6. ARAŞTIRMA BULGULARI
6.1 Üreticiler İle İlgili Bulgular
6.1.2 İşletmelere ilişkin nitelikler
6.1.2.9 İşletme kapasitenin artırılmasına yönelik üreticinin maddi yeterlilik
İşletme kapasitesinin arttırılmasında öz sermaye yeterliliği oldukça önemlidir. Zira öz sermaye ile karşılanamayan yatırım giderleri kredi veya borç alma ile sağlanabilecektir.
Bu noktada işletmelerin kapasite artırmaya yönelik maddi imkânları değerlendirilmiş ve aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %77,5’i, 16-25 baş arasında olanların %78,8’i ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%66,7’si işletmelerinin kapasitesini artırmada maddi durumlarının bulunmadığını belirtmişlerdir.
Çizelge 6.13’ün sonuçları incelendiğinde üreticilerin yatırım yapma işletme kapasitelerini geliştirme isteklerinin olduğu ancak maddi açıdan imkânları olmadığı belirlenmiştir. Üreticilere finansman imkânı sağlanması durumunda yatırım yapabilecekleri görülmektedir. Tüm gruplar için bu çıkarım doğru olarak kabul edilebilir. İstatistiki açıdan gruplar arasında kapasite artırmak için yeterlilik durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
Çizelge 6.13 İşletme kapasiteyi arttırmada maddi imkân durumu
Maddi imkan yeterlilik durumu Toplam
Evet Hayır
Gruplar
10-15 baş Sayı 9 31 40
% 22,5 77,5 100,0
16-25 baş Sayı 8 26 34
% 21,2 78,8 100,0
26 ve üzeri baş Sayı 12 24 36
% 33,3 66,7 100,0
Toplam Sayı 29 81 110
% 25,7 74,3 100,0
ᵪ2=1,662, p:0,436>0,05
91 6.1.3 İşletmede kayıt tutma
Hayvancılık desteklemelerinden yararlanmanın ön şartı Tarım ve Orman Bakanlığı hayvancılık kayıt sistemlerine kayıtlılıktır. İşletmelerin üretim kaynaklarının etkinliği ve sürdürebilirliği açısından büyük önem arz etmektedir. Hayvancılık işletmelerinde hayvana ait tüm verim parametrelerinin (süt, süt yağı, süt proteini, et, yemden yararlanma, döl verimi, verimli ömür süresi, tip özellikleri, genetik kusuru vb.) yanı sıra sağlık (hastalık, aşı, ilaç, serum ve test uygulamaları) kayıtları da düzenli olarak tutulması gerekmektedir. Ancak Türkiye’de hayvancılık işletmelerinin henüz uluslararası standartlarda ıslaha ve sağlığa dönük güvenilir kayıtlar tutuğunu söylemek güçtür.
Modern hayvancılık işletmelerindeki hayvanlar; doğumundan sürüyü terk edinceye kadar geçen süredeki tüm bireysel bilgiler, verimlerine ilişkin değerler, yaşam boyu yapılan uygulamaların tamamı sürü yönetim programına günlük/anlık kaydedilmeli ve anlık olarak izlenebilmelidir. Bu bağlamda, üreticilerin işletme ilgili kayıt tutma durumları incelenmiş ve Çizelge 6.14 düzenlenmiştir.
Araştırmaya katılan gruplardaki üreticilerin tamamına yakını (%98,1) işletmelerinde kayıt tuttuklarını belirtmektedir. Ancak, 10-15 baş ve 16-25 başlık işletmelerde tutulan kayıtların sadece aşılama ve buzağılama kayıtlarından ibaret olduğu gözlenmiştir.
