eğlenmek vb. bir dizi nedeni ve amacı vardır. İletişim amaçları, karşılığı hemen beklendiğinde “tüketime” yönelik; daha sonraki ödüllendirmeler hedeflendiğinde “araçsal” olarak ayırt edilebilir.21

İletişim insanların toplu yaşamasının ürünü ve gereğidir. Eğer insanlar toplu yaşamak zorunda olmasalardı iletişim olmazdı. Yalnız yaşayan bin insan, belki kendini anlatabilecek araçlar bulur, ama bunu bir

20 Tutar, a.g.e. s.s. 43, 44 21 Zıllıoğlu, a.g.e., s. 10

başka insana gönderemediği için kişiler arası iletişim olmazdı. Bu yüzden iletişim toplu yaşamanın ürünüdür. Toplu yaşamda insanların birbirleriyle ilişki kurmadan ve etkileşmeden yaşamlarını sürdürmeleri olanaksız olduğu için iletişim, toplu yaşamanın bir gereğidir.22

İnsan ister tek başına, ister toplumla birlikte yaşasın, amaçlarına iletişim kurarak ulaşabilir. İnsanda iletişim kurma ihtiyacı, çevreyi etkileme isteğinden kaynaklanır. Bu nedenle iletişim, ister bilgiyi yaymak, ister eğitmek, ister eğlendirmek, ya da yalnızca anlatmak için olsun, asıl amaç, bilgi verme ve karşıdakini etkilemektir. Özellikle örgütsel ve grup iletişiminde, birlikte çalışan insanların davranışlarını kontrol etmek ve belli bir amaç doğrultusunda yönlendirenin vazgeçilmez aracı, iletişimdir. Bu yönüyle iletişim sadece bir ileti alışverişi değil, insanın toplumsallaşma sürecinde ortak bir etkinlik biçimidir.23

İletişim yaşamımızın öylesine ayrılmaz bir parçası ki, her düşüncemizin, her davranışımızın ve ilişkimizin

22 Başaran, Yönetim, s. 283 23 Tutar, a.g.e. s. 44

ardında isteyerek ya da istemeden aldığımız ve verdiğimiz iletiler var. Günümüz toplumunda uyku dışında kalan zamanımızın çoğunu başkalarıyla gelip geçici/sürekli, içten/mesafeli, anlamlı/yüzeysel, yüz yüze/dolaylı ilişkiler içinde geçirdiğimiz, yalnız olduğumuz zaman da radyo, televizyon, gazete, kitap gibi araçlardan yararlandığımız göz önüne alınacak olursa, iletişimin yaşamımızın yaklaşık dörtte üçünü kaplayan bir olgu olduğu açıktır.24

İletişim her şeyden önce, insanın kendini bir insan olarak gerçekleştirilmesi ve sosyal süreçlere girmesi bakımından önemlidir. İletişim sayesinde insanlar zihinlerindeki kavram ve fikirleri açığa vurma, onları paylaşma ve değerlendirme olanağına sahip olurlar. Başkalarını etkileme ve onlardan etkilenme, yararlanma, yararlı olma ve bir başarı gösterme iletişim sayesinde mümkün olur.25

Etkilemek iletişimin amacıdır. Çünkü iletişim etkilemek için yapılmaktadır. Ama yönetsel olan iletişim

24 Zıllıoğlu, a.g.e., s. 8 25 Tutar, a.g.e. s. 44

yönetsel olmayan iletişime bakarak karşıdakini etkilemeye daha çok ağırlık verir. Yönetsel iletişim, karşıdakini eyleme geçirmeyi amaçlamaktadır. Bu yüzden yönetsel iletişim bir bakıma eğitsel iletişime benzer çünkü eğitimin amacı da eğitilenini davranışını değiştirmek için onu etkilemektir. Kişiler arası iletişim ise, daha çok ilişki kurma amaçlıdır.26

Öğrenmek, öğretmek, anlamak, anlatmak, etkilemek, etkilenmek, paylaşmak ve sahip olmak için iletişim kurarız. Bunların dışında yeme, içme, barınma gibi temel fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarımızı da iletişim kurarak karşılarız. Kısacası insan ilişkilerinin temelinde iletişim vardır.27

İletişim şüphesiz insanlar ve diğer tüm sosyal sistemler için önemlidir, ancak iletişim özellikle bugün her zamankinden daha büyük bir öneme sahiptir. Günümüzde iletişimin öneminin artmasının nedeni, iletişim bugün bir güç kaynağı olan bilgi iletiminin temel aracı olmasıdır. Yaygın bir tanımlamayla içinde

