Hasan Üçöz’ün Biyografisi

Hasan Üçöz, 1907 yılında Yozgat’ın Boğazlıyan ilçesinde doğmuştur. Babasının adı Hüseyin, annesinin adı Fatiş (Fatoş) Hanımefendidir. Konya Erkek Öğretmen Okulu

393 _{BCA, 010.0954.158.1, s. 1- 2.}

394 _{“Yozgat Valiliğinden”, Yozgat, 20 Mayıs 1950, s. 1.} 395 _{TBMM TD, D. 9, C. 2, B. 7, s. 142.}

94

mezunudur. Okulunu bitirdikten sonra Denizli Sarayköy Okuluna atanmıştır. Buradaki görevinden sonra Sarayköy Merkez Sakarya Okulunda görev almıştır.397

Askerliğini yapmak üzere Hasan Üçöz Yedek Subay Okuluna girmiştir. Başarılı olamadığından subaylık hakkı reddedilmiştir. 1 Mayıs 1932’de çavuş olarak kıtaya sevk edilip 5 Kasım 1932’de terhis edilmiştir. Buradan sonra sırasıyla Denizli Başkarcı Köyü Öğretmenliği, Yozgat Boğazlıyan Merkez Gazipaşa Öğretmenliği, Boğazlıyan Necatibey Okulu Başöğretmenlik görevlerinde bulunmuştur. Bu arada 10 Ekim 1941-17 Kasım 1942 tarihleri arasında Boğazlıyan Halkevi Başkanlığında bulunmuştur. 1942 yılında yapılan Belediye seçimlerinde Boğazlıyan Belediye Başkanı seçilmiştir.398

Hasan Üçöz, Belediye Başkanı bulunduğu sırada 7. Dönem seçimlerine girmiş ve CHP’den Tunceli Milletvekili seçilmiştir. Dönemin sonuna doğru yasama etkinliğine ara vererek Kızılay Müfettişliği vazifesini yürütmüştür. Bu görevde bulunduğu sırada 9. Dönem milletvekilliği için DP’den Yozgat Milletvekili adayı olmuş ve seçimi kazanıp meclise girmiştir. Üçöz, evli ve üç çocuk babasıdır.399 _{Yasama etkinliği 9.} Dönem ile son bulan Üçöz, parlamento sonrasında Kızılay Müfettişliğini bir süre daha sürdürdükten sonra 1 Şubat 1970’de emekliye ayrılmıştır. Emekliye ayrıldığı yıllarda 24 Eylül 1972 ‘de Ankara’da vefat etmiştir. Cenazesi Ankara Karşıyaka Mezarlığında toprağa verilmiştir.400

2.5.6.1. Hasan Üçöz’ün 9. Dönem Yasama Faaliyetleri (1950-1954)

Hasan Üçöz, 14 Mayıs 1950 Genel Seçimlerinde DP adayı olarak seçime katılmış ve almış olduğu 68.478 oyla Yozgat milletvekilliğine seçilmiştir.401 _{Gümrük ve Tekel,} Milli Eğitim Komisyonlarında yer almış, Gümrük ve Tekel Komisyonunun da kâtiplik vazifesini yürütmüştür. Akaryakıt ve Harçlar Kanun Tasarısını görüşen geçici komisyonda görev almıştır.402 Hasan Üçöz’ün incelenen TBMM Tutanak Dergisi sonucunda 9 konuşmasına ve 1 önergesine rastlanılmıştır.

397 _{TBMM Albüm 1950-1980, s. 601.} 398 _{Öztürk, 1950-1954, s. 1151-152.} 399 _{TBMM Albüm 1950-1980, s. 601.} 400 _{Öztürk, 1950-1954, s. 1152.} 401 _{Yozgat, 20 Mayıs 1951, s. 1.} 402 _{Öztürk, 1950-1954, s. 1152.}