Ancak işletmenin hayvan sayısı arttıkça kayıt tutmadan işletmenin sürdürülebilir yönetimi güçleşmektedir. Bu nedenle üreticilerin kayıt tutma noktasında kendilerini geliştirdikleri birçok işletmede süt veriminden pedigri kaydına kadar hayvanların birçok kayıtlarının tutulduğu görülmüştür. Bu tarz kayıtların tutulması hayvancılığın gelişimi açısından oldukça önemlidir. İstatistiki açıdan gruplar arasında kayıt tutma durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
92
Çizelge 6.14 Yetiştiricilerin işletmesinde kayıt tutma durumu
Kayıt tutma Toplam
Evet Hayır
Gruplar
10-15 baş Sayı 40 1 40
% 97,5 2,5 100,0
16-25 baş Sayı 32 1 32
% 96,8 3,2 100,0
26 ve üzeri baş Sayı 36 - 36
% 100 - 100,0
Toplam Sayı 108 2 110
% 98,1 1,9 100,0
ᵪ2=1,026, p:0,599>0,05
6.1.4 Tarımsal destekler ve etkilerine ilişkin veriler
Tarım sektörü ekonomik, sosyal, politik ve teknik yönleriyle diğer sektörlerden farklılığı olan önemli bir sektör konumundadır. Bu nedenle ülkeler tarım sektörüne çeşitli şekillerde müdahale etmekte ve her ülke kendi önceliklerine göre farklı tarımsal destekleme politikaları uygulamaktadır. Türkiye’de tarımsal destek politikasının etkilerine ilişkin bilimsel çalışmalar oldukça yetersizdir. Bu nedenle bu çalışma, tarımsal destekleme politikası aracı olarak uygulamaya konulan hayvancılık desteklerinin hayvancılık sektörüne ve yerel ekonomiye etkilerinin değerlendirilmesine önem verebilecek sonuçların ortaya konması bakımından önem arz etmektedir.
Tarımsal destekleme politikalarının temel amacı, desteklerden yararlanan işletmelerin büyümesi ve gelişmesidir.
6.1.4.1 Desteklerden yararlanma durumu
Tarımsal üretim içinde hayvansal üretim hayvancılık faaliyetleri çeşitli tarımsal politika araçları ile desteklenmektedir. Hayvancılık desteklemeleri ile ilgili Bölüm 4’de gerekli değerlendirilmelerde bulunulduğundan dolayı konu hakkında bu bölümde detaylı bilgi verilmemiştir.
93
Tarımsal desteklemelerden yararlanma durumu Çizelge 6.15’te verilmiştir.
Çizelge 6.15 Desteklerden yararlanma durumu
Desteklerden yararlanma durumu Toplam
Evet Hayır
Gruplar
10-15 baş Sayı 39 1 40
% 97,5 2,5 100,0
16-25 baş Sayı 33 1 34
% 97,1 2,9 100,0
26 ve üzeri baş Sayı 36 - 36
% 100 - 100,0
Toplam Sayı 108 2 110
% 98,2 1,8 100,0
ᵪ2=1,011, p:0,603>0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %97,5’i 16-25 baş arasında olanların %97,1’i desteklerden yararlandığını belirtmektedir. 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise %100’ü desteklerden yararlandığını belirlenmiştir.
Üreticilerin desteklerden yüksek oranda yararlanmalarına rağmen gelişememesi hayvancılık desteklerinin yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır. Üreticilerin daha fazla desteğe ihtiyaçları olduğu ve hayvancılığın yerel ekonomiye daha fazla katkı sağlaması açısından hayvancılık desteklerinin arttırılması gerektiği sonucunu ortaya çıkarmaktadır. İstatistiki açıdan gruplar arasında desteklerden yararlanma durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
6.1.4.2 Destekleri yeterli bulma durumu
Hayvancılık alanında verilen destekler yıllar içerisinde artmasına rağmen üreticilerin destekleri yeterli bulup bulmadıkları incelenmiş ve aşağıdaki çizelgede sunulmuştur.
