Hz Muhammed’in Hayatı Dersi

Hz. Muhammed’in hayatı dersi ortaokul, İHO ve liselerde okutulan seçmeli din derslerinden bir diğeridir. Hz. Muhammed’in, Türk-İslam toplumunda çok önemli ve özel bir konumu vardır. Hz. Muhammed’in söz ve davranışlarının Türk- İslam toplumunun âdet ve geleneklerinde şekil almış birçok görünümü vardır. Hz. Muhammed’in söz ve davranışlarının ve de insanlığa yol gösterici öğretisinin daha iyi bir şekilde anlaşılması için böyle bir dersin öğretim programlarında yer alması öğrenci, öğretmen ve veliler tarafından son derece olumlu bir adım olarak görülmektedir.

Öğretim Programında “Âlemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Muhammed’in insanlığa yol göstericiliğinin iyi kavranması için onun doğru bir şekilde tanınması, insanlara tanıtılması daha sonra da bütün bir hayat için örnek alınması ile mümkün olacağının altını çizmektedir. Hz. Muhammed’in, Kur’an’ın esaslarını bizzat yaparak ve yaşayarak açıklayıp öğrettiğini belirten program onu; yaşı, cinsiyeti ve sosyal statüsü ne olursa olsun herkes için hayatın tamamını kuşatan ideal bir örnek olarak göstermektedir. Hz. Muhammed’in Hayatı Dersi Öğretim Programı, onun hayatının tematik olarak anlatımını öne çıkarmaktır. Bu yönüyle Program Hz. Muhammed’in hayatını konu edinen birçok çalışmadan farklı bir özelliğe sahiptir. Mevcut çalışmaların önemli bir kısmı, Hz. Peygamber’in hayatını doğumundan vefatına kadar kronolojik sıraya ve bazı önemli hadiselere göre ele almaktadır. Bu ise Hz. Peygamber’in çeşitli yönlerinin programlarda ihmal edilmesine neden olmaktadır. Söz konusu Program ise hem Hz. Peygamber’in hayatını hem onun söz ve davranışlarını hem de hayatta şekil almış görünümlerini

39

tematik olarak ele almakta; ancak bazı hadiselerin anlatımında da gerekli olan tarihî süreç hakkında bilgi vermektedir. Hz. Muhammed’in Hayatı Dersi Öğretim Programının genel amaçları dört maddede toplanmıştır.

Hz. Muhammed’in Hayatı Dersinin Amacı: Buna göre bu Programla öğrencilerin;

1. Hz. Muhammed’in hayatını ana temalarıyla tanımaları,

2. İslam dininin doğru anlaşılmasında Hz. Muhammed’e olan ihtiyacı fark etmeleri,

3. Hz. Muhammed’in İslam’ı yaşamada örnek olduğunu kavramaları,

4. Hz. Muhammed’in hayatını bütüncül bir yaklaşımla öğrenmeleri amaçlanmaktadır.

Hz. Muhammed’in Hayatı Dersinin Kazanımları: Ortaokul ve İHO Hz. Muhammed’in Hayatı Öğretim Programındaki her bir sınıftaki altı ünitenin kazanımları incelendiğinde 5. sınıfta 35, 6. sınıfta 33, 7. sınıfta 31 ve 8. sınıfta 27 kazanım olduğu görülmektedir. Ortaöğretim Hz. Muhammed’in hayatı dersinin 9. Sınıfta 27, 10. sınıfta 31, 11. sınıfta 31 ve 12. sınıfta 33 kazanımı bulunmaktadır. Kazanım türlerini öğrenme alanları açısından ele alacak olursak yukarıdaki öğrenme alanlarına ait kazanımların 201’i bilişsel alana, 45’i duyuşsal alana ve 1’i de psikomotor alana yöneliktir.

Programda bilişsel alanı içeren hedef davranışlarının daha fazla olmasının sebeplerinden biri de kazanımların başında “Hz. Muhammed’in...” ifadesinin sabit bir şekilde yer almasıdır. Örneğin; her ünite kazanımının “Hz. Muhammed’in doğduğu çevreyi tanır, dostluk kurmada ortaya koyduğu ilkeleri açıklar ve engellilere karşı ayrımcılık yapmadığını kavrar” şeklinde “Hz. Muhammed’in...” ifadesinin bütün kazanımları niteleyecek biçimde yazılması ve böylece kazanımların merkezine Hz. Muhammed’in (kavranması, fark edilmesinin vb.) konması, kazanımların davranış açısından bilişsel alanla sınırlanmasına yol açmıştır. Bu durumu ortadan kaldırmak, duyuşsal ve psikomotor davranışları içeren hedef davranışlar oluşturmak amacıyla bu şekildeki kazanım yazımının terk edilmesi veya aza indirilmesi gerekir. Doğrudan öğrencilerde duyuşsal ve psikomotor davranış değişikliğini hedefleyen yeni kazanımların programa dâhil edilmesi uygun olacaktır (Bahçekapılı,2013).

