HALKLA İLİŞKİLER

“Halkla ilişkiler” terimi, “iletişim kurduğu halkın (hedef kitle) anlayış ve iyi niyetini kazanmak için, halkın yararına hizmet eden politikaları ve uygulamaları dile getiren yönetim

http://wp.bitpipe.com/resource/org_937797587_265/egain_best_practices_do_more_with_less.pdf 05.03.2005.

228

Ayr. bkz. Şarlıgil, a.g.e., s. 97–99. 229

fonksiyonlarından biri ve aynı zamanda bir felsefe” şeklinde tanımlanmaktadır230. Gerçekçi bir gözle, sağlam bilgilerden hareket ederek, halkın tanıyıp bilmesini, anlayışını ve sempatisini elde etmenin en iyi yollarından biri olarak ele alınan kamuoyu üzerinde etkili olma endişesi, ilk olarak, geçen yüzyılda [20.yy] Birleşik Devletlerde ortaya çıkmış gibi görünmektedir. Halkla ilişkileri ilk olarak düşünmüş ve uygulamış kişinin eski gazetecilerden Ivy Ledbetter Lee olduğu kabul edilmektedir231.

Halkla ilişkiler sorumluluğu sadece halkla ilişkiler birimlerinde çalışan uzman ve yetkili kişilerin üstüne yüklenemez. Bir işletmenin genel müdüründen işçisine ve memuruna kadar herkesin halkla ilişkiler sorumluluğu vardır. Firmalar kendi amaç, eylem planı, izlenen politika, çalışanların sayısı ve firmanın büyüklüğüne bağlı olarak halkla ilişkiler konusunda değişik biçimde örgütlenmeye gidebilir. Bir halkla ilişkiler bölümünün yapması gereken işler özet olarak şöyle sayılabilir232:

 Hedefi kitleye ilişkin bilgi toplamak,  Plan ve program hazırlamak,  Bütçe hazırlamak,

 Ortaklara şirkete ilişkin bilgi vermek,

 İşletmenin ilişki içinde bulunduğu kişi ve kuruluşlara yazışma ve duyuru hazırlamak,

 Basın bülteni hazırlamak,

 Tanıtıcı el kitapçığı, broşür ve işletme gazetesi çıkarmak,  İşletmeyi gezmek isteyenlere yardımcı olmak,

 Tüketici ve meslek birlikleriyle ilişki kurmak,

 Özel gün, sergi, toplantı, seminer ve konferanslar düzenlemek,

 Üst yöneticilere halkla ilişkiler politikasını oluşturucu önerilerde bulunmak. E. Fındık, halkla ilişkilerde dört temel ilke olduğundan bahsetmektedir. Bunlar dürüstlük, inandırıcılık, sık tekrar ve bütçedir.

Ona göre kütüphanelerde halkla ilişkilerin amacı tek veya daha çok sayıda olabilir. Halkla ilişkiler çalışmaları; halkı aydınlatmak ve faaliyetleri benimsetmek, yönetime veya kütüphaneye karşı olumlu tutum ve davranışlar yaratmak, kararların doğruluk derecesini artırmak, halkın işbirliği ile hizmetlerin daha çabuk ve kolay yürütülmesini temin etmek, halkın dilek, öneri, telkin ve şikâyetlerini değerlendirerek çalışmalara yön vermek gibi amaçlardan birine, birkaçına veya tamamına yönelik olabilir233. Bütün işletmeler ve bu arada kütüphaneler

230

Yılmaz, “İnternet: Yeni Bir Kitle İletişim ve…”, s. 280 ; Halkla İlişkiler, (4. bs.), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 1998, s. 4.

231

Constantin Lougovoy, Halkla Münasebetler, (Çev. Süheyl Gürbaşkan), İstanbul: Reklâm, 1972, s. 19.

232

Zeyyat Sabuncuoğlu, İşletmelerde Halkla İlişkiler, 4. bs., Bursa: Ezgi, 1998, s. 73–74. 233

de halkla iletişim kurmak zorundadırlar. Günümüzde kütüphane ve belge bilgi merkezlerinde halkla ilişkiler uygulamaları giderek yaygınlaşmakta ve derinleşmektedir. Yukarıda anılan değişik teknolojik uygulamalar bunu kolaylaştırmaktadır.