94 Çizelge 6.16 Destekleri yeterli bulma durumu
Destekleri yeterli bulma durumu Toplam Evet, yeterli Hayır, yetersiz Kararsızım
Gruplar
10-15 baş Sayı 6 34 - 40
% 15,0 85,0 - 100,0
16-25 baş Sayı 6 27 1 34
% 17,6 79,4 2,9 100,0
26 ve üzeri baş Sayı 9 27 - 36
% 25,0 75,0 - 100,0
Toplam Sayı 21 88 1 110
% 19,1 80 0,9 100,0
ᵪ2=3,520, p:0,475>0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %85,0’i 16-25 baş arasında olanların %79,4’ü destekleri yeterli bulmadığını belirtmektedir. 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise %75,0’i destekleri yeterli bulmadığını belirtmişlerdir.
Daha az hayvan sayısına sahip üreticilerin görece hayvan sayısı fazla olan üreticilere göre destekleri daha fazla oranda yetersiz bulmaları üreticilerin desteklerden yararlanamadıklarını ve desteklerin yetersiz kaldığını göstermektedir. Bu durumun en büyük etkeni desteklerin hayvan başına verilmesi ve/veya hayvan sayısı fazla olan veya daha fazla miktarda süt üreten üreticilerin daha fazla destek almalarından kaynaklanmaktadır. İstatistiki açıdan gruplar arasında desteği yeterli bulma durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
6.1.4.3 Hayvancılık desteklemelerinden yararlanma süresi
Hayvancılık işletmelerinde desteklerden yaralanma süresi işletmenin yatırım yapabilmesi açısından finansal bir kaynak olarak görülmesi açısından önemlidir. Bu bağlamda üreticilerin desteklemeden yararlanma süreleri (yıl) incelenmiş ve aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
95
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %35,0’i desteklerden 7-10 yıl ve diğer %35’i desteklerden 11 yıl ve üzeri yararlanırken, 16-25 baş arasında olanların %47,1’i desteklerden 7-10 yıl süre ile yararlandığını belirtmektedir. 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise %38,2’si desteklerden 7-10 yıl ve diğer
%38,2’si desteklerden 11 yıl ve üzeri yararlandıklarını belirtmişlerdir. İstatistiki açıdan gruplar arasında desteklemeden yararlanma süresi durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
Çizelge 6.17 Hayvancılık desteklemelerinden yararlanma süresi
Desteklemelerden yararlanma 3süresi Toplam 6 yıl ve daha az 7-10 yıl arası 11 yıl ve daha fazla
Gruplar
10-15 baş Sayı 12 14 14 40
% 30,0 35,0 35,0 100,0
16-25 baş Sayı 9 16 9 34
% 26,5 47,1 26,5 100,0
26 ve üzeri baş Sayı 8 13 13 34
% 23,5 38,2 38,2 100,0
Toplam Sayı 29 43 38 110
% 26,9 39,8 33,3 100,0
ᵪ2=1,750; p:0,782>0,05
6.1.4.4 Hayvancılık desteklemelerinden yararlanma miktarı
Üreticilerin çoğunlukla yararlandığı hayvancılık destekleri olarak yem bitkileri, buzağı ve süt desteğinden 1 yılda aldıkları destek miktarları incelenmiştir.
İşletmelerin yararlandıkları yem bitkileri desteği tutarı incelendiğinde;
10-15 baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 2.228,57 ± 1.639,150 TL, 16-25 baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 3.797,50 ± 2.804,443 TL, 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 7.847,50 ± 11.036,751 TL destekten yararlandıkları görülmektedir.
96
İşletmelerin yararlandıkları buzağı desteği tutarı incelendiğinde;
10-15 baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 1.636,76 ± 950,543 TL, 16-25 baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 2.742,19 ± 1.566,438 TL, 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 5.488,24 ± 2.752,38 TL destekten yararlandıkları görülmektedir.
İşletmelerin yararlandıkları süt desteği tutarı incelendiğinde;
10-15 baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 1.976,32 ± 994,970 TL, 16-25 baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 4.216,13 ± 4.246,261 TL, 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip gruptakilerin 11.051,43 ± 8.460,99 TL destekten yararlandıkları görülmektedir.
Bu konuda özet veriler bu bölümde, detaylı analizler ise “6.1.8.5 hayvancılık desteklerine ilişkin varyans analizi bulguları” bölümünde verilmiştir.