40

Hz. Muhammed'in Hayatı Dersinin İçeriği: Hz. Muhammed'in Hayatı Dersi Öğretim Programları, program tasarısı açısından bugüne kadar hazırlanmış olan din dersi programlarından ayrışmaktadır. Hz. Muhammed'in hayatının anlatıldığı DKAB Programları incelendiğinde, programların içeriklerinin kronolojik bir bakış açısıyla ve tarihteki önemli olgu ve olaylara göre düzenlendiği görülür. Oysaki Hz. Muhammed'in Hayatı Öğretim Programında yapısal açıdan köklü bir değişime gidilerek tematik yaklaşım esasına göre program tasarımı oluşturulmuştur. Programda Hz. Peygamber'in hayatının tarihî serüveni, insani ve peygamberlik yönü, günlük hayattaki yaşam tarzı, sosyal hayattaki ilişkileri, ailesi ile yakın ve uzak akrabalarıyla olan bağı ve toplumdaki farklı kesimlerle olan iletişimi tematik olarak sunulmuştur.

Bu bağlamda ortaokul ve İHO ile ortaöğretim Hz. Muhammed'in Hayatı Dersi Öğretim Programı genel amaçlara ulaşabilmek için altı öğrenme alanı üzerine yapılandırılmıştır. Programın öğrenme alanları; "Hz. Muhammed'in hayat hikâyesi, günlük hayatta Hz. Muhammed, en güzel örnek, sosyal hayatta Hz. Muhammed, Hz. Muhammed ve aile ve Hz. Muhammed ve toplumsal iletişim"dir. Bu öğrenme alanlarının 5. sınıftan 8. sınıfa kadar birer ünite konusu bulunmaktadır. Dolayısıyla her öğrenme alanının Programda toplam 4 ünitesi vardır.

41

Tablo 3 Ortaöğretim Hz. Muhammed'in Hayatı Dersi Öğretim Programı

Öğrenme Alanı _Üniteler

9. SINIF 10. SINIF 11. SINIF 12. SINIF

Hz. Muhammed'in Hayat Hikâyesi Hz. Muhammed'in Hayat Hikâyesini Hatırlayalım Hz. Muhammed'in Hayat Hikâyesini Hatırlayalım Hz. Muhammed'in Hayat Hikâyesini Hatırlayalım Hz. Muhammed'in Hayat Hikâyesini Hatırlayalım Günlük Hayatta Hz. Muhammed

Estetik Sağlık Ekonomik

Hayat Bilgi ve Değişim En Güzel Örnek Haya ve İffet Denge _{Dünya ve}

Ahiret Algısı Sevgi ve Merhamet Sosyal Hayatta Hz. Muhammed Eşitlik Özgürlük Toplumsal

Barış Toplumsal Paylaşım Hz. Muhammed ve

Aile

Ailesizlere Aile Kadın ve

Erkeğe Bakış Ailede Eşlerin Görevleri

Evlilik

Hz. Muhammed ve Toplumsal İletişim

İstişare Yönetim

Anlayışı Birlikte _Yaşama Kültürü

Uluslararası İlişkiler

Kaynak: Ortaöğretim Hz. Muhammed'in Hayatı Dersi Öğretim Programı, (MEB, 2012b). Hz. Muhammed'in Hayatı Dersi Öğretim Programında göze çarpan özelliklerden biri programın ünite açıklamalarında ünitelerde yer alan çeşitli konu ve kazanımların "İlköğretim 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıf DKAB Öğretim Programında yer alan "Hz. Muhammed" öğrenme alanı ile ilişkilendirilmesidir. Her iki Program arasında ilişkilendirmelerde teknik açıdan hatalar bulunsa da her iki Program arasında karşılıklı ilişkilerin kurulması program tasarımı açısından olumlu bir gelişmedir.

Hz. Muhammed'in hayatı öğrenme alanlarında yer alan temaların/ünitelerin bazısının içeriği ile ne kastedildiğinin tam olarak belli olmadığı, öğrenme alanlarındaki temalar ve içeriklerinin kapsam ve sınırlıkları ilk bakışta tespit edilemediği, bundan dolayı da farklı sınıf düzeylerinde yer alan temaların/ünitelerin birbirinin tekrarı şeklinde yazıldığı intibaının oluştuğu söylenmektedir (Kaymakcan vd., 2013). Her ne kadar temaların ifade ediliş biçimi bu şekilde düşünmeye neden olsa da bu temaların kazanım ve içerik boyutu birbirinden farklıdır. Zira içeriklere ilişkin açıklamalar ve içeriklerin ilişkili oldukları kazanımlar incelendiğinde benzer gibi görülen temaların/ünitelerin kapsam ve sınırlılıklarının aslında farklı olduğu,

42

farklı sınıflarda yer alan bu temalarla birbirlerinden farklı davranışların kazandırılmasının hedeflendiği görülmektedir (Bahçekapılı,2013).