İkinci Derece Yanlış Kanı Atfı Testi

Zihin Kuramı’nda ikinci derece yanlış kanı atfını değerlendirmek amacıyla; Baron-Cohen vd. (1985) tarafından geliştirilen Pijnacker vd. (2012) tarafından uyarlanan öyküler ile Sullivian vd. (1994) tarafından geliştirilen Coull ve Leekam (2006) tarafından uyarlanan öyküler kullanılmıştır. Öyküler görme yetersizliği olan katılımcılara uygun olacak şekilde günlük yaşamda karşılaşılabilecek durumları içermesi dikkate alınarak düzenlenmiştir. Çalışmada kullanılan öykülerdeki özel isimler Türkçeleştirilmiştir. Öykülerdeki ifade ve kavramlar katılımcıların yaşına uygun olarak seçilmiştir. Hazırlanan öykülere yönelik uzman görüşü alınmıştır. Alınan görüşler doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmıştır.

İkinci derece yanlış kanı atfını değerlendirmek için Doğum Günü Hediyesi, Dondurma ve Mektup görevleri kullanılmıştır.

İkinci Derece Yanlış Kanı Atfı testi için;

1) Doğum Günü Hediyesi (Yer değiştirme testi) 2) Dondurma (Yer değiştirme testi)

3) Mektup (Yer değiştirme testi) kullanılmıştır. 1. Doğum Günü Hediyesi (Yer değiştirme testi)

Uygulamaya başlamadan önce katılımcıya bir öykü anlatılacağı ve öyküyü dikkatle dinlemesi gerektiği ve öykü sonunda sorular sorulacağı söylenir. Uygulamacı katılımcıya öyküyü anlatır. (Merve’nin doğum günü vardır. Merve ve Can oyun odasında oynarlar. Merve en sevdiği yeni hediyesi olan robotu Can’a gösterir. Merve robotu kutusuna geri koyar ve dışarı çıkar. Merve dışarıdayken Can Merve’yi kandırmaya karar verir. Robotu kutusundan çıkarır ve dolaba saklar. Can dolapta robotu saklarken Merve pencerenin yanından geçer ve robotu dolaba saklayan Can’ı görür. Fakat Can robotu dolaba saklarken Merve’nin onu izlediğini görmez. Can Merve’yi görmez! Merve daha sonra oyun odasına döner.) Öykü anlatımı bittikten sonra sırayla sorular sorulur ve katılımcının cevapları kaydedilir.

Doğum Günü Hediyesi Öyküsü Soru ve Cevapları

Sorular Doğru Cevap 1) Can Merve’nin robotu nerede arayacağını düşünür? Kutuda 2) Neden robotu orada arayacağını düşünür? Merve’nin robotun kutuda olduğunu bildiğini bilmez

Kontrol soruları:

1) Merve robotun dolapta olduğunu mu biliyor? Biliyor 2) Can robotu dolaba saklarken Merve’nin onu gördüğünü biliyor mu? Bilmiyor 3) Merve robotu nerede arar? Dolapta 2) Dondurma (Yer değiştirme testi)

Uygulamaya başlamadan önce katılımcıya bir öykü anlatılacağı ve öyküyü dikkatle dinlemesi gerektiği ve öykü sonunda sorular sorulacağı söylenir. Uygulamacı katılımcıya öyküyü anlatır. (Selin ve Ahmet parkta oynarlar. Parkta bir dondurma arabası vardır. Selin Ahmet ve kendisi için dondurma almak ister ancak parasını evde unuttuğunu fark eder.

Dondurmacı ‘’Eve gidip paranı alabilirsin. Bütün gün parkta olacağım.’’ der. Selin eve parasını almaya gider. Bu sırada Ahmet dondurma arabasının yanında Selin’i bekler. Fakat dondurmacı fikrini değiştirir ve Ahmet’e: ‘’Artık parkta durmayacağım. Marketlerin olduğu meydana gidiyorum.’’ der. Ancak dondurmacı yoldayken Selin ile karşılaşır ve ona marketlerin olduğu yere gittiğini söyler. Bu sırada Ahmet Selin’in evine Selin’i almaya gider. Selin’in evine vardığında annesi Ahmet’e Selin’in dondurma almaya gittiğini söyler. Öykü anlatımı bittikten sonra sırayla sorular sorulur ve katılımcının cevapları kaydedilir. Dondurma Öyküsü Soru ve Cevapları

Sorular Doğru Cevap 1) Ahmet Selin’in dondurma almak için nereye gittiğini düşünür? Parka 2) Neden onun oraya gittiğini düşünür? Selin’in dondurmacının marketlerin olduğu meydana gittiğini bilmediğini düşünür.