6.1.4.5 Hayvancılık desteklemelerinin yem bitkisi ekilişine etkisi
Hayvancılık desteklerinden, destek tutarı en yüksek olan destekler içeresinde yer alan yem bitkisi desteğinin, yem bitkisi eken, üreten üreticilere verilmesi sebebiyle yem bitkisi ekilişinin artması beklenen bir durumdur. Bu nokta hayvancılık destelemelerinin yem bitkileri ekilişleri ve etkileri incelenmiş ve aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
97
Çizelge 6.18 Hayvancılık desteklemelerinin yem bitkisi ekilişine etkisi
Yem bitkisi ekiliş alanı Toplam
Azaldı Değişmedi Arttı
Gruplar
10-15 baş Sayı 3 3 27 33
% 9,1 9,1 81,8 100,0
16-25 baş Sayı 13 3 10 26
% 50,0 11,5 38,5 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 20 5 9 34
% 58,8 14,7 26,5 100,0
Toplam Sayı 36 11 46 93
% 38,7 11,8 49,5 100,0
ᵪ2=23,592, p:0,000<0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %81,8’i, 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise %58,8’i yem bitkilerine yeterli destek verilmediğinden yem bitkisi ekilişinin azaldığını belirtmişlerdir. Hayvanlardan istenilen verimin alınması, onların yemle bitkileri ile beslenmelerine bağlı bulunmaktadır. Yem bitkilerine sağlanan türlü teşviklerle beraber, Türkiye’de yem bitkileri üretiminde azda olsa artış olsa da kaliteli kaba yem açığı kapatılmış değildir. Yem bitkilerine ilişkin sorunlar iki noktada düğümlenmektedir. Birincisi yetersiz yem bitkileri üretimi, diğeri ise yem bitkileri tohumluk üretiminin yetersizliğidir. Buna karşın Aksaray ilinde yonca üretimi oldukça yaygın olup Türkiye’de %10’luk üretim payı ile ilk üç il sırasında yer almaktadır. Ayrıca Aksaray’da yem bitkisi üreten ve il dışına da pazarlayan üreticiler bulunmaktadır. Bu durum yerel ekonomiye katkıda bulunmakta ve gelir getirici bir faaliyet olarak kırsalda tutunmaya önemli bir araçtır. İstatistiki açıdan gruplar arasında fark bulunmaktadır (P<0,05).
6.1.4.6 Hayvancılık desteklemelerinin işletme üretim kapasitesine etkisi
Hayvancılık desteklerinin kapasite artışına etki etmesi beklenir. Bu noktada hayvancılık desteklemelerinin üretim kapasitesine etkileri incelenmiş ve aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
98
Çizelge 6.19 Hayvancılık desteklemelerinin üretim kapasitesine etkisi
Üretim kapasitesi Toplam
Arttı Değişmedi Azaldı
Gruplar
10-15 baş Sayı 29 7 4 40
% 72,5 17,5 10 100,0
16-25 baş Sayı 16 11 7 34
% 47,1 32,4 20,6 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 18 9 9 36
% 50,0 25,0 25,0 100,0
Toplam Sayı 63 27 20 110
% 57,3 24,5 18,2 100,0
ᵪ2=6,729, p:0,151>0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %72,5’i, 16-25 baş arasında olanların %47,1’i ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%50,0’si hayvancılık desteklemelerinin üretim kapasitesini artırdığını belirtmişlerdir.
Elde edilen bulgular hayvancılık desteklemelerinin işletmelerin üretim kapasitelerini arttırdığını göstermektedir. Bu noktada yerel ekonomiye hayvancılığın katkısını arttırabilmek için desteklerin önemi ortaya çıkmaktadır. İşletmelerin üretim kapasitelerinin artması yerel ekonomiye katkının artması sonucunu doğuracak önemli bir faktördür. İstatistiki açıdan gruplar arasında üretim kapasite durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
6.1.4.7 Hayvancılık desteklemelerinin ürün satışlarına etkisi
Hayvancılık desteklemelerinin ürün satışını etkilemesi ve artırılması beklenir.