En basit kütüphane işlerinden, en güç belgelendirme ve bilgilendirme hizmetlerinin verilmesi için gerekli işlemlere dek kütüphanelerde yapılan konuşmalar, yazışmalar, bibliyografik tanımlar, kataloglar, sergiler, toplantı, seminer ve konferanslar hep bir bilginin ya da bilgiler demetinin ilgilisine sunulmak, onunla iletişim içine girilmek amacıyla yapılır234.

Öte yandan, çeşitli araştırmacıların kütüphanecilerin “pazarlamadan çok halkla ilişkilere” sıcak baktıkları konusundaki görüşlerine yer veren kaynaklar bulunmaktadır. Söz edilen görüşlere göre bu, “pazarlamanın kamu hizmeti veren kurumlarda (özellikle kütüphanelerde) büyük oranda yanlış uygulanması, pazar şartlarına uyma yaklaşımı ile satış şartlarına uyma yaklaşımının birbirine karıştırılmasının bir sonucudur235.

Halkla ilişkilerin melez bir disiplin olduğu belirtilmektedir. Diğer deyişle, pek çok disiplinin karşılıklı etkileşimi sonucu ortaya çıkmıştır. Bu bakımdan da diğer disiplinlerle ortak yönleri olan yeni bir daldır. Tanımlama güçlüğünün altında yatan önemli faktörlerden biri de budur. Halkla ilişkilerle ilgili kavramlar reklâm, pazarlama, satış teşviki ve propagandadır236. Halkla ilişkilerin ilgili olduğu kavramlardan birçoğu bu çalışmada daha önce ele alınmıştı. Bu bölümde sadece “propaganda” kavramının tanımına yer verilecektir. Propaganda, “bir bireyin veya grubun başka bireylerin veya grupların tutumlarını belirleyip biçimlendirmek, denetim altına almak veya değiştirmek için iletişim araçlarından yararlanarak bu bireylerin veya grupların, belirli bir durum veya konumdaki tepkilerinin kendi amaçlarına uygun tepkiler olacağını umarak gerçekleştirdikleri bilinçli bir girişim” olarak tanımlanmaktadır237.

Müşteri İlişkileri Yönetiminin müşterilerle iletişim konusunda getirdiği yeni yaklaşımlar ile halkla ilişkiler arasında birçok benzerlik olduğundan söz edilebilir. Ele alınan müşteriler “halk” denen kitlenin bir parçasıdır ve halkla ilişkilerin dinamiklerine tabidirler. Halkla ilişkiler ve Müşteri İlişkileri Yönetiminin ilgi alanını mamül / hizmetlerden yararlanacak olanlar oluşturmaktadır. Bu alanı temsil eden insanlar, her ikisinde de ulaşılacak hedef konumundadır. Her ikisinde de iç bakış söz konusudur. Dış müşteriler gibi iç müşteriler de olabilir. Her ikisi de halkın veya müşterilerin gözünde topluluğu, kuruluşu veya işletmeyi iyi temsil etmeyi amaçlamaktadırlar. Bu saydığımız benzerlikler çoğaltılabilir. Bu çalışmada bunların bazılarına değinilmesi yeterli görülmüştür.

234

Meral Alpay, “Kütüphane ve Bilgi Bilimleriyle İletişim Bilimleri Arasındaki İlişki” (Basın Müzesi’nde verilen konferans - Nisan 1993), (metin teksirdir), 1993, s. 3.

235

Réjean Savard, “Kütüphaneciler ve Pazarlama: Belirsizlikler Taşıyan Bir İlişki”, (Çev. Neslihan Uraz), Türk Kütüphaneciliği, 10, 4, 1996, s. 389–390 ; Bkz. Alan Andreasen, “Advancing Library Marketing”, Journal Of Library Administration, 1, 3, 1980, s. 18 ; Kurt R. Murphy, “Marketing and Library Management”, Library Administration And Management, 5, 3, 1991, s. 155.

236

Halkla İlişkiler…, s. 9. 237