İhracatta KDV İstisnası

Katma değer vergisi teorisinde yer alan ve uluslararası uygulamada kabul edilen, varış yerinde vergileme prensibi gereği ihracat kapsamlı teslimlerde katma değer vergisi uygulanmamaktadır. İhraç edilen malların üretimi amacıyla, hammadde ve diğer girdilerin tedariki esnasında ödenmiş olan Katma Değer Vergileri’ nden, imalatçı ihracatçı ya da ihraç edilen malların imalatını yapan firmalar üzerinde kalan kısmı, ihracattan sonra ilgili firmalara iade edilmektedir. Diğer ifadeyle bu firmalar vergiden istisna edilmektedir (Tuncer, 1999:78).

Mal ve Hizmetlerin üzerindeki vergi yükünden arındırılması gereği, yüklenilen vergilerin telafisi için; “indirim” ve “iade” olmak üzere iki yöntem benimsenmiştir. Yüklenilen vergilerin ana telafi yöntemi indirimdir. Yasa koyucu, indirim yönteminin yetersiz kalabileceğini düşünerek, ihracatta iade hakkı doğuran işlemlerde iade yöntemini de düzenlemiştir. Böylelikle ihracatta yüklenilen vergiler öncelikler indirim

67

yolu ile telafi edilecek, indirimi mümkün olmayan ve indirilmeyen KDV kalması halinde, kalan vergiler mükellefe iade edilecektir.

İhracatta KDV istisnası, ihracatçıların dünya pazarlarında rekabet gücünün arttırılması amacıyla 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 11. ve 12. maddesi ile yapılan düzenlemelerle Türk Vergi Sisteminde yerini almıştır.

KDVK’ nın 11. maddesine göre aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden istisna edilmiştir (Pehlivan, 2008:347):

- İhracat Teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler ve karşılıklı olmak koşulu ile uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’ de verilen roaming hizmetleri,

- Türkiye’de ikamet etmeyen yolcuların satın alarak Türkiye dışına götürdükleri malların teslimi anında KDV tahsil edilir. Ancak gümrükten malın çıkışı anında fatura veya belgenin ibrazında tahsil edilen KDV iade olunur.

- İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.

- Mal İhracatı

KDVK’ nın 11/1-a maddesi uyarınca ihracat teslimleri vergiden istisna edilmiştir. Bu nedenle ihraç edilen malın teslimi dolayısıyla alıcıdan KDV tahsil edilmez.

KDV istisnasında, bir teslimin ihracat sayılabilmesi için (Şahin, 1997:45); - Teslimin yurt dışındaki müşteriye yapılması,

- Teslim konusu olan malın T.C Gümrük hattından geçerek bir dış ülkeye ulaşmış olması gerekmektedir.

Bu yüzden Katma Değer Vergisi istisnasından yararlanabilmek için prensip olarak ihracattan önce vergi dairesine başvurulmasına gerek yoktur. Ancak ihracat faturasının yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi zorunludur. Bundan da anlaşılıyor ki mal ve hizmet ihraç edilinceye kadar bu mal ve hizmetin meydana getirilmesi ile ilgili her türlü

68

mal ve hizmet alımları katma değer vergisine tabi bulunmaktadır. İhracat istisnasının uygulanacağı dönem olarak, malların fiilen yurt dışına çıkarıldığı dönem esas alınacaktır. Dolayısıyla bundan önce ihraç edilen mal ve hizmetin meydana getirilmesi ile ilgili yüklenilen KDV’ler ihracatın gerçekleşmesini beklemeden yüklenildikleri döneme ait beyannamede indirim konusu yapılır.

- Hizmet İhracatı

KDVK’ nın 11. Maddesi hükmüne göre; mal ihracatı yanında, ihraç edilen mallara yönelik olarak yapılan hizmetler ile yurt dışında bulunan müşteriler için yapılan hizmetler vergiden istisna edilmiştir.

26 seri no.lu KDV Genel Tebliği’ nin (K) bölümü uyarınca hizmet ihracatında katma değer istisnası uygulanabilmesi için aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmiş olması zorunludur (Ceyhan, 2007):

- Hizmet yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.

- Fatura ve benzeri belge yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmelidir. - Hizmetin bedelinin döviz olarak Türkiye’ ye getirilmesi gerekmektedir. - Hizmetten yurt dışında yararlanılmalıdır.

Hizmet ihracatından uygulanan KDV istisnası tam istisna niteliğindedir. Yani yüklenilen verginin KDVK’ nın 32. Maddesine göre, iadesi mümkündür.

İstisna kapsamına girdiği belirlenen hizmetin faturası bu işlemin yapıldığı dönem itibariyle düzenlenecek ve ilgili dönem KDV beyannamesinde teslim hizmet bedeli olarak gösterilecektir. Daha sonra beyannamenin istisna ile ilgili bölümünde gösterilmek suretiyle KDV matrahına girmemesi sağlanmış olacaktır (Ürel, 2010:125).

- İhraç Kaydıyla Yapılan Teslimlerde KDV İadesi (Tecil-Terkin Uygulaması)

KDV Kanunu’ nun 11/1-c maddesine göre, imalatçılar tarafından ihraç edilmek şartıyla kendilerine yapılan teslimlere ait KDV, ihracatçılar tarafından ödenmemekte, ancak imalatçılar tarafından tahsil edilmediği halde ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunmaktadır. İhracatçılara, tecil-terkim müessesi kapsamında mal teslim edebilecek nitelikte olan imalatçılardan ihraç kaydıyla alacakları mallara KDV ödememeleri imkanı sağlanmıştır.

69

İmalatçının ise KDV’ li fatura kesmek ve bunu beyannamesinde göstermekle beraber, teslim KDV’ si kadar olan KDV borcunu faizsiz olarak tecil ettirmek suretiyle finansman yükünden kurtulmasına, hatta KDV borcu çıkmamışsa veya çıkan KDV borcu tecili gereken miktardan az ise, aradaki farkı nakden veya başka vergi borçlarına mahsubu suretiyle, ihracatçıdan alamadığı KDV’ nin tamamını, vergi dairesinden alabilmesi mümkün kılınmıştır. Ancak, ihracatın belirtilen sürede gerçekleştirilmemesi halinde, tecil edilen vergiye uygulanacak müeyyideler yönünden ihraç kaydıyla mal teslim edenlerin muhatap alınması, bu kapsamda mal teslim edenler açısından aleyhte bir durum yaratmaktadır. İhraç kaydıyla mal teslim edenlerin, söz konusu müeyyidelere muhatap kalmamaları için, ihracatçılarla devamlı suretle irtibat kurarak, ihracatın üç aylık süre içerisinde gerçekleştirilmesini sağlamak gerekir (Kızılot, 2010).