Üreticilere verilen hayvancılık desteklemelerinin ürün satışına etkileri incelenmiş ve aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %90’ı, 16-25 baş arasında olanların %79,4’ü ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise %72,2’si hayvancılık desteklemelerinin satışları artırdığını belirtmişlerdir. Elde edilen bulgular
99
hayvancılık desteklemelerinin ürün satışlarını arttırdığını göstermektedir. Bu noktada yerel ekonomiye hayvancılığın katkısını arttırabilmek için desteklerin önemi ortaya çıkmaktadır. İşletmelerin ürün satışlarının artması yerel ekonomiye hayvancılığın katkısının artması sonucunu doğuracak önemli bir faktördür. İstatistiki açıdan gruplar arasında ürün satışları durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
Çizelge 6.20 Hayvancılık desteklemelerinin ürün satışlarına etkisi
Ürün satışları Toplam
6.1.4.8 Hayvancılık desteklemelerinin ürün çeşitliliğine etkisi
Hayvancılık desteklemelerinin ürün çeşitliliğine olumlu etkilerinin olması beklenir. Bu noktada elde edilen veriler aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Çizelge 6.21 Hayvancılık desteklemelerinin ürün çeşitliliğine etkisi
Ürün çeşidi Toplam
100
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %92,5’i, 16-25 baş arasında olanların %91,2’si ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%88,9’ı hayvancılık desteklemelerinin ürün çeşitliliğini artırdığını belirtmişlerdir.
Elde edilen bulgular hayvancılık desteklemelerinin ürün çeşidini arttırdığını göstermektedir. Bu kapsamda işletmelerin sadece süt satımı yapmadığı peynir, tereyağı gibi gelirlerini daha fazla arttırıcı süt ürünlerine yöneldiği görülmüştür. İstatistiki açıdan gruplar arasında ürün çeşitliliği durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
6.1.4.9 Hayvancılık desteklemelerinin ürün kalitesine etkisi
Hayvancılık destekleri kalite bazlı verilmemektedir. Ancak desteklerin yerel ekonomiye etkileri açısından yapılan bir incelemede desteklerin ürün kalitesine etki etmesi beklenir.
Bu bağlamda ancak ürün çeşitliliğine olumlu etkilerinin olması beklenir. Bu bağlamda desteklerin ürün kalitesine etkileri incelenmiş ve aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %87,5’i, 16-25 baş arasında olanların %82,4’ü ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%83,3’ü hayvancılık desteklemelerinin ürün kalitesini artırdığını belirtmişlerdir.
İstatistiki açıdan gruplar arasında ürün kalitesi durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
Çizelge 6.22 Hayvancılık desteklemelerinin ürün kalitesine etkisi
Ürün kalitesi Toplam
Arttı Değişmedi Azaldı
Gruplar
10-15 baş Sayı 35 5 - 40
% 87,5 12,5 - 100,0
16-25 baş Sayı 28 4 2 34
% 82,4 11,8 5,9 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 30 1 5 36
% 83,3 2,8 13,9 100,0
Toplam Sayı 93 10 7 110
% 84,5 9,1 6,4 100,0
ᵪ2=8,185; p:0,085>0,05
101
Elde edilen bulgular hayvancılık desteklemelerinin süt ve süt ürünlerinin kalitesini arttırdığını göstermektedir. Bu durum sanayiye verdikleri sütün günlük olarak süt alıcı firmalar tarafından detaylı olarak denetlenmesinden de kaynaklandığı gibi, üreticilerin yasal olarak sokak sütü satamaması ve tüketicilerin paketlenmiş ürünlere olan talebinden de kaynaklanıyor olabilir.