26 Başaran, Yönetim, s. 282 27 Tutar, a.g.e. s. 44

bulunduğumuz çağ “enformasyon çağı” olarak nitelendirilmektedir. Çağımıza adını veren bilginin bir değer olarak ortaya çıkması ve iletilmesi, iletişim sayesinde mümkün olabilmektedir.28

Sylviane Herpin’ e göre iletişimde, 9 tane ihtimal vardır. Bu ihtimaller; Düşündüğümüz, söylemek istediğimiz, söylediğinizi sandığınız, söylediğiniz, karşınızdakinin duymak istediği, duyduğu, anlamak istediği, anladığını sandığı, anladığı, arasında farkların olduğudur. Bunun aritmetiksel anlamı, ilettiğimizi zannettiğimiz mesajların %51 oranındaki bölümünün bizim kastetmek istediğimiz gibi algılanmadığıdır. İnsan yaşamının ilk gününden son gününe kadar her türlü iletişim yöntemleriyle iç içe yaşaması ve iletişimi gerçekleştirdiğimiz mesajların yarıdan fazlasının yanlış anlaşılma olasılığının bulunması, iletişimin öneminin ne kadar dikkate alınması gerektiğine örnektir.29

İletişim işlevlerine bakıldığında önemi daha iyi anlaşılır. Bu açıdan düşünüldüğünde iletişimin işlevlerine

28 Tutar, a.g.e. s. 44 29 Mısırlı, a.g.e., s. 1

kısaca değinmekte yarar olacaktır. İletişimin işlevleri şu şekilde sıralanabilir;30

— Bilgi taşır

— İlişkilere aracılık eder. — Etkileşime aracılık eder. — Kararları taşır, buyrukları taşır. — Geri bildirimi taşır.

Gerek iş hayatında, gerek özel hayatımızda, hatta kendimizle olan iletişimizde “mutluluk” büyük ölçüde iyi ilişkiler kurabilme yeteneğimize bağlıdır. Herkes çok iyi bir iletişim ustası olamayabilir; ama en azından çevresiyle olan ilişkilerinde bazı bilgileri öğrenerek iletişim çatışmaları yaşamadan hayatını “mutlu” bir şekilde sürdürebilir.31

İletişimin en önemli unsuru; “insanları oldukları gibi kabul etmek ve ona göre davranmaktır.”32 İletişimin kurulabilmesi için öncelikle empati yeteneğine sahip

30 Başaran, Yönetim, s. 283

31 Oğuz Saygın, İnsan İlişkilerinde 4x4 ‘lük İletişim, 1. Baskı, İstanbul, Hayat Yayınları, 2005, s. 11 32 Almila Dalkılıç, İletişimde İletişim, 1. Baskı, Antalya, Elma Yayınevi, Temmuz 2004, s. 19

olunması gerekmektedir. Çeşitli kültür ve eğitime sahip insanlar arasındaki iletişimin sağlıklı bir şekilde kurulabilmesi için bu gereklidir.

Kısaca, iletişimin kişi açısından özel amaçları ne olursa olsun, temeldeki amacı çevre üzerinde etkin olmak, başkalarında davranış, tutum geliştirmek ve değiştirmektir.33

İletişimin önemine ilişkin bir örnek;34

Mesaj iletirken eğer mesaj mesaj olmaktan çıkıyorsa o zaman iletişim de doğru kurulmamış olur. Net ve anlaşılır bir iletişim kurabilmek için net ve doğru mesajlar gereklidir. İşte bir mesaj nasıl yanlış anlaşılırın bir örneği aşağıdaki gibidir.

Müdürden Mesaj:

“Yarın saat 9.00’ da güneş tutulacak. Bu çok seyrek görülen bir olaydır. Bütün öğrenciler bahçede toplansın. Onlara güneş tutulmasını anlatacağım. Yağmur yağarsa tutulma görülmez. Bu durumda hepsi jimnastik salonuna gitsinler”

33 Zıllıoğlu, a.g.e., s. 13 34 Dalkılıç, a.g.e., s. 22

Müdür Yardımcısından Öğretmene:

“Müdürün emri: yarın saat 9.00’ da bahçede güneş tutulacak. Hava yağmurlu olursa güneş tutulması jimnastik salonunda, öğrenciler yağmurda bahçeden salona girecekler.”

Öğretmenden Sınıf Başkanına:

“Yarın 9.00’ da müdür bahçede güneş tutulmasını yapacak. Hava bozarsa güneş tutulması jimnastik salonuna alınacak.”

Sınıf Başkanından Yardımcısına:

“Yarın 9.00’da güneş müdürü bahçede tutacak. Jimnastik salonunda yağmur yağarsa herkes bahçeye çıkacak.” Yardımcıdan Öğrencilere:

“Yarın 9.00’ da bahçede yağmur yağarsa güneş müdürü tutacak. Müdür ıslanınca herkes jimnastik salonuna gidecek.”