95

2.5.6.1.1. Hasan Üçöz’ün TBMM Genel Kurul Konuşmaları

Hasan Üçöz, 11 Aralık 1950 Pazartesi günü Kırşehir Milletvekili Osman Bölükbaşı ve Mardin Milletvekili Kemal Türkoğlu’nun Kore’ye gönderilen savaş birliği hakkında Başbakandan gensoru açılmasına dair önergesi hakkında söz almıştır. Üçöz, konuşmasında CHP Yozgat Milletvekili olan Avni Doğanın konuşmasını eleştirmiş ve onun söylemiş olduğu: “Meclis kararı olmadan hükümetin memleketi

büyük bir akıbete sürükleyecek imkanı bulmamalıdır” sözüne şu şekilde karşılık

vermiştir:

“Köy köy çıkacağım propaganda yapacağım dediniz. Buna şahidim, bunu bizzat kendiniz söylediniz. Kore hakkında çıkıp böyle propaganda yapacağım. Demin Muhittin Erener arkadaşımızın buyurdukları gibi bütün parti teşkilatında…”diyerek

sözlerini tamamlamıştır.403

Hastane, okul, park, meydan, cadde, stadyum ve emsali müessese ve yapılara yaşayan kişi adlarının konmaması hakkında 26 Ocak 1951 Cuma verilen Kanun teklifi üzerine söz almıştır. Konuşmasında kanun teklifinin yerinde olduğunun rastgele dikilen heykellerin, abidelerin şuraya buraya konmasının yersiz olduğunu, memleketin dişinden tırnağından artırdığı paralarla bir büst veya heykel dikmenin kolay bir iş olmadığını, heykel diktirecek kişinin kendi cebinden para ödemesi gerektiğini belirtmiştir.404

23 Şubat 1951 Cuma günü Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü 1951 yılı Bütçesi hakkında söz almıştır. Konuşmasında şu ifadelere yer vermiştir:

“Muhterem arkadaşlar, bu memleket halkının tıpkı sıtma ve verem gibi yıllardan beri

bünyesini kemiren ezeli ve ebedi iki derdi vardır. Bunlardan biri tapu, diğeri nüfus daireleridir. Sayın Menderes hükümetinden rica ve istirham ediyorum, bu milleti ilk planda Allah aşkına bu belalardan kurtarsınlar.

Tapu dairesine gidenler soyulmuş, nüfus dairelerine giden her vatandaş dövülmüş ya da kovulmuştur. Bilhassa seçim bölgem Yozgat ilindeki hemşerilerimin yüzde

403 _{TBMM TD, D. 9, C. 3, B. 17, s. 189.} 404 _{TBMM TD, D. 9, C. 4, B. 35, s. 384-385.}

96

doksanın tapu senedi yoktur. Yozgat adliyesini yüzde seksen limitinde toprak davaları meşgul etmektedir. DP iktidara geldikten sonra Tapulama Kanununun tatbik edilmesiyle tapu senetleri hazırlanmıştır. Yozgat çiftçileri semavi bir afete maruz kaldı. Ziraat Bankası ipotek yapmak için çiftçinin elinde tapulu arazisi bulunmadığı için Yozgat çiftçilerine 30 lira zirai krediden başka 10 para yardımda bulunmadı. Tapulama işlerine daha önem verildiği takdirde milli kaynak ve servetimizin mühim bir kısmı ölü durumdan kurtarılacak, kifayetli krediler sağlayacak bir hale konulacaktır. Tapulama işlerine önem verilmesini saygıdeğer Menderes hükümetinden rica ve istirham eder, hepinizi saygı ile selamlarım”405 diyerek sözlerini bitirmiştir.

Hasan Üçöz, 26 Şubat 1951 Pazartesi günü Tarım Bakanlığı, Toprak ve İskân İşleri, Devlet Üretme Çiftlikleri ve Orman Genel Müdürlüklerinin 1951 Bütçeleri üzerine söz almıştır. Üçöz, konuşmasında Çiftçi Mallarını Koruma Kanunu’nun kaldırılmasını Bakandan istemiştir. Çiftçi mallarını koruma heyeti gelir, çiftçinin öküzü, ineği, mandası ahırda olduğu halde( itimat buyurun, ceplerimde buna dair mektuplar var) bunun malı filanın malına tarlasına girmiştir diye 20 lira 10 lira ceza yazıp geçtiğini, bunun çiftçiye faydası olmadığını söyleyip kanunun kaldırılması gerektiğini dile getirmiştir.406