6.1.4.10 Hayvancılık desteklemelerinin mekân iyileşmesine ve araç alımına etkisi
Hayvancılık desteklemelerinin araç alımı ve mekân iyileştirme gibi yatırımlara da etkisinin olması beklenir. Bu noktada hayvancılık desteğinin etkileri incelenmiş ve veriler aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Çizelge 6.23 Hayvancılık desteklemelerinin mekân iyileşmesine ve araç alımına etkisi Mekân ve araç iyileşmesi Toplam Arttı Değişmedi Artmadı
Gruplar
10-15 baş Sayı 32 2 6 40
% 80,0 5,0 15,0 100,0
16-25 baş Sayı 28 1 5 34
% 82,4 2,9 14,7 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 24 2 10 36
% 66,7 5,6 27,8 100,0
Toplam Sayı 84 5 21 110
% 76,4 4,5 19,1 100,0
ᵪ2=3,080; p:0,545>0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %80,0’i, 16-25 baş arasında olanların %82,4’ü ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%66,7’si hayvancılık desteklemelerinin mekân iyileşmesini ve araç alımını artırdığını belirtmişlerdir. Yetiştiricilerin büyük kısmı mekân iyileşmesi ve araç alımı olarak; süt sağım makinesini ve yem karıştırıcıyı varsaymıştırlar. Elde edilen bulgular hayvancılık desteklemelerinin mekân iyileşmesini ve araç alımını arttırdığını göstermektedir.
İstatistiki açıdan gruplar arasında mekân iyileşmesi ve araç alımı durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
102
6.1.4.11 Hayvancılık desteklemelerinin kültür ırkı hayvan varlığına etkisi
Hayvancılık desteklemelerinden özellikle süt priminin üretilen süt miktarıyla bağlı olması üreticileri daha çok süt verimi alacakları kültür ırkına yönlendirebilmektedir. Bu noktada kültür ırkı varlığının işletmelerde artması hayvancılık desteklemelerinin kültür ırkı varlığına etkileri incelenerek aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Çizelge 6.24 Hayvancılık desteklemelerinin kültür ırkı hayvan varlığına etkisi
Kültür ırk sayısı Toplam Azaldı Değişmedi Arttı
Gruplar
10-15 baş Sayı 13 7 20 40
% 32,5 17,5 50,0 100,0
16-25 baş Sayı 10 8 16 34
% 29,4 23,5 47,1 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 4 10 22 36
% 11,1 27,8 61,1 100,0
Toplam Sayı 27 25 58 110
% 24,5 22,7 52,7 100,0
ᵪ2=5,644; p:0,227>0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %50,0’si, 16-25 baş arasında olanların %47,1’i ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%61,1’i hayvancılık desteklemelerinin kültür ırkı hayvan sayısını artırdığını belirtmişlerdir.
Araştırmada elde edilen bulguları TÜİK verileri ile birlikte ele aldığımızda, araştırmada elde edilen bulguların gerçeği yansıttığı ve hayvan sayısının arttığı görülmektedir.
Çalışmada TÜİK verilerine göre Aksaray ilinde kültür ırkı varlığının 2002 yılında 33 bin baştan 222 bin başa yükselmesi de sektörün Aksaray ilinde gelişimini göstermesi açısından önemli bir çıktıdır. Desteklerin etkisi bu noktada görülebilmektedir. Elde edilen bulgular hayvancılık desteklemelerinin kültür ırkı hayvan sayısını pozitif yönde etkilediğini göstermektedir. İstatistiki açıdan gruplar arasında kültür ırkı hayvan sayısı durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
103
6.1.4.12 Hayvancılık desteklemelerinin yeni bina yatırımına etkisi
Desteklemeler neticesinde hayvan sayısındaki artışa paralel olarak yeni bina ihtiyacının ortaya çıkması gayet normal bir sonuçtur. Bu noktada desteklerin yeni bina yatırımına etkileri incelenmiş ve sonuçlar aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Çizelge 6.25 Hayvancılık desteklemelerinin yeni bina yatırımına etkisi
Yeni bina yatırımı oldu Toplam
Hayır Fikrim yok Evet
Gruplar
10-15 baş Sayı 33 - 7 40
% 82,5 - 17,5 100,0
16-25 baş Sayı 25 - 9 34
% 73,5 - 26,5 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 23 5 8 36
% 63,9 13,9 22,2 100,0
Toplam Sayı 81 5 24 110
% 73,7 4,5 21,8 100,0
ᵪ2=11,851, p:0,018<0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %82,5’i, 16-25 baş arasında olanların %73,5’i ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%63,9’u hayvancılık desteklemelerinin yeni bina yatırımlarını artırmadığını belirtmişlerdir.