Kontrol soruları:

1) Ahmet Selin’in dondurmacıyla karşılaştığını biliyor mu? Bilmiyor 2) Selin dondurmacının şimdi nerede olduğunu biliyor mu? Biliyor 3) Dondurmacı şimdi nerede? Marketlerin olduğu meydanda

3) Mektup (Yer değiştirme testi)

Uygulamaya başlamadan önce katılımcıya bir öykü anlatılacağı ve öyküyü dikkatle dinlemesi gerektiği ve öykü sonunda sorular sorulacağı söylenir. Uygulamacı katılımcıya öyküyü anlatır. (Pınar ve Ali, Pınar’ın odasında oynarlar. Pınar’ın arkadaşı Tuğçe’den mektubu vardır. Ali mektupta ne yazdığını bilmek ister ama Pınar ona mektubu okutmak istemez. Bu sırada annesi Pınar’ı çağırır. Pınar mektubu yatağındaki battaniyenin üzerine koyar ve odadan ayrılır. Pınar gittiği zaman Ali mektubu alır ve gizlice okur. Daha sonra mektubu Pınar’ın masasına bırakır. Pınar geri geldiğinde Ali’nin mektubu masaya bıraktığını görür ama Ali Pınar’ın mektubu masanın üzerine koyarken kendisini gördüğünü fark etmez. Pınar Ali’ye ‘’ Tamam mektubu okuyabilirsin der ve mektubu almaya gider.) Öykü anlatımı bittikten sonra sırayla sorular sorulur ve katılımcının cevapları kaydedilir. Mektup Öyküsü Soru ve Cevapları

Sorular Doğru Cevap 1) Ali Pınar’ın mektubu nerede arayacağını düşünür? Yatağındaki battaniyenin üzerinde

2) Ali neden böyle düşünür? Pınar mektubu masanın üzerine koyduğunu görmemiştir.

Kontrol soruları:

1) Ali Pınar’ın onu gördüğünü biliyor mu? Bilmiyor

2) Pınar annesini görmeye gitmeden önce mektubu nereye koydu? Battaniyenin üzerine 3) Pınar mektubun şimdi nerede olduğunu biliyor mu? Biliyor

3.3.4. 5-10 Yaş Grubu Çocuklara Yönelik Çalışma Belleği Ölçeği

5-10 Yaş Grubu Çocuklara Yönelik Çalışma Belleği Ölçeği çocukların çalışma belleği performanslarını belirlemek amacıyla kullanılan bir ölçektir. Ölçek fonolojik döngüyü ölçmek amacıyla üç alt ölçek, görsel-mekansal kayıt defterini ölçmek amacıyla iki alt ölçek ve merkezi yöneticiyi ölçmek amacıyla dört alt ölçek içermektedir. Ölçek; Rakam Hatırlama, Sözcük Hatırlama, Anlamsız Sözcük Hatırlama, Görsel- Mekansal Kayıt Defteri, Desen Matrisi, Blok Hatırlama, Geriye Rakam Hatırlama, İlk Sözcüğü Hatırlama, Farklı Olanı Seçme ve Mekansal Ayırt Etme olmak üzere toplam 9 alt ölçekten oluşmaktadır. Araştırmada 5-10 Yaş Grubu Çocuklara Yönelik Çalışma Belleği Ölçeği’nin sözel kısa süreli bellek ve sözel çalışma belleği değerlendirmesini içeren alt ölçekler uygulanmıştır. Sözel bellek bölümünün alt alanları olan Sözel Kısa Süreli Bellek ve Sözel Çalışma Belleği alanında Rakam Hatırlama, Sözcük hatırlama ve Anlamsız Sözcük Hatırlama, Geriye Rakam Hatırlama ve İlk Sözcüğü Hatırlama yer almaktadır. Tüm alt ölçekler aynı zamanda iki örnek uygulamayı içermektedir. Uygulama sırasında alt ölçeklerin her bir maddesinde yer alan diziler sırasıyla çocuğa sunulur. Her bir maddedeki denemelerden en az birisinde başarılı olması durumda çocuk bir sonraki maddeye geçer. Eğer her iki denemede de başarısız olursa o alt ölçek sonlandırılarak sonraki alt ölçeğe geçilir.

Çalışma belleğini ölçmek amacıyla geliştirilen 5-10 Yaş Grubu Çocuklara Yönelik Çalışma Belleği Ölçeği’nin Türkiye’de geçerlik ve güvenirlik çalışması Ergül vd. (2018) tarafından yapılmıştır. Ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışması için araştırmacılar (Ergül vd., 2018) 1494 çocuğu değerlendirmeye almıştır. İki aşamada gerçekleştirilen uygulamada çocukların 634’ü, esas uygulamada ise 860’ı yer almıştır. Çalışma Belleği Alt Ölçekleri için test tekrar test güvenirliği için 424 çocuktan oluşan çalışma grubundan seçilen 121 çocuğa iki hafta sonra test tekrar test uygulanmıştır. Ölçeğin test tekrar test güvenirlik katsayısı hesaplanmıştır. Buna göre elde edilen değerler .41 ile .83 arasında değişmektedir.

Tablo 5

Çalışma Belleği Ölçeği’nin Test Tekrar Test Güvenirlik Katsayıları

r

Rakam Hatırlama .75

Geriye Rakam Hatırlama .74

Sözcük Hatırlama .75

Anlamsız Sözcük Hatırlama .59

İlk Sözcüğü Hatırlama .62

Desen Matrisi .63

Blok Hatırlama .68

Farklı Olanı Seçme .83

Desen Matrisi .41

Ergül, C., Özgür Yılmaz, Ç., & Demir, E. (2018). 5-10 Yaş Grubu Çocuklara Yönelik Geliştirilmiş Çalışma Belleği Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14 (2), 187-214.