Hasan Üçöz, 27 Şubat 1951 Salı günü Posta, Telgraf ve Telefon İşletme Genel Müdürlüğünün 1951 Bütçesi hakkında söz almıştır. Yolluklar hakkında konuşan Üçöz: “PTT İdaresinin eski ve kötü zihniyetin mahsulü olan sansürcülük. Bütün

mektuplar sansüre tabidir. Bu halen devam etmektedir. Milli Eğitim Bakanlığına bizim Demokrat Parti idaresinden bir mektup gönderildi. Bu mektup açıldı, hadise aynen vuku buluyor.” Bunun üzerine Başkanın cevabı şudur: “Bölüm yolluklara aittir Hasan Bey” cevabı üzerine konuşmasına devam eden Hasan Üçöz: “Umum müdürlüğüne arz ettik, buradan müfettiş gönderdiler. Rica ettik, tahkik ettik, 3 milletvekili arkadaşımız gitti. Tekrar Umum Müdürlüğüne ve Bakana rica ettik olmadı. Efendim, teftiş için yolluklar için 19 bin lira vardır. Bu eski durumun devamıdır.”407

405 _{TBMM TD, D. 9, C. 5, B. 49, s. 518-519.}

406 _{TBMM TD, D. 9, C. 5, B. 52, s. 998.}

97

6 Haziran 1951 Çarşamba günü Boğazlıyan eski Kaymakamı Kemal Bey’in ailesine vatani hizmet tertibinden aylık bağlanmasına dair Kanun teklifi hakkında söz almıştır. Hasan Üçöz, konuşmasında Kemal Bey’in büyük hizmetlerinin ve gayretlerinin olduğu, böyle vatanperver ve milliyetperver bir şahsiyetin evlatlarını perişan bırakmamanın meclisin görevi olduğunu dile getirmiştir. Kemal Bey’in bir menfaate karşı çalışmış olsaydı muhakkak geride kalan yavrularının bizim yardımımıza ihtiyacının olmayacağını vurgulamıştır. Ellerinden gelen yardımın yapılmasını istemiştir.408

24 Şubat 1952 Pazar günü Adalet Bakanlığının 1952 yılı Bütçesi hakkında söz almıştır. Hasan Üçöz, bakanlık bünyesine alınan 3 kişinin kimler olduğu ve hangi vilayetlerde görev aldığını Bütçe Komisyonu sözcüsünden istemiştir. Bütçe Komisyonu sözcüsü adına Kemal Yörükoğlu bu kişilerin vilayetlerde görev almadığı ve bunların serbest kadrolu olarak alındığı cevabını vermiştir.409

Bayındırlık Bakanlığı ve Karayolları Genel Müdürlüğünün 1952 Bütçeleri hakkında 27 Şubat 1952 Çarşamba günü söz almıştır. Bayındırlık ve Karayolları Genel Müdürlükleri Bütçesi hakkında şu sözleri söylemiştir:

“Efendim; yıllardan beri köylüye el uzatmayan, daima elini ver diyen hocalar gibi köylümüze eski hükümetler elini hiç uzatmadığı halde, iktidarımızın şu iki senelik zamanı zarfında Türk köylüsüne içme suyu parası ve köy yolları parası diye bir tahsisat ayırarak verdiğinden dolayı meclise ve onun hükümetine şükranlarını arz ederim. Ancak verilen içme suyu paralarını mahalline masruf bir vaziyette sarf edilmesini Sayın Bakandan istirham edeceğim. (Mahalline sarf ediliyor sesleri) Mahalline sarf ediliyor ama istenilen şekilde değil.

Arz edeyim: Bizim bölgemize 100 bin lira para verildi. Bu 100 bin lira 200 köyün su işine tahsis edildi. Bu iş kısa ömürlüdür halbuki yapılan işlerin uzun ömürlü olması lazımdır. Mahalline ait iştir ama Sayın Bakan’dan bu işi biraz kontrol etmesini rica edeceğim, bir.