Son yıllarda yaşanan ekonomik sorunlar üreticilerin yeni bina yatırımı yapmalarını kısmen engellemiş durumdadır. Üreticilerin yeni bina yapımı ve mevcut binaların onarımları konusunda desteklenmeleri önem kazanmış durumdadır. Üreticilere bu konuda sağlanacak finansman imkanı ile hayvancılığın yerel ekonomiye daha fazla katkı sağlaması sağlanabilir. İstatistiki açıdan gruplar arasında mekân iyileşmesi ve araç alımı durumu açısından fark bulunmaktadır (P<0,05).
104
6.1.5 Yetiştiricilerin hayvancılığa ilişkin düşünceleri
6.1.5.1 Hayvancılığın ailesini geçindirme durumu
Üreticilerin hayvancılık konusunda gelir durumlarını ortaya koyan en önemli veri elde ettikleri gelirlerinin ailelerini geçindirmeye yetme durumudur. Bu noktada üreticilerin hayvancılık gelirlerinin ailelerini geçindirmeye yetip yetmediği incelenmiş ve aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Çizelge 6.26 Hayvancılığın ailesini geçindirme durumu
Aile geçindirmeye yeter Toplam
Hayır Fikrim yok Evet
Gruplar
10-15 baş Sayı 31 1 8 40
% 77,5 2,5 20,0 100,0
16-25 baş Sayı 21 1 12 34
% 61,8 2,9 35,3 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 15 3 18 36
% 41,7 8,3 50,0 100,0
Toplam Sayı 67 5 38 110
% 61,0 4,5 34,5 100,0
ᵪ2=10,642, p:0,031<0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %77,5’i, 16-25 baş arasında olanların %61,8’i büyükbaş hayvancılığın aileyi geçindirmek için yeterli olmadığını belirtmektedir. 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%50,0’si ise büyükbaş hayvancılığın aileyi geçindirmek için yeterli olduğunu belirtmişlerdir.
Elde edilen bulgular hayvan sayısı arttıkça hayvancılığın aileleri geçindirmeye daha fazla imkân sağladığını göstermektedir. Bu bulgu sahada ki gözlemlerle de doğru orantılıdır. İstatistiki açıdan gruplar arasında aileyi geçindirme durumu açısından fark bulunmaktadır (P<0,05).
105 6.1.5.2 Hayvancılıkta kazanç durumu
Üreticilerin hayvancılık konusunda gelirlerini etkileyen ve geleceğe dönük yatırımlarını etkileyecek bir diğer hususta hayvancılıktan gelir etmenin zorlaşması konusunda görüşleridir. Bu noktada üreticilerin belirtikleri cevaplar aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Çizelge 6.27 Hayvancılıktan kazanç durumu
Kazanç elde etmek zorlaşıyor Toplam
Hayır Fikrim yok Evet
Gruplar
10-15 baş Sayı 1 - 39 40
% 2,5 - 97,5 100,0
16-25 baş Sayı 2 1 31 34
% 5,9 2,9 91,2 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 2 1 33 36
% 5,6 2,8 91,7 100,0
Toplam Sayı 5 2 103 110
% 4,6 1,8 93,6 100,0
ᵪ2=1,829, p:0,767>0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %97,5’i, 16-25 baş arasında olanların %91,2’si ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise
%91,7’si hayvancılıktan kazanç elde etmenin zorlaştığını belirtmişlerdir.