408 _{TBMM TD, D. 9, C. 8, B. 86, s. 82.} 409 _{TBMM TD, D. 9, C. 13, B. 46, s. 681.}

98

İkincisi; köy yolarına verilen paralar yine köylere değil de kasabalar arasındaki yollara sarf edilmektedir. Münhasıran bu verilen paraların köy yollarına ve köprülerine sarf edilmesini istirham edeceğim.”410

Toprak ve İskân İşleri Umum Müdürlüğünün 1953 yılı Bütçesi üzerine 20 Şubat 1953 Cuma günü söz almıştır. Hasan Üçöz konuşmasında köylerdeki sınır olaylarından dolayı İçişleri Bakanlığına 10, 20, 30 vatandaşın geldiğini söylemiştir. Çözüm olarak idaricilerin sorunu yerinde halletmesi gerektiğini dile getirmiştir. Bizden gitsin de nereye giderse gitsin demenin yanlış olduğunu, tespit komisyonlarına son verilmedikçe bu davanın bu davaların önüne geçilemeyeceğini söylemiştir.411

2.5.6.1.2. Hasan Üçöz’ün Takrirleri

Hasan Üçöz, 19 Ocak 1953 Pazartesi günkü meclis oturumunda Devlet Vekili Muammer Alakant’a sözlü soru önergesi vermiştir. Üçöz önergesinde: 1- Yozgat

ilinin Boğazlıyan ilçesine ve köylerine ne kadar Bulgaristan göçmenlerinden kaç hane iskân edilmiştir? 2- Göçmenlerin hepsine ev yaptırılmış mı, ilçe merkezi ve köylerinde yaptırılan ev adedi? 3- İskân Müdürlüğünden bu evler için Boğazlıyan’a kaç küp kereste verilmiştir? 4- Boğazlıyan ve köylerindeki göçmen evleri ne durumda, artan kereste muhafaza mı ediliyor yoksa emre uyularak satılmış mıdır? 5- Çayıralan Kazasının Çat Köyünde kaç ev yapılmış, kaç liraya mal olmuş, müteahhitleri kimlerdir? 6- Burunkışla Köyünde yapılan evlerin beheri kaç liraya yaptırılmıştır. Boğazlıyan ve diğer köylerde inşa edilen her biri kaçar liraya mal edilmiştir? 7-Yozgat ilinde iskan edilen göçmenlerin hepsine ne kadar mal verilmiştir? Verilmeyenler varsa sebebi ve sayısı ne kadardır? 8- Göçmenlere koşum hayvanı olarak verilen at ve öküzlerin kaç yaşında ve boylarının ne kadar olacağına dair bir ölçü var mıdır? Arızalı hayvanlarda verilmiş midir? 9- Göçmen iskan edilen köylere vilayet ve ilçe merkezlerinden teşkil edilerek gönderilen toprak tevzi komisyonlarının önüne ne zaman geçilecektir? İskân yerlerindeki toprak tevzinin

410 _{TBMM TD, D. 9, C. 13, B. 49, s. 1027-1028.} 411 _{TBMM TD, D. 9, C. 20, B. 48, s. 593-594.}

99

toprak tevzi komisyonlarına yaptırılması daha hayırlı olmaz mı?412 Sorularını yöneltmiştir.

Devlet Bakanı Muammer Alakant’ın vermiş olduğu cevaplar şu şekildedir: 1- 234

göçmen ailesi 2- Hepsine ev yaptırılmıştır. 44 adet ilçe merkezinde 190 adet köylerdedir. 3- 785.538 metre mikap kereste verilmiştir. Beher ev için ortalama 3 metre mikap kereste kullanılmıştır. 4- Boğazlıyan ve köylerinde 234 ev tamamen bitmiştir. Halen ilçede 14,915 metre mikap kereste mevcuttur. Satılan kerestenin parası Boğazlıyan Ziraat Bankasındaki Kızılay hesabına yatmıştır. 5- Çayıralan kazasının Çat köyünde 100 ev yaptırılmıştır. 6- Burunkışla Köyünde 2.474 lira üzerinden emaneten yaptırılmaktadır. 7- Yozgat ilinde iskan edilen göçmenlere henüz arazi ve donatım malzemesi verilmemiştir. 8- Göçmenlere verilen at ve öküzler veteriner muayenesinden geçirildikten sonra verilmiştir. 9- Mahalli iskân komisyonları sorun teşkil etmektedir. Bu komisyonlar kendi faaliyet sahaları içinde bulunan göçmenlere toprak dağıtımı işlerini yapmaktadırlar.413