Elde edilen bulgular üreticilerin hayvancılıktan kazanç elde etmenin giderek zorlaştığını düşündüklerini göstermektedir. Elbette bu duruma etken ekonomik problemlerin son yıllarda artmış olması, yanlış ithalat politikaları vb. politikalar gösterilebilir ancak saha da üreticilerin eski yıllara kıyasla son zamanlarda daha az kazandıklarını beyan ettikleri gözlemlenmiştir. İstatistiki açıdan gruplar arasında kazanç elde durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
106 6.1.5.3 Hayvancılığı bırakıp göç etme durumu
Hayvancılığı bırakıp göç etmesi üreticinin sektörden tamamen çekilmesi sonucunu doğuracak istenmeyen bir durumdur. Bu noktada üreticilere hayvancılığı bırakıp göç etmeyi düşünüp düşünmedikleri sorusu yöneltilmiş ve elde edilen bulgular aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
Çizelge 6.28 Hayvancılığı bırakıp göç etme durumu
Hayvancılığı bırakıp göç etme durumu Toplam
Hayır Fikrim yok Evet
Gruplar
10-15 baş Sayı 19 2 19 40
% 47,5 5,0 47,5 100,0
16-25 baş Sayı 17 - 17 34
% 50,0 - 50,0 100,0
26 ve üzeri baş
Sayı 19 - 17 36
% 52,8 - 47,2 100,0
Toplam Sayı 55 2 53 110
% 50,0 1,8 48,2 100,0
ᵪ2=3,640, p:0,457>0,05
Araştırmaya katılan üreticilerin 10-15 baş arasında olanların %47,5’i hayvancılığı bırakıp iş imkânı olan yere göç etmeyi düşünürken, %47,5’i ise göç etmemeyi düşünmektedir, 16-25 baş arasında olanların %50,0’si ve 26 ve üzeri baş hayvan sayısına sahip üreticilerin ise %52,8’i ise hayvancılığı bırakıp iş imkanı olan yere göç etmeyi düşünmediklerini belirtmişlerdir.
Diğer taraftan yetiştiricilere başka bir iş bulması durumunda hayvancılığı bırakma durumu da sorulmuş, %59,1’i iş bulması durumunda hayvancılık faaliyetini bırakabileceğini bildirmiştir. Bu duruma etken hayvancılık faaliyetinin fiziksel güç gerektirmesi, canlı ile uğraşmaktan dolayı süreklilik arz etmesi, dönem dönem ürünlerin para etmemesi, karlılığın diğer sektörlere nazaran düşük olması, kentin çekiciliği köyün iticiliği gibi faktörler sayılabilir. Elbette ki bu konuda kesin bir yargı ortaya koyabilmek için ayrı bir çalışma yapılmalıdır. İstatistiki açıdan gruplar arasında hayvancılığı bırakıp göç etme durumu açısından fark bulunmamaktadır (P>0,05).
107
6.1.6 Hayvancılık desteklemelerinin yerel kalkınma faktörlerine etkileri
Hayvancılık desteklemelerinin yerel ekonomiye, yerel kalkınma faktörlerine birçok etkisi bulunmaktadır. Ancak yapılan literatür incelemesi ve bölge hakkında yapılan ön inceleme sonuçları doğrultusunda belirlenen değişkenlere ilişkin değerlendirmeler bu bölümde verilmiştir.
6.1.6.1 Hayvancılık desteklemelerinin istihdama etkisi
Hayvancılık desteklemelerinin istihdama pozitif katkı sunması beklenir. Zira hayvan sayısı arttıkça hayvanlarla ilgilenecek personele ihtiyaçta artmakta örneğin işletmelerde çobana ihtiyaç yok iken, hayvan sayısındaki artış çoban ihtiyacını doğurmaktadır. Bu
Hayvancılık desteklemelerinin istihdama pozitif katkı sunması beklenir. Zira hayvan sayısı arttıkça hayvanlarla ilgilenecek personele ihtiyaçta artmakta örneğin işletmelerde çobana ihtiyaç yok iken, hayvan sayısındaki artış çoban ihtiyacını doğurmaktadır